ویکی‌پدیا

شهروندی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز موثر --> مؤثر
خط ۱:
{{کاربردهای دیگر|شهروند}}
'''شهروندی''' (انگلیسی: Citizenship) همانطورهمان‌طور که روشن است از مشتقات [[شهر]] (City) است. شهروندی را قالب پیشرفتهٔ «شهرنشینی» می‌دانند. به باور برخی از کارشناسان، شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام گذارده و به مسئولیت‌های خویش در قبال شهر و اجتماع عمل نمایند به «شهروند» ارتقاء یافته‌اند.{{سخ}}
شهروندی تا پیش از این در حوزهٔ اجتماعی شهری بررسی می‌شد اما پس از آن شهروندی مفاهیم خود را به ایالت و کشور گسترش داده‌است، اگرچه امروزه بسیاری به [[شهروندی جهانی]]<ref>Global Citizenship</ref> نیز می‌اندیشند.
شهروندی امروزه کاربردها و معانی مختلفی یافته‌است.
 
=== شهروند و حقوق شهروندی ===
یک شهروند یک عضو رسمی یک شهر، ایالت یا کشور است. این دیدگاه، حقوق و مسئولیت‌هایی را به شهروند یاد آوریادآور می‌شود که در قانون پیش بینی و تدوین شده‌است. از نظر حقوقی، جامعه نیازمند وجود مقرراتی است که روابط تجاری، اموال، مالکیت، شهرسازی، سیاسی و حتی مسائل خانوادگی را در نظر گرفته و سامان دهد. ازاین رو از دید شهری موضوع حقوق شهروندی، روابط مردم شهر، حقوق و تکالیف آنان در برابر یکدیگر و اصول و هدف‌ها و وظایف و روش انجام آن است. همچنین نحوه اداره امور شهر و کیفیت نظارت بر رشد هماهنگ شهر است که می‌توان بعنوان مهمترین اصولی بدانیم که منشعب از حقوق اساسی کشور است.<ref>{{یادکرد|فصل= |کتاب= مجموعه مقالات همایش «نظارت همگانی، شهروندی و توسعه سازمانی» |نویسنده =|ترجمه=|ناشر = شهرداری تهران و دانشکده مدیریت |چاپ=|شهر=|کوشش=|ویرایش=|صفحه= |سال= بهمن ۱۳۸۶|شابک=}} ص ۸۰؛ مقاله دکتر نادر شکری</ref>
 
در واقع '''حقوق شهروندی''' آمیخته‌ای است از وظایف و مسئولیت‌های شهروندان در قبال یکدیگر، [[شهر]] و [[دولت]] یا قوای حاکم و مملکت و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه تامینتأمین آن حقوق بر عهدهٔ مدیران شهری (شهرداری)، دولت یا به طور کلی قوای حاکم می‌باشد.
به مجموعه این حقوق و مسئولیت‌ها،<ref>Citizenship rights and responsibilities</ref> «'''حقوق شهروندی'''» اطلاق می‌شود.
 
=== شهروندی پویا ===
شهروندی اشاره به زندگی روزمره، فعالیتهای فردی و کسب و کار افراد اجتماع و همچنین فعالیتهای اجتماعی ایشان دارد و بطور کلی مجموعه‌ای از رفتار و اعمال افراد است. '''شهروندی پویا''' یا '''شهروندی فعال'''<ref>Active Citizenship</ref> در واقع از این نگرش برخاسته‌است. حقوق شهروندی پویا
 
شهروندی از این منظر، مجموعه گسترده‌ای از فعالیت‌های فردی و اجتماعی است. فعالیتهایی که اگرچه فردی باشند اما برآیند آنها به پیشرفت وضعیت اجتماعی کمک خواهد کرد. همچنین است مشارکتهای اقتصادی، خدمات عمومی، فعالیتهای داوطلبانه و دیگر فعالیتهای اجتماعی که در بهبود وضعیت زندگی همه شهروندان مؤثر خواهد افتاد. در واقع این نگاه ضمن اشاره به حقوق شهروندی مدون و قانونی در نگاه کلی‌تر به رفتارهای اجتماعی و اخلاقی می‌پردازد که اجتماع از شهروندان خود انتظار دارد. دریافت این مفاهیم شهروندی نیازمند فضایی مناسب برای گفتگو و مشارکت مردم با نقطه نظرات متفاوت و نظارت عمومی است.<ref name="CF">[http://www.citizenshipfoundation.org.uk/main/page.php?286 Citizenship Foundation: What is citizenship<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
 
=== آموزش شهروندی ===
'''آموزش شهروندی''' بطور غیر رسمیغیررسمی در خانه یا محل کار یا کارگاه‌های آموزشی و یا بطور رسمی بصورت سرفصل درسی مجزا در مدارس و حتی مدارس ابتدایی و یا بصورت رشته تحصیلی دانشگاهی در واقع به شهروندان می‌آموزد که چگونه یک شهروند فعال، آگاه و مسئولیت پذیر باشند. در واقع مبنای این آموزشها پرورش یک شهروند نمونه یا شهروند خوب یا ارائه یک الگوی شهروندی نیست بلکه به آنان می‌آموزد که چگونه تصمیمات خود را با توجه به مسئولیت‌هایشان در قبال اجتماع و زندگی فردی خود اتخاذ نمایند.<ref name="CF" />
 
تربیت شهروندی، یکی از فروع شهروندی است که باتوجه به تحولات سریع اجتماعی، فناوری و سیاسی دوران معاصر، ازجمله دلمشغولی‌های برنامه‌ریزان و سیاستگذاران تعلیم و تربیت کشورهای جهان به شمار می‌آید.<ref>{{یادکرد|فصل= |کتاب= مجموعه مقالات همایش «نظارت همگانی، شهروندی و توسعه سازمانی» |نویسنده =|ترجمه=|ناشر = شهرداری تهران و دانشکده مدیریت |چاپ=|شهر=|کوشش=|ویرایش=|صفحه= |سال= بهمن ۱۳۸۶|شابک=}} ص ۷۲</ref> در [[کشورهای توسعه یافته]] مفاهیم شهروندی از دوران کودکی تا نوجوانی آموزش داده می‌شود و دولت نیز آموزش‌های لازم را در اختیار والدین و معلمان قرار می‌دهد.<ref>[http://bensguide.gpo.gov/3-5/index.html Ben's Guide: Grades 3-5<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
در [[انگلیس]] از سال ۲۰۰۲ میلادی، آموزش شهروندی و آشنایی با آن بطور رسمی در [[برنامه درسی]] مدارس از سنین ۱۱ تا ۱۶ سالگی قرار گرفت. اهداف این آموزش‌ها عموماً موارد ذیل است:
* آشنایی با حقوق و مسئولیت‌های شهروندی
* بحث و بررسی دربارهدربارهٔ سرفصلها و موضوعات مهم شهروندی
* فهم و شناخت جامعه و آشنایی با فعالیتهای اجتماعی
* مشارکت فعال در یک برنامه اجتماعی یا گروهی<ref>[http://www.teachernet.gov.uk/teachingandlearning/subjects/citizenship/what/ citizenship education in U.K]</ref>
خط ۲۹:
 
Assessment
As of summer ۲۰۰۴، schools have to assess students' attainment in citizenship at Key Stage 3. Assessment at Key Stage ۴4 is not statutory. Ofsted will be inspecting citizenship.
 
The programmes of study for Key Stages 3 and 4 citizenship include:
خط ۴۸:
how to bring about social change -->
 
=== [[حقوق مصرف کنندهمصرف‌کننده]] ===
امروزه به دلیل تنوع نیازها و تخصصی شدن مشاغل، افراد یک خانواده برای تامینتأمین حداقل مایحتاج مصرفی خود نیازمند استفاده از کالاها و خدمات عرضه شده توسط دیگران هستند. از اینرو نیاز به کالاهای مصرفی و خدمات یک نیاز ضروری و اجتناب ناپذیر است که هرگونه اختلال در تولید و توزیع آنها می‌تواند جامعه و مدیریت آن را به چالش بکشاند و علاوه بر زیانهای مادی صدمات و زیانهای معنوی را نیز متوجه مصرف کنندهمصرف‌کننده نماید .[http://www.tazirat.gov.ir/HogogMasraf.asp]▼
 
▲امروزه به دلیل تنوع نیازها و تخصصی شدن مشاغل، افراد یک خانواده برای تامین حداقل مایحتاج مصرفی خود نیازمند استفاده از کالاها و خدمات عرضه شده توسط دیگران هستند. از اینرو نیاز به کالاهای مصرفی و خدمات یک نیاز ضروری و اجتناب ناپذیر است که هرگونه اختلال در تولید و توزیع آنها می‌تواند جامعه و مدیریت آن را به چالش بکشاند و علاوه بر زیانهای مادی صدمات و زیانهای معنوی را نیز متوجه مصرف کننده نماید .[http://www.tazirat.gov.ir/HogogMasraf.asp]
 
== مفاهیم شهروندی ==
مفهوم [[حقوق بشر]] اغلب در کنار دو مفهوم «[[حقوق اساسی]]» و «[[حقوق شهروندی]]» مطرح می‌شود. این سه مفهوم، گاه مترادف جانشین یکدیگر به کار می‌روند اما در تفکیک مفهومی مرزهای ظریفی میان این مفاهیم سه‌گانه و دلالت موضوعی وجود دارد.{{سخ}}می‌توان گفت ''حقوق شهروندی'' آن بخش از ''حقوق اساسی'' است که در قانون اساسی هر [[کشور|کشوری]] شکل «[[ملی]]» به خود می‌گیرد و فقط شامل حال شهروندان همان کشور خاص می‌شود (مانند [[حق مشارکت سیاسی]] که ملهم از ''حقوق بشر'' در شکل نسبی آن است.)<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.greenrights.ir/philosophy/2006/10/000348.php| عنوان =حقوق اساسی و حقوق شهروندی | تاریخ بازدید =۱۶ مه ۲۰۰۸| تاریخ =۱ آبان ۱۳۸۵| ناشر = وب‌گاه حقوق سبز| زبان =}}</ref>
 
بسیاری براین عقیده‌اند که قوانین موضوعه هر کشوری تاثیرتأثیر مستقیم از مفهوم شهروندی و حقوق شهروندی می‌پذیرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hoqouq.com/law/article242.html?var_recherche=شهروندی#forum3090%23forum3090 | عنوان = بخشنامه حقوق شهروندی؛ قوه قضائیه| تاریخ بازدید =۱۴ مه ۲۰۰۸ | تاریخ =| ناشر =وبگاه حقوق | زبان =}}
* {{یادکرد وب| نشانی = http://www.isu.ac.ir/publication/Research-Quarterly/Research-Quarterly_24/Research-Quarterly_2402.htm#_ednref8%23_ednref8 | عنوان = تاریخچه تدوین قانون مدنی، دکترحمید بهرامی احمدی| تاریخ بازدید =۱۶ مه ۲۰۰۸ | تاریخ =زمستان ۱۳۸۳| ناشر = فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره ۲۴، زمستان ۱۳۸۳| زبان =}}</ref>
بعضی شهروندی را در ابعاد اجتماعی، سیاسی و مدنی تقسیم بندیتقسیم‌بندی می‌کنند اما به نظر می‌رسد در دسته بندیدسته‌بندی کلی می‌توان شهروندی را در مسئولیتهای فردی و اجتماعی شهروندان و همچنین مسئولیت‌های دولت در قبال شهروندان بررسی کرد. با نگاهی کلی در جوامع مختلف می‌توان بخشی ازاین مفاهیم مشترک را عنوان و تکمیل کرد.
 
=== مسئولیت‌های اجتماعی ===
شهروندان به طور داوطلبانه امکانات خود را جهت کمک به پیشرفت و بهبود شهر به کار می‌گیرند. شهروندان فعال با توجه به تخصص و استعداد خود در سازمانها و کمیته‌های محلی گوناگون نظیر [[انجمن اولیا و مربیان]] و [[سازمان‌های غیردولتی]] عضویت داشته و فعالیت می‌کنند. شرکت در نشست‌ها و اجتماعات شهری، حضور در [[محکمه|محکمه‌های]]‌های عمومی، [[هیاتهیئت منصفه]] یا هیات‌هایهیئت‌های حل اختلاف، مشارکت در پروژه‌های اجتماعی برای پیشرفت [[جامعه]] و همچنین یافتن مشکلات و راه‌حل آن‌ها بسیار سودمند خواهد بود.<ref name="bensguide">[http://bensguide.gpo.gov/9-12/citizenship/responsibilities3.html Ben's Guide (6-8): Citizenship - Responsibilities of Citizens - Community Responsibilities<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> صاحبنظران بر این عقیده‌اند که اجتماعات محلی، و [[سازمان غیردولتی|نهادهای مردم محور]] می‌توانند با ارائه رفتارهای جدید و نهادینه ساختن آنها در جوامع، نقش موثریمؤثری در ایجاد و بازتولید مفهوم شهروندی ایفا نمایند.<ref>{{یادکرد|فصل= |کتاب= مجموعه مقالات همایش «نظارت همگانی، شهروندی و توسعه سازمانی» |نویسنده =|ترجمه=|ناشر = شهرداری تهران و دانشکده مدیریت |چاپ=|شهر=|کوشش=|ویرایش=|صفحه= |سال= بهمن ۱۳۸۶|شابک=}} ص ۶۰؛ مقاله دکتر زهرا نژادبهرام</ref>
 
=== مسئولیت‌های فردی ===
سطر ۷۰ ⟵ ۶۹:
* احترام به [[قانون]] و حقوق دیگران: هر شهروندی می‌بایست از قوانین اجتماع، ایالت و کشوری که در آنجا زندگی می‌کند، پیروی کند.
هر شهروندی می‌بایست به حقوق دیگران احترام بگذارد.
* پرداخت [[مالیات]]: هر شهروندی موظف به پرداخت [[مالیات بر درآمد]] و دیگر عوارض قانونی بر اساس درستکاری و راستی و سرموقع می‌باشد..<ref name="bensguide" />
 
=== مسئولیت‌های دولت ===
از جمله [[مسئولیت|مسئولیت‌های]]‌های [[دولت]]، خرج نمودن [[مالیات]] و عوارض دریافتی توسط بخش‌های دولتی جهت ارائه خدمات زیر، به شهروندان است:
** حفاظت از جان و مال و حقوق و [[امنیت]] شهروندان: توسط [[پلیس]]، [[آتش‌نشانی]]، [[امداد در حوادث و بلایای پیش بینی نشده]]، [[دادگاه]] و سامانه قضایی و [[نیروهای مسلح]].
** بهداشت و سلامتی: [[آب]] و [[غذا|غذای]] سالم، بازرسی از [[شیر]] و [[گوشت]]، نگهداری از [[بیمارستان|بیمارستان‌ها]]‌ها.
** آموزش: [[مدرسه|مدرسه‌ها]]‌ها و [[کتابخانه|کتابخانه‌های]]‌های عمومی.
** نگهداری، تعمیر و ساخت [[جاده|جاده‌ها]]،‌ها، [[بزرگراه|بزرگراه‌ها]]‌ها و [[خیابان|خیابان‌ها]]‌ها و [[راه آهن]].
** حفاظت و نگهبانی از [[منابع طبیعی]]، [[جنگل|جنگل‌ها]]‌ها و [[محیط‌زیست]].
** حفاظت از پس‌اندازها، با [[بازرسی]] از [[بانک|بانک‌ها]]‌ها و ضمانت حساب‌های بانکی.
** کمک و جبران خسارات: در موارد پیش بینی نشده مانند [[سیل]]، [[زلزله]] و [[خشکسالی]]..<ref name="bensguide" />
 
== شهروندی در کشورهای گوناگون ==
=== شهروندی در ایران ===
تا قبل از این در ایران، شهروندی تنها از منظر شهر و شهرنشینی مطرح می‌گردید و شهروندی رابطه متقابل یک شهرنشین با شهر و مدیران شهری و شهرداری دیده می‌شد و حقوق شهروندی را در گرو تصویب نقشه جامع شهر می‌دیدند.{{سخ}}
اما استفاده از واژه شهروند و شهروندی یا حقوق شهروندی در سال‌های اخیر در میان حقوقدانان و مجامع قانونی و حقوقی دید جامعتری یافت. در سال ۸۳ قانونی با عنوان «احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی» به تصویب مجلس رسید و به نام «بخشنامه حقوق شهروندی» در قوه قضائیه، دستورکار واحدها گردید. رئوس مهم این قانون دربارهدربارهٔ نحوه بازداشت و بازجویی و منع شکنجه و رفتار با متهمان توسط ضابطین و مجریان قضایی بود..<ref>[http://www.hoqouq.com/law/article242.html?var_recherche=شهروندی#forum3090%23forum3090 بخشنامه حقوق شهروندی؛ قوه قضائیه]</ref> هر چند در سالهای اخیر واژهٔ شهروند به جای تبعه در ایران به سرعت فراگیر شده و کاربرد عمومی پیدا کرده است اما برخی از صاحب نظران در امور مسائل حقوقی و زبانی هنوز هم به این عقیده‌اند که در جوامع چون ایران، تاجکستان و افغانستان که تا هنوز اختلاف سطح توسعه در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی میان شهر و روستا خیلی بزرگ است، کاربرد این واژه به جای تبعه درحقیقت تبعیض در مقابل روستاییان به شمار خواهد رفت. زیرا به آنها شاید این تصور داده شود که آنها مانند شهر نشینان اتباع مستاوی الحقوق کشور به شمار نمی‌روند.
 
در ایران به کودکانی که یکی از والدین آن‌ها شهروند کشورهایی مانند [[افغانستان]] و [[پاکستان]] باشد با مشکل شهروندی روبرو هستند. سالانه ۱۲ هزار دختر ایرانی با اتباع بیگانه ازدواج می‌کنند. به استناد آمارهای منتشرشده ۳۳ هزار فرزند حاصل از ازدواج دختران [[مشهد]] با اتباع بیگانه بدون شناسنامه هستند.<ref>روزنامهٔ کیهان،
دوشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۵- ۳۱۳۸۵–۳ ربیع‌الثانی۱۴۲۷- اول مه ۲۰۰۶- سال شصت و چهارم-شماره ۱۸۵۰۵</ref>
 
قواعد تابعیت در قانون مدنی ایران آورده شده‌اند. جلد دوم قانون مدنی مصوب ۱۳۱۳ با اصلاحات بعدی، در شماری از مواد خود به شرایط کسب تابعیت ایرانی، سلب تابعیت و بازگشت به تابعیت اختصاص پیدا کرده‌است. ماده ۹۷۶ قانون مدنی کسانی را که ایرانی هستند بر شمردهبرشمرده و ماده ۹۷۹ شرایطی را که بیگانگان می‌توانند به تابعیت ایرانی درآیند مقرر نموده‌است.
ماده ۹۷۹ اعلام می‌دارد:
«اشخاصی که دارای شرایط ذیل باشند می‌توانند تابعیت ایران را تحصیل کنند.
سطر ۹۹ ⟵ ۹۸:
 
=== شهروندی در افغانستان ===
در [[قانون اساسی افغانستان]] از واژه ''تبعه'' استفاده شده‌است. <!-- که به نظر برخی با ''شهروند'' متفاوت است، چرا که واژه شهروند حامل [[حق]] و [[مسئولیت]] است در حالی که به‌نظر ایشان، ''تبعه'' تنها شامل تکلیف می‌شود و نه حقوق. --> از مهم‌ترین عوامل اخلال در روند شهروندی در افغانستان معاصر، [[جنگ‌سالاری]]، [[مردسالاری]]، و [[نژادپرستی]] و [[قوم‌گرایی]]) نام برده می‌شود. جنگ‌سالاری در ۲۵۰ سال اخیر [[تاریخ افغانستان]] مبنای جامعه بوده‌است و هر گروهی که قدرت نظامی بیشتر داشته‌است از قدرت سیاسی برخوردار می‌شده‌است. مردسالاری نیز در جامعه افغانستان ریشه دوانده‌است، چنانکهچنان‌که زنان که نیمی از شهروندان هستند در عمل همچنان از حضور در جامعه افغانستان بازمانده‌اند.<ref>{{یادکرد|نویسنده=قسیم اخگر|مقاله=شهروند کیست، چه وظایف و مسئولیت‌هایی در قبال دولت و جامعه و دارد؟|ترجمه=|ژورنال=|نشریه=گفتگوی بنیاد آرمانشهر|تاریخ=۸ قوس ۱۳۸۵|دوره=|شماره=|صفحه=ص. ۳ تا ۱۸}}</ref>
 
=== ایالات متحده آمریکا ===
{{اصلی|منشور حقوق ایالات متحده آمریکا}}
حقوق شهروندی و آزادی [[مردم ایالات متحده آمریکا]] در [[منشور حقوق ایالات متحده آمریکا]] که در سال [[۱۷۹۱ (میلادی)]] به قانون اساسی آن کشور الحاق گردید، مشخص و حراست شده‌است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://bensguide.gpo.gov/9-12/citizenship/rights.html| عنوان =Rights of Citizens:The Bill of Rights | تاریخ بازدید =۶ مه ۲۰۰۸| تاریخ = October ۲۰, ۲۰۰۲| ناشر = US Government Printing Office| زبان = انگلیسی}}</ref> مهم‌ترین حقوق شهروندی در [[ایالات متحده آمریکا]] بر اساس این منشور عبارتند از:
* متمم یکم: آزادی مذهب و آزادی بیان
* متمم دوم: آزادی مالکیت و حمل اسلحه
سطر ۱۱۱ ⟵ ۱۱۰:
* متمم نهم: منحصر نشدن حقوق و آزادی افراد به موارد بیان شده
* متمم دهم: محفوظ داشتن اختیاراتی که به موجب قانون اساسی به دولت فدرال اعطا نگردیده و یا برای ایالت‌ها ممنوع نشده، برای ایالت‌ها یا مردم.
متم یازدهم : رعایت حقوق حرف زدن در چهار چوب قوانین مدنی
 
== جستارهای وابسته ==
سطر ۱۲۸ ⟵ ۱۲۷:
* {{یادکرد|فصل= |کتاب= مجموعه مقالات همایش «نظارت همگانی، شهروندی و توسعه سازمانی» |نویسنده =|ترجمه=|ناشر = شهرداری تهران و دانشکده مدیریت |چاپ=|شهر=|کوشش=|ویرایش=|صفحه= |سال= بهمن ۱۳۸۶|شابک=}}<!-- قالب کلی مقاله را تشکیل می‌دهد -->
* {{یادکرد وب| نشانی = http://bensguide.gpo.gov| عنوان = Ben's Guide to U.S. Government for Kids| تاریخ بازدید = | تاریخ =| ناشر =US Government Printing Office| زبان = انگلیسی}}
* {{یادکرد وب| نشانی = http://www.greenrights.ir/philosophy/2006/10/000348.php| عنوان =حقوق اساسی و حقوق شهروندی | تاریخ بازدید =۱۶ مه ۲۰۰۸| تاریخ =۱ آبان ۱۳۸۵| ناشر = وب‌گاه حقوق سبز| زبان =}}
* {{یادکرد|نویسنده=قسیم اخگر|مقاله=شهروند کیست، چه وظایف و مسئولیت‌هایی در قبال دولت و جامعه و دارد؟|ترجمه=|ژورنال=|نشریه=گفتگوی بنیاد آرمانشهر|تاریخ=۸ قوس ۱۳۸۵|دوره=|شماره=|صفحه=ص. ۳ تا ۱۸}}
* {{یادکرد وب| نشانی = http://www.hoqouq.com/law/article242.html?var_recherche=شهروندی#forum3090%23forum3090 | عنوان = بخشنامه حقوق شهروندی؛ قوه قضائیه| تاریخ بازدید =۱۴ مه ۲۰۰۸ | تاریخ =| ناشر =وبگاه حقوق | زبان =}}
* {{یادکرد وب| نشانی = http://www.isu.ac.ir/publication/Research-Quarterly/Research-Quarterly_24/Research-Quarterly_2402.htm#_ednref8%23_ednref8 | عنوان = تاریخچه تدوین قانون مدنی، دکترحمید بهرامی احمدی| تاریخ بازدید =۱۶ مه ۲۰۰۸ | تاریخ =زمستان ۱۳۸۳| ناشر = فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره ۲۴، زمستان ۱۳۸۳| زبان =}}
 
== پیوند به بیرون ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/شهروندی»