فضانورد: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۲:
[[پرونده:RIAN archive 615890 The USSR pilot-cosmonauts.jpg|بندانگشتی|250px| اولین فضانوردان روسیه (از چپ): [[پاول پوپوویچ]]، [[یوری گاگارین]]، [[والنتینا ترشکوا]]، [[آندریان نیکولایف]]، [[والری بایکوفسکی]]، [[گرمان تیتوف]]]]
[[پرونده:Piers Sellers spacewalk.jpg|بندانگشتی|250px|فضانورد آمریکائی [[پیرز سلرز]] در دومین سفر فضائی خود و در حال انجام سومین راهپیمایی فضائی در مأموریت فضائی [[اس‌تی‌اس-۱۲۱]]: نمایشی از تمرین تکنیک‌های تعمیر سپر حرارتی مدارگرد.]]
'''فضانورد''' یا '''کیهان‌نورد''' کسی است که پس از گذراندن دورهٔ ویژهٔ کیهان‌نوردی متناسب، به [[فضا|فضای]]ی بیرون از جو کره زمین سفرکرده باشد.<ref name="astrovscosmo">در زبان انگلیسی واژهٔ «آسترونات» (Astronaut) بطور کلی به معنای فضانورد است، ولی برای فضانوردان [[روسی]] (و [[شوروی]] سابق) معمولاً واژهٔ «کازمونات» (Cosmonaut) بکار می‌رود که برگرفته از واژهٔ روسی «کاسماناوت» (Космонавт) به معنای کیهان‌نورد است. در زبان انگلیسی، برای فضانوردان چینی واژه «تایکونات» نیز (Taikonaut) بکار می‌رود.</ref>
 
این واژه معمولاً برای فضانوردان حرفه‌ای بکار می‌رود، اما بطور کلی به افرادی که به نحوی به فضا سفر کرده‌اند نیز گفته می‌شود. مثلاً دانشمندان، پژوهشگران، خلبانان و حتی گردشگران فضایی که تجربه سفر به فضا را داشته باشند، فضانورد تلقی می‌شوند. گاهی بنا بر برخی از تعریف‌ها حتی سرنشین یا سرنشینان بعضی از موشک-هواپیماها مانند [[ایکس-۱۵]] را هم می‌توان فضانورد دانست.
خط ۱۰:
 
== تعریف فضانوردی ==
بر اساس تعریف [[فدراسیون بین‌المللی هوانوردی]] (FAI)، پرواز در ارتفاع بالاتر از یکصد کیلومتر «سفر فضایی» محسوب می‌شود. [[فدراسیون بین‌المللی هوانوردی]] ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری از سطح متوسط دریاها را مرز بین [[جو زمین]] و [[فضا]] یا به اصطلاح «[[خط کارمن]]» نامیده است. در ارتفاع بیشتر از خط کارمن، غلظت [[جو زمین]] به دلیل افزایش ناگهانی و شدید دما به قدری کاهش می‌یابد که می‌توان از [[نیروی پسای]] ناشی از برخورد مولکولهای جو با شئ پرنده صرف‌نظر کرد. از دیگر سو بر اساس تعریف [[سازمان فدرال هوانوردی آمریکا]]، فردی که قادر باشد در ارتفاعی بیش از ۸۰ کیلومتر از سطح زمین پرواز کند، مفتخر به کسب عنوان فضانوردی خواهد شد. این ارتفاع جایی است که لایه [[مزوسفر]] تمام می‌شود.<ref name=whereisspace />
 
مهندسان طراح [[هوافضا]] هنگام طراحی و یا شبیه‌سازی بازگشت اجرام به جو زمین، گذر از ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری را عبور از مرز جو به فضا در نظر می‌گیرند. سرعت بسیار زیاد اجسام در بازگشت به جَو دلیل این انتخاب است. در سرعتهای بسیار زیاد، جو رقیق در فاصله بین ارتفاع ۱۲۰ تا ۱۰۰ کیلومتری، نیروی [[پسا|پسای]]ی اتمسفری قابل توجهی تولید می‌کند.<ref name="whereisspace">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Category=300&SubCategory=340&Post=0000016
| عنوان = فضا کجاست !!؟
خط ۳۴:
=== نخستین زن فضانورد ===
{{اصلی|زنان فضانورد}}
[[Fileپرونده:RIAN archive 612748 Valentina Tereshkova.jpg|راست|thumbبندانگشتی|[[والنتینا ترشکووا]] نخستین زن فضانورد]]
'''نخستین زن فضانورد''' [[والنتینا ترشکووا]] کیهان‌نورد زن [[روسی]] است که در روز ۱۶ ژوئن ۱۹۶۳ میلادی (برابر ۲۶ خرداد ۱۳۴۲) با فضاپیمای [[وستوک-۶]] به فضا رفت و نزدیک به سه روز در فضا بود. او همچنین نخستین فرد غیرنظامی فضانورد جهان است زیرا پس از انجام پرواز فضایی خود بود که به [[نیروی هوایی شوروی]] پیوست.
{{پاک‌کن}}
خط ۴۳:
 
