فرابنفش: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== نحوه کشف تابش ==

پرتو فرابنفش بگونه‌ای کاملاً اتفاقی با مشاهده تغییر رنگ و تیرگی املاح [[نقره]] در مقابل نور مستقم آفتاب کشف گردید. در سال [[۱۸۰۱ (میلادی)|۱۸۰۱]] دانشمند آلمانی، [[یوهان ویلهلم رییتر]] بر اثر مشاهداتش توجه نمود که تابش‌های فرابنفش، که نامرئی هستند، عامل اساسی در تیرگی صفحات کاغذ آغشته به [[کلرید نقره]] می‌باشند. او در آن زمان این پدیده را «پرتوهای شیمیایی» نامید.

 

 

== منبع طبیعی فرابنفش ==

خورشید ساطع کننده پرتو فرابنفش در هر سه باند UVA، UVB و UVC به مقدار فراوان است ولی به سبب ویژگی جذب UV در [[لایه اوزون]] اتمسفر، ۹۹٪ تابش فرابنفشی که به زمین می‌رسد از نوع باند (کمتر مضر)UVA است.

 

 

== Vacuum UV ==

در مجموع می‌توان گفت که هوا یا جو نسبت به عبور تابش امواج خیلی کوتاه و مضر فرابنفش، بسیار سختگیرانه عمل می‌نماید. همین واکنش است که کره خاکی را برای انسان‌ها و بسیاری از جانداران قابل سکونت ساخته‌است؛ و باز به همین دلیل، در صنایعی که نیاز به استفاده از تابش فرابنفش موج کوتاه زیر ۲۰۰nm باشد (مانند صنایع ساخت [[نیمه رسانا]]ها)، این عملکرد تنها در محیط‌های تخلیه شده از اکسیژن امکان‌پذیر خواهد بود.

 

== EXTREME UV ==

مشخصه این دامنه بسیار موج کوتاه پرتو فرابنفش، دو تأثیر متفاوت آنها با ماده‌است: طول موج‌های بلندتر از ۳۰nm اساساً با ویژگی‌ها و توان ترکیبی مواد در سطح الکترونی–شیمیایی سروکار دارند در حالی که طول موج‌های کوتاه‌تر از ۳۰nm پرتو فرابنفش تنها تعاملی دارند با اوربیتال‌های الکترونی و هسته اتم‌ها.

 

 

== تأثیرات مثبت پرتو فرابنفش ==

از جمله اثرات مثبت قرار گرفتن در معرض تابش باند UVB، تحریک پوست جهت تولید "[[ویتامین D]]" است.

تخمین زده می‌شود که علت مرگ ناخواسته سالانه ده‌ها هزار شهروند آمریکایی؛ تنها به دلیل [[سرطان]]‌های ناشی از کمبود واختلال درجذب ویتامین D بوده‌است.

 

== موارد حفاظتی ==

اصل کلی: در مورد انسان، حضور طولانی در مقابل تابش فرابنفش، می‌تواند احتمال ابتلاء به آسیب‌های حاد و مزمن پوستی، بینایی و حتی تخریب کل [[سیستم ایمنی بدن]] را به دنبال داشته باشد.

** [[فوتون]]‌های پرتو فرابنفش به خصوص در باند UVB، به هر نوع مولکول DNA متعلق به ارگان‌های زنده، به اشکال گوناگون حمله‌ور می‌شوند.

 

== قابلیت خود حفاظتی طبیعی بدن ==

جهت حفاظت از اثرات مخرب پرتو فرابنفش، بدن انسان گاهی (با توجه به نوع پوست و نژاد)، از خود نوعی [[رنگدانه]] یا پیگمنت قهوه‌ای رنگ بنام [[ملانین]] Melanin آزاد می‌کند که این عمل با جلوگیری از نفوذ تابش به نسوج عمقی می‌تواند سودمند باشد.

در غیر اینصورت، می‌توان از محصولات جلوگیری کننده از نفوذ تابش UV به بدن مانند لوسیون‌های ضدآفتاب یا '''suntan lotions''' که بیشتر به نام Sun blocks معروفند، استفاده شود.

 

== حفاظت از چشم ==

تابش UVB قدرت بالا برای چشمان بسیار مخرب ومی تواند باعث [[آب مروارید]] Cataract و اختلال مزمن قرنیهPterygium یا کوری موقت و دائم گردد.

پوشش حفاظتی چشمان برای کسانی که به مدت طولانی در معرض تابش فرابنفش و بخصوص از نوع طول موج کوتاه آن قویاً توصیه می‌گردد، مثلاً کوهنوردان و اسکی بازان که به جهت اقامت‌های طولانی در ارتفاعات بالا، عملاً با رقیق شدن هوا، عامل اصلی مقاومت در مقابل تابش فرابنفش را ازدست می‌دهند.

 

== کاربردهای پرتو فرابنفش ==

=== نورهای سیاه ===

[[پرونده:Two black light fluorescent tubes.jpg|thumb]]

نور سیاه به لامپی اطلاق می‌گردد که قادر است با تابش امواج بلند فرابنفش که به صورت مرئی به سختی دیده می‌شوند، با نوعی تابش شبه فلور سنتی، به‌عنوان یک علامت ضد تقلب، بر روی اسنادی حساس به طول موجی خاص، چون کارتهای اعتباری، گذرنامه و [[گواهینامه رانندگی]] و غیره بکار گرفته شود.

 

=== لامپ‌های فلورسنت ===

[[لامپ فلورسنت|لامپ‌های فلورسنت]] قادرند که با یونیزه نمودن بخار جیوه، پرتو فرابنفش تولید کنند.

لایه‌ای فسفری در داخل تیوپ همراه با جذب تابش فرا بنفش است که آنرا تبدیل به [[نور مرئی]] می‌نماید.

 

=== ستاره‌شناسی ===

در دانش ستاره‌شناسی اجرام بسیار حجیم، قاعدتاً قادر به صدور تابش عظیمی از امواج فرابنفش به اطرافند.

همچنانکه ذکر گردید، لایه اوزون بخش قابل توجهی از این نوع امواج که می‌بایستی توسط تلسکوپ‌های مستقر روی زمین دریافت گردند، جذب خواهد کرد؛ بنابراین هر مشاهده‌ای در این زمینه باید خارج از جو [[کره زمین]] محقق شود.

 

=== کنترل حشرات ===

تله‌های فرا بنفش جهت از بین بردن حشرات پرنده ریز جثه که شبانه میل به نزدیکی تابش UV دارند.

 

=== فیزیوتراپی ===

[[پرونده:DNA UV mutation.svg|thumb]]

به دلیل خاصیت ضد عفونی کننده و همچنین تحریک زایش پوستی بعضی از انواع فرابنفش(UV)در [[فیزیوتراپی]] جهت درمان بیماران استفاده می‌شود.