گنجعلی خان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز تمیزکاری و اصلاح متن‌‌‌‌‌ با استفاده از AWB
خط ۱:
[[پرونده:Ganjalikhan.JPG|بندانگشتی|گنجعلیخان، حاکم بزرگ کرمان]]
 
''' گنجعلیخان''' از حکام مشهور زمان شاه عباس است که از سال ۱۰۰۵ تا ۱۰۳۴ هجری قمری بر کرمان فرمانروایی و آثار و بناهای زیادی بنا کرد و در آبادی این منطقه کوشش کرد.
از خدمات به جا مانده وی می‌توان به [[مجموعه گنجعلیخان]] اشاره کرد.
 
== و او گنجعلیخان شد ==
آن روزهایی که عباس میرزا (همان شخصی که بعد هابعدها [[شاه عباس]] شد) در هرات تحت نظر بود، گنجعلی بیگ از امرای زیک در جرگ خدام مخصوص و معتبر درگاه شاهزاده بود و از کمال کاردانی به هر خدمتی که مامورمأمور شدی حسن کفایت ظاهر کردی. قرار بود به دستور شاه اسماعیل دوم عباس میرزا هم مثل سایر شاهزادگان بقتل برسد. اما در همان روز خبر مرگ شاه رسید(985ه۹۸۵ه. ق. 955ه۹۵۵ه. ش. 1577م۱۵۷۷م) و علیقلیخان شاملو و مرشد قلیخان استاجو و همین گنجعلی بیگ شاهزاده را حفظ کردند و بعد هابعدها او را بطرف پایتخت حرکت دادند. در مشهد بود که مرشد قلیخان لقب خانی به گنجعلی بیگ داد و او گنجعلیخان شد.<ref>[http://www.ketabname.com/main2/lists/from_this_author.php?id=10-2-1-3&chlang=fa بخش ویژهٔ تألیفات و آثار مربوط به دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی]</ref>
 
[[شاه عباس]] همیشه به گنجعلیخان احترام می گذاشتمی‌گذاشت و او را بابا خطاب می کردمی‌کرد.
آن روزهایی که عباس میرزا (همان شخصی که بعد ها [[شاه عباس]] شد) در هرات تحت نظر بود، گنجعلی بیگ از امرای زیک در جرگ خدام مخصوص و معتبر درگاه شاهزاده بود و از کمال کاردانی به هر خدمتی که مامور شدی حسن کفایت ظاهر کردی. قرار بود به دستور شاه اسماعیل دوم عباس میرزا هم مثل سایر شاهزادگان بقتل برسد. اما در همان روز خبر مرگ شاه رسید(985ه.ق. 955ه.ش. 1577م) و علیقلیخان شاملو و مرشد قلیخان استاجو و همین گنجعلی بیگ شاهزاده را حفظ کردند و بعد ها او را بطرف پایتخت حرکت دادند. در مشهد بود که مرشد قلیخان لقب خانی به گنجعلی بیگ داد و او گنجعلیخان شد.<ref>[http://www.ketabname.com/main2/lists/from_this_author.php?id=10-2-1-3&chlang=fa بخش ویژهٔ تألیفات و آثار مربوط به دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی]</ref>
 
گنجعلیخان از 1005ه۱۰۰۵ه. ق. (974ه۹۷۴ه. ش.) (1596م۱۵۹۶م) تا 1034ه۱۰۳۴ه. ق. (1002ه۱۰۰۲ه. ش.) (1624م۱۶۲۴م) حاکم کرمان بوده و پس از او نیز پسرش محمدذوق حکومت کرمان را داشت. حوزه حکومتی گنجعلیخان از مرز فارس تا سرحد قندهار کشیده می شدمی‌شد و تمام کرمان و بلوچستان و قائنات و سیستان را در بر می گرفتمی‌گرفت.
[[شاه عباس]] همیشه به گنجعلیخان احترام می گذاشت و او را بابا خطاب می کرد.
 
گنجعلیخان از امرایی است که در زمان او اقدامات بسیار اساسی و مهمی در [[کرمان]] شده است . تمام راه هاراه‌ها که به دریا ختم می شدمی‌شد امن و امان شد و تجارت رونق گرفت.
گنجعلیخان از 1005ه.ق. (974ه.ش.) (1596م) تا 1034ه.ق. (1002ه.ش.) (1624م) حاکم کرمان بوده و پس از او نیز پسرش محمدذوق حکومت کرمان را داشت. حوزه حکومتی گنجعلیخان از مرز فارس تا سرحد قندهار کشیده می شد و تمام کرمان و بلوچستان و قائنات و سیستان را در بر می گرفت.
 