=== نخستین گام بر روی ماه ===
'''نخستین انسان بر روی ماه''' [[نیل آرمسترانگ]] فضانورد [[آمریکا|آمریکایی]]یی است که طی مأموریت [[آپولو ۱۱]] در [[۲۰ ژوئیه]] سال [[۱۹۶۹ (میلادی)|۱۹۶۹ میلادی]] بر روی [[ماه]] گام نهاد. فضاپیمای ماه‌نشین مأموریت [[آپولو ۱۱]] بیش از ۲۱ ساعت روی سطح ماه قرار داشت که در طول آن آرمسترانگ و فضانورد همکارش [[باز آلدرین]] بیش از دو ساعت و نیم روی سطح ماه به کار و نصب دستگاه‌های گوناگون پرداختند.
 
=== نخستین فضانورد فارسی‌زبان ===
خط ۴۹:
 
=== نخستین گردشگر فضایی ===
'''نخستین گردشگر (توریست) فضایی'''، [[دنیس تیتو]] بازرگان و مهندس [[آمریکا|آمریکایی]]یی بود که با پرداخت حدود ۲۰ میلیون دلار در ۸ آوریل سال ۲۰۰۱ میلادی با فضاپیمای [[روسی]] [[سایوز]] تی‌ام ۳۲ به فضا رفت و به مدت ۷ روز و ۲۲ ساعت در [[ایستگاه فضایی بین‌المللی]] در مدار زمین اقامت داشت.
 
=== نخستین زن گردشگر فضایی (فضانورد همراه) ===
[[پرونده:Anousheh Ansari after landing.jpg|250px|thumbبندانگشتی|[[انوشه انصاری]] لحظه‌هایی پس از فرود]]
'''نخستین زن گردشگر فضایی''' و '''نخستین ایرانی در فضا'''، کارآفرین و مهندس ایرانی [[انوشه انصاری]] است که با پرداخت حدود ۲۰ میلیون دلار با فضاپیمای [[روسی]] [[سایوز تی‌ام‌ای-۹]] در روز [[۲۷ شهریور]] [[۱۳۸۵]] به مدار زمین رفت و اقامت ۱۱ روزهٔ خود را در [[ایستگاه فضایی بین‌المللی]] آغاز کرد. انوشه انصاری ترجیح می‌دهد در مورد سفر فضایی خود از عنوان «فضانورد همراه» بجای واژهٔ «گردشگر فضایی» استفاده کند.
{{پاک‌کن}}
 
=== نخستین فضانورد عرب ===
[[Fileپرونده:Al-saud.jpg|thumbبندانگشتی|سلطان بن سلمان بن عبدالعزیز]]
شاهزاده [[سلطان بن سلمان بن عبدالعزیز آل سعود]]، فرزند [[سلمان بن عبدالعزیز]] (در آن زمان ولیعهد عربستان سعودی)، اولین عربی بود که در سال [[۱۹۸۵ (میلادی)|۱۹۸۵ میلادی]] با [[فضاپیمای دیسکاوری]] آمریکا به مدار زمین رفت.
{{پاک‌کن}}
خط ۹۸:
 
=== بیشترین تعداد سفر فضایی ===
رکورد '''بیشترین تعداد سفرهای فضایی''' متعلق به [[فرانکلین چانگ دایاز]] فضانورد [[کاستاریکا|کاستاریکایی]]یی-[[آمریکا|آمریکایی]]یی و [[جری راس]] فضانورد [[آمریکا|آمریکایی]]یی است. وی ۷ پرواز فضایی را در پرونده خود ثبت کرده است.
 
=== طولانی‌ترین حضور پیوسته انسان در فضا ===
خط ۱۰۵:
 
=== طولانی‌ترین مدت اقامت بر سطح ماه ===
رکورد '''طولانی‌ترین مدت اقامت بر سطح ماه''' متعلق به [[یوجین سرنن]] و [[هریسون اشمیت]] فضانوردان [[آمریکا|آمریکایی]]یی است. آنها در مأموریت [[آپولو ۱۷]] پس از فرود بر ماه در ۱۱ دسامبر ۱۹۷۲، به مدت ۷۴ ساعت و ۵۹ دقیقه و ۴۰ ثانیه بر سطح ماه ماندند.
 
=== دورترین سفر فضایی انسان ===
رکورد '''دورترین سفر فضایی انسان''' متعلق به فضانوردان [[آمریکا|آمریکایی]]یی مأموریت [[آپولو ۱۳]] است. فضاپیمای آنها در ۱۵ آوریل ۱۹۷۰ در حالیکه به علت نقص فنی در حالت اضطراری بود، ۴۰۰٬۱۷۱ کیلومتر از زمین دور شد.
 
=== جوان‌ترین و پیرترین فضانوردان ===
خط ۱۲۲:
== فضانوردان چه می‌خورند؟ ==
{{اصلی|خوراک فضانوردان}}
فضانوردان در نخستین ماموریت‌های فضایی از غذاهای خشک و یخ‌زده استفاده می‌کردند. کپسولهای فضایی آنها برای تولید [[الکتریسیته]] از [[پیلهای سوختی]] بهره می‌بردند. آب به عنوان [[محصول جانبی]] پیلهای سوختی که با ترکیب [[اکسیژن]] و [[هیدروژن]]، الکتریسیته تولید می‌کنند، در آن ناوهای فضایی به وفور در دسترس بود؛ بنابراین فضانوردان می‌توانستند در زمان صرف غذا با مخلوط کردن آب گرم و غذای خشک شده، وعده غذاییِ نه چندان دلچسبی را تهیه نمایند. این غذاها چندان باب میل فضانوردان نبود و آنها پس از چند روز از طعم و شکل این غذاها بیزار می‌شدند.<ref name="Astronautens-kokeboke" />
 
اما غذاهای فضایی امروزی شامل انواع متنوعی از غذاهای [[بسته‌بندی]] و [[استریلیزه]] شده آماده، [[میوه‌های خشک]]، [[آجیل]] و انواع [[شیرینی|شیرینی‌هایند]]هایند. گاهی هم [[میوه]] تازه به [[مدار]] [[زمین]] راه پیدا می‌کند، اما باید در مدت زمان کوتاهی خورده شوند، چون در صورت فاسد شدن، همه پولی که بابت فرستادن آنها به فضا صرف شده به هدر می‌رود.
 
برخی گونه غذاها در فضا استفاده نمی‌شوند. از این دست غذاها می‌توان به نوشابه‌های گازدار، غذاهای پودری مانند پودر نمک و فلفل، خُردشدنی مانند چیپس، و برخی میوه‌جات مانند موز و پرتقال اشاره کرد.<ref name="Astronautens-kokeboke">{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
خط ۱۵۸:
 
== پانویس و منابع ==
{{پانویس|اندازه=ریز}}
 
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.spacescience.ir/ دانش فضایی .] یک وب‌گاه فارسی برای گسترش و ترویج دانش و فناوری فضایی
* [http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Category=300&SubCategory=350&Post=0000125 حیوانات فضانورد .] حیوانات در فضا
* [http://www.anoushehansari.com/ انوشه انصاری .]
* [http://www.russianspaceweb.com/vostok1.html داستان یوری گاگارین و فضاپیمای وستک ۱]
* [http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Category=300&SubCategory=360&Post=0000139 آشپزی برای فضانوردان .]
* [http://www.russianspaceweb.com/sputnik2_decision.html در مورد لایکا اولین موجود زنده در فضا]
* [http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Category=300&SubCategory=360&Post=0000111 روانشناسی فضانوردان .]
 
{{پرواز فضایی}}
خط ۱۷۳:
[[رده:فضانوردان|*]]
[[رده:پیشه‌های علوم]]
[[رده:معرفی‌شده‌های ۱۹۵۹ (میلادی)]]