انبار (شهر): تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز اصلاح نویسه نادرست با استفاده از AWB
ابرابزار، اصلاح سجاوندی
خط ۱:
{{Coord|33|22|43|N|43|42|57|E|source:frwiki|display=title}}
{{روی نقشه|عراق |label=شهر انبار|position=center|float=left|width=200|lat=33.22.43|long=43.42.57|caption=شهر باستانی انبار یا پیروز شاپور }}
 
'''شهر انبار''' یا '''پیروز شاپور''' یکی از شهرهای باستانی ایران در زمان [[ساسانیان]] بود. این کشور در حال حاضر در [[عراق]] قرار دارد. این شهر در زمان فرمانروایی [[شاپور یکم]] شاه [[ساسانی]] مورد تجدید بنا و بازسازی قرار گرفت و به نام شاپور نامگذاری شد. در این شهر مخازن بزرگ اسلحه و موادغذائی برای سپاهیان [[ساسانی]] ایجاد گردید، بدین سبب آنجا را شهر انبار نیز می‌نامیدند. نام این شهر در پشت سکه‌های [[خسرو انوشیروان]] و [[خسرو پرویز]] و [[یزدگرد سوم]] آخرین شهریار ساسانی دیده می‌شود.<ref>فروهر، آورزمانی، شمارهٔ ۳۲۷، ص ۱۹</ref> از لحاظ سیاست جنگی ایران با روم انبار دارای اهمیت فراوان بود، گذشته از جنگ‌های عربی در جنگ‌های ایران و روم هم بارها نام آن برده شده‌است. در نوشته‌های رومی این شهر به نام '''پریساپور''' خوانده‌شده این لفظ شکل یونانی-رومی نام اصلی این شهر است که ''پیروز شاپور'' بوده‌است. با این حال بتدریج نام انبار بر آن غلبه یافته و بیشتر به این نام خوانده می‌شده. در مآخذ عربی هم در هر جا سخنی از این شهر رفته به همین نام انبار خوانده شده‌است. انبار گذشته از عمران و آبادی خود بر سر دو راه اصلی از راه‌های بازرگانی و نظامی دنیای قدیم قرار داشته، یکی راه زمینی که آن را از شرق به [[تیسفون]] و جادهٔ [[خراسان]] می‌پیوست، و از غرب به شهرهای روم و مغرب و دیگر راه آبی بود که از طریق [[فرات]] به آبراه [[دجله]] و از آنجا به [[خلیج فارس]] و دریای آزاد راه می‌یافت.<ref>تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی. جلد اول، ص ۲۵۲</ref>
 
== تاریخچهٔ شهر انبار ==
در زمان پادشاهی [[شاپور یکم]] جنگ با رومیان همچنان ادامه یافت تا آنکه شاپور در [[فرات]] شکست سختی به رومی‌ها وارد ساخت به نحوی که در صحنهٔ جنگ [[گوردین]] امپراتور روم بقتل رسید. این واقعه در سال [[۲۴۴ (میلادی)|۲۴۴ میلادی]] اتفاق افتاد. شهری که جنگ در نزدیکی آن به وقوع پیوست، به افتخار این پیروزی، '''پیروز شاپور''' نامیده شد. این شهر در جانب چپ [[فرات]] قرار داشت. شهر و استحکامات آن مورد تجدیدبنا و بازسازی قرار گرفت و بصورت مکانی نظامی و سوق‌الجیشی درآمد و دراین شهر مخازن بزرگ اسلحه و مواد غذایی برای سپاهیان ساسانی ایجاد گردید. قابل ذکر است که اعراب دست نشانده و وفادار دولت ساسانی، مانند شاهان [[حیره]] موادغذایی را که بصورت کمک سالیانه از ساسانیان می‌گرفتند، از این شهر دریافت می‌کردند. شهر انبار در حملهٔ اعراب دچار صدمات و خرابی‌های فراوان گردید و با پرداخت مبلغی به [[خالد بن ولید]] سردار نامی مسلمانان صلح را خواستار شد. انبار همچنان در زمان [[عباسیان]] از شهرهای بزرگ [[عراق]] محسوب می‌شد و در سال ۱۳۲ هجری مرکز خلافت شد و [[ابوالعباس عبدالله سفاح]] نخستین خلیفه عباسی در نزدیک آن کاخهایی بنا کرد و آنرا ''الهاشمیه'' نامید. برادرش [[منصور عباسی]] نیز مدتی در آن شهر زندگی کرد و از آنجا به [[بغداد]] که ساختمان پایتخت جدید عباسیان در آنجا شروع شده بود، منتقل شد. اهمیت شهر انبار بدان جهت بود که در سر اولین نهر بزرگی که قابل کشتی‌رانی بود و از فرات جدا می‌شد و به [[دجله]] می‌ریخت، واقع بود. با توسعه سریع بغداد انبار اهمیت و موقعیت خود را از دست داد و به ویرانی گرائید.<ref>فروهر، آورزمانی، شمارهٔ ۳۲۷، ص و ۱۹</ref>
 
== حیره و انبار و خط و کتابت عربی ==
در روایات آمده‌است که نخستین کسی که به عربی چیزی نوشت مردی بود بنام مُرامِر بن مُرة از مردم انبار و از انبار کتابت عربی به جاهای دیگر گسترش یافت. این مطلب از [[اصمعی]] که از علمای بنام لغت عربی است، روایت شده‌است. روایت دیگری هم در همین زمینه آمده که بدین مضمون است « از [[قریش]] پرسیدند شما کتابت را از کجا آموختید؟ گفتند از انبار.» این روایت را [[ابن رسته]] در کتاب ''الاعلاق النفیسه'' آورده‌است. [[بیهقی]] نیز در کتاب ''امحاسن و المساوی'' همین مطلب را بدین مضمون نقل کرد «نخستین کسی که به عربی چیزی نوشت'' مامر بن مرة'' از مردم انبار بود و از انبار در میان مردم منتشر گردید.» در روایتی از [[ابن عباسابن‌عباس]] نقل شده‌است که «انباریان از مردم [[حیره]] خط آموخته‌اند و یکی از آنها خط را به ''عبدالله بن جدعان'' و او به ''حرب بن امیه'' آموخته و خط حجازی قریشیان از این راه پدید آمده‌است.» چنانکهچنان‌که ملاحظه می‌شود در این روایت هم مأخذ اصلی خط حجازی قریشی همچنان انبار معرفی شده‌است.<ref>تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی. جلد اول، ص ۲۵۰</ref>
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
* محمدی ملایری، محمد. تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی. جلد اول تهران: انتشارات یزدان، ۱۳۷۲
* آورزمانی، فریدون. ماهنامهٔ فروهر، شمارهٔ ۳۲۷، سال ۲۶، شمارهٔ ۷ و ۸. تهران: سازمان انتشارات فروهر، ۱۳۷۰
 
{{سخ}}
{{ساسانیان}}