گنجعلیخان با سپاه [[کرمان]] در بیشتر لشکر کشی هایکشی‌های [[شاه عباس]] شرکت داشت چنانکهچنان‌که در 1006۱۰۰۶ ه.ق. از طریق طبس به جنگ ازبکان رفت و در سال 1011۱۰۱۱ ه.ق. برای دفع عبدالباقی خان ازبک خود را به خراسان رسانید و در این جنگ امرای بزرگی مثل اللهوردی خان نیز حضور داشتند. در سال 1013۱۰۱۳ ه.ق. برای جنگ با عثمانی هاعثمانی‌ها به آذربایجان رفت و تا دریاچه وان رسید.
گنجعلیخان از امرایی است که در زمان او اقدامات بسیار اساسی و مهمی در [[کرمان]] شده است . تمام راه ها که به دریا ختم می شد امن و امان شد و تجارت رونق گرفت.
در سال 1020ه۱۰۲۰ه. ق. به بلوچستان لشکر کشید و قلعه بن فهل (بم پور) را گرفت. در سال 1025ه۱۰۲۵ه. ق. عازم گرجستان و جنگ با عثمانی شد. در سال 1028۱۰۲۸ که شاه عباس عازم قندهار شد گنجعلیخان نیز با او بود و در همین وقت بود که حکومت قندهار و توابع را هم به ایالت پناه گنجعلیخان حاکم کرمان التفات فرمودند.<ref name="گنجعلیخان، محمد باستانی پاریزی">گنجعلیخان، محمد باستانی پاریزی</ref>
 
گنجعلیخان با سپاه [[کرمان]] در بیشتر لشکر کشی های [[شاه عباس]] شرکت داشت چنانکه در 1006 ه.ق. از طریق طبس به جنگ ازبکان رفت و در سال 1011 ه.ق. برای دفع عبدالباقی خان ازبک خود را به خراسان رسانید و در این جنگ امرای بزرگی مثل اللهوردی خان نیز حضور داشتند. در سال 1013 ه.ق. برای جنگ با عثمانی ها به آذربایجان رفت و تا دریاچه وان رسید.
در سال 1020ه.ق. به بلوچستان لشکر کشید و قلعه بن فهل(بم پور) را گرفت. در سال 1025ه.ق. عازم گرجستان و جنگ با عثمانی شد. در سال 1028 که شاه عباس عازم قندهار شد گنجعلیخان نیز با او بود و در همین وقت بود که حکومت قندهار و توابع را هم به ایالت پناه گنجعلیخان حاکم کرمان التفات فرمودند.<ref name="گنجعلیخان، محمد باستانی پاریزی">گنجعلیخان، محمد باستانی پاریزی</ref>
 
== فرجام کار ==
[[پرونده:تندیس گنجعلیخان.jpg|بندانگشتی|تندیس گنجعلیخان نصب شده در [[مجموعه گنجعلیخان|میدان گنجعلیخان]]]]
گنجعلیخان در سال 1033ه۱۰۳۳ه. ق. یا به روایت صحیحتر در سال 1034ه.ق۱۰۳۴ه. ق؛ و هنگامی که بر بالای ایوان ارگ قندهار در سریری که به محجر ایوان تکیه داشت خوابیده بود محجر سستی پذیرفته، او در میان خواب و بیداری از سریر نطع خزیده، به پایین افتاده و بدرود حیات گفت.
 
پسرانش محمدذوق و علیمردان خان نعش پدر را از قندهار به مشهد مقدس معلی نقل نموده و در روضه رضویه در جوار بارگاه ملکوتی [[امام رضا]] (ع) مدفون گردانید.
 
حکومت گنجعلیخان حدود سی سال طول کشید که درست مقارن با دوران شگفتی و قدرت [[شاه عباس]] کبیر است. گنجعلیخان از همان روز نخست ورود خویش شروع به اقدامات عمرانی اساسی کرد. او برای اینکه در وسط شهر تفرج گاه هایگاه‌های عمومی وجود داشته باشد ابتدا یک میدان بزرگ ایجاد کرد. این میدان که بیش از 100۱۰۰ متر طول و 50۵۰ متر عرض دارد از چهار طرف به بناهای اختصاصی محصور گردیده و یک مجموعه عالی از آثار عمرانی عصر صفوی به شمار میرودمی‌رود.
 
== نامه شاه عباس به گنجعلیخان ==
از [[شاه عباس]] به گنجعلیخان حاکم کرمان:
گنجعلیخان! جمعی از حرکات و رفتار تو بد می گفتندمی‌گفتند خواستم شخصاً تحقیق کنم. به همین جهت به کرمان آمدم و همان روزی که تو به جمعی به سرآسیا می رفتیمی‌رفتی به این شهر رسید. با جمعیت به سرآسیا (سراسیاب فرسنگی کنونی) آمدم. سه شب در فلان کاروانسرا ماندم و بر من یقین شد که آنچه در بارهدرباره تو گفته اندگفته‌اند دروغ و خطا بوده است.
 
امروز حکومت هرات و قندهار نیز به حکومت تو اضافه می شودمی‌شود. تو بناهای خود از مسجد و حمام و آب انبار همه را به همان صورت که شروع کرده ایکرده‌ای تمام کن ... چه، شکایت و فریاد هایفریادهای مردم تمام می شودمی‌شود اما عمارات و آثار خیر باقی می ماندمی‌ماند ...<ref name="گنجعلیخان، محمد باستانی پاریزی" /><ref>زندگانی شاه عباس اول ج2 ص379</ref>
 
== منابع ==
سطر ۳۵ ⟵ ۳۴:
گنجعلی خان (چاپ سوم ۱۳۶۷)۱۳۵۳ محمدابراهیم باستانی پاریزی
 
زندگانی شاه عباس اول ج2ج۲ ص379ص۳۷۹ محمدابراهیم باستانی پاریزی
 
[http://www.ketabname.com/main2/lists/from_this_author.php?id=10-2-1-3&chlang=fa بخش ویژهٔ تألیفات و آثار مربوط به دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی]