[[پرونده:Dpc1599-1.jpg|thumb|200 px|نشان موسسهمؤسسه آسیایی دانشگاه پهلوی]]
'''موسسهمؤسسه آسیایی دانشگاه پهلوی''' در سال [[۱۹۲۹(میلادی)|۱۹۲۹]] در [[نیویورک]] بنیان شد. این موسسهمؤسسه در سال [[۱۳۴۵]] با ریاست عالیه [[فرح پهلوی]] به شیراز منتقل شد و به جای موزه شهرام در محل [[نارنجستان قوام]] به کار ادامه داد. این موسسهمؤسسه خیریه و وابسته به دولت بود. فعالیت های این موسسهمؤسسه در راستای شناساندن تاریخ و هنر و تمدن و فرهنگ ایران و پژوهش در پیوند آن با تغییرات فرهنگ کشورهای آسیایی و برگزاری دورههای آموزشی، ایرانشناسی و نشستهای علمی و جهانی، پژوهشهای باستانشناسی و چاپ دستاوردهای آن بود. موسسهمؤسسه آسیایی دانشگاه پهلوی وابسته به دانشگاه پهلوی شیراز بود و زبر سرپرستی یک مدیر عامل و هیئت مدیره اداره می شد. مدیریت این موسسهمؤسسه تا سال ۱۳۴۸ بر عهده پروفسور [[آرتور پوپ]] بود.<ref>انتشارات دفتر مخصوص شهبانو، تهران، ۱۳۵۴، ص.۲۴ - ۴۴</ref>
== پیشینه ==
== سازمان ==
موسسهمؤسسه آسیایی دانشگاه پهلوی دارای کتاب خانه، آرشیو، لابراتوار عکاسی و لابراتوار باستانشناسی مدرنی بود.
* - کتاب خانه: موسسهمؤسسه برای جلب هر چه بیشتر پژوهشگران و دانشمندان ایران شناس به ایجاد کتاب خانه ای دست زد که از نگاه چگونگی کتابها یکی از بهترین و بی همتاترین کتاب خانههای تخصصی ایران به شمار می آمد . در این کتاب خانه بیش از ۱۰۱۴۰ کتاب و مجله و مقاله کمیاب و با ارزش درباره فرهنگ و تاریخ و تمدن ایران نگهداری می شد.
* - آرشیو: موسسهمؤسسه از آغاز بنیان خود بیش از ۰۰۰، ۲۰ عکس و اسلاید درباره ساختمانها و هنرهای زیبای ایران و کشورهای همسایه فراهم آورد. اسلایدهایی که بیش از چهل سال دارند اسلاایدهای گردآوری شده در کلکسیون مرحوم آرتور اپهام پوپ بود.
* - لابراتوار عکاسی: موسسهمؤسسه برای کامل کردن آرشیو عکسهای ساختمانهای تاریخی و آثار باستانی لابراتوار عکاسی مجهزی ایجاد کرد.
* - لابراتوار باستانشناسی: موسسمؤسس برای شناسایی تیلهها و سفال هایی ایران باستان که به ویژه در استان فارس و دیگر استانهای ایران پیدا می شوند لابراتوار باستانشناسی مدرنی بر پا داشت.
== پروژهها ==
کارها و فعالیتهای موسسهمؤسسه آسیایی دانشگاه پهلوی پروژههای پژوهشی در منطقههای باستانی، برگزاری کنگرههای جهانی باستان شناسی، فراهم کردن سخنرانیها با دعوت از ایرانشناسان، چاپ کتاب و مقاله، برگزاری نمایشگاهها و دورههای آموزشی برای آموزش دهندگان رشتههای فرهنگ و تمدن را در بر داشت.
پروژه اسپهبان: موسسهمؤسسه آسیایی از هنکامی که [[آرتور پوپ|پروفسور پوپ]] همکاری خود را با موسسهمؤسسه آغاز کرد بر آن شد تا باتهیه نقشهها و طرح هایی یه بازیابی فرم گذشته بازارهای اسپهبان به پردازد. همه این نقشهها و طرحها و عکسها زیر چاپ رفته اند.
پروژه جلیان: در منطقههای باستانی دره فسا و داراب آثاری که سالها پیش در جلیان به دست آمد بررسی شد و دست آوردهای این مطالعهها زیر چاپ رفته است.
* - کنگرهها : برگزاری کنگره جهانی هنر و باستانشناسی در سال [[۱۳۴۷]] در تهران، اسپهبان و شیراز و هم چنین برگزاری کنگره جهانی سعدی و حافظ در سال [[۱۳۵۰]] در شیراز و برگزاری کنگره باستانشناسی ایران در سال [[۱۳۴۹]] در تهران و شیراز.
* - سخنرانی ها: موسسهمؤسسه توانست با دعوت از استادان پر آوازه دانشگاههای خارجی، مدیران سازمانهای هنری دهها سخنرانی را برگزار کند تا استادان دیگر ایران شناس ایرانی و خارجی از آن بهره ببرند.
* - چاپ کتاب:
چاپ کتابهای بررسیهای هنر از استاد آرتور اپهام پوپ به زبان انگلیسی
بولتن موسسهمؤسسه با همکاری سماری از پژوهشگران به زبان انگلیسی
منو گراف اول – یحیی تپه نوشته لامبرگ – کارلاوسکی به انگلیسی
کتابجه نارنجستان به دو زبان فارسی و انگلیسی برای بازدید کنندگان نوشته ترانس اودائل
* - دورههای آموزشی:
برای بالا بردن دانش دبیران علوم اجتماعی موسسهمؤسسه آسیایی از تابستان [[۱۳۴۹]] دوره هایی را ایجاد کرد که در آن بیش از سد دبیر شرکت کردند.
کلاس هایی در سطح فوق لیسانس در دو رشته فرهنگ و تمدن ایران پیش و پس از اسلام نیز دایر گردید.
== گسترش موسسهمؤسسه ==
با مرگ پروفسور پوپ، مدیریت اتستیتو به دکتر ریچارد فیره سپرده شد. تا پیش از آن، به دلیل رابطه نزدیک پوپ با خانواده پادشاهی ایران، موسسهمؤسسه از خودمختاری برخوردار بود اما پس از وی زیر نظر دانشگاه پهلوی شیراز قرار گرفت. همین امر موجب بروز تنش هایی در موسسهمؤسسه شد. از آن جمله، دکتر [[هوشنگ نهاوندی]]، ریاست وقت دانشگاه پهلوی مدعی شد که گلوک (Gluck) یکی از اعضای موسسهمؤسسه در قاچاق عتیقه های ایرانی به ژاپن دست دارد و خواستار برکناری وی شد. از طرفی، دکتر فیره پس از دریافت عنوان استادی از دانشگاه هاروارد، وقت کمتری برای پرداختن به موسسهمؤسسه داشت. با این همه فعالیت های پژوهشی و آموزشی موسسهمؤسسه کماکان ادامه یافت.
در سال ۱۳۵۰ و در آستانه [[جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران|جشن های دو هزار و پانصدمین سال شاهنشاهی ایران]]، موسسهمؤسسه آسیایی سمینار بزرگی را تحت عنوان مطالعات ایران شناسی در شیراز برگزار کرد.
در سال ۱۳۵۴ قرارداد موسسهمؤسسه با دکتر فیره به پایان رسید و ماهیار نوابی که تا پیش از آن مدیر اجرایی موسسهمؤسسه بود به ریاست موسسهمؤسسه منصوب شد. وی اولین رییس ایرانی موسسهمؤسسه آسیایی دانشگاه پهلوی بود. در این هنگام، موسسهمؤسسه از نارنجستان به ساختمان بزرگتری در دانشگاه جابجا شد به عنوان بخشی از گروه زبان شناسی دانشگاه در آمد.
== سرانجام ==
با وقوع [[انقلاب ۵۷]]، موسسهمؤسسه آسیایی نیز مانند بسیاری دیگر از موسسهمؤسسه های آموزشی دستخوش تغییر شد. تا اینکه در سال ۱۳۵۸ این موسسهمؤسسه به طور کامل تعطیل شد. کتابخانه موسسهمؤسسه که کماکان در نارنجستان قرار داشت به کتابخانه مرکزی دانشگاه شیراز انتقال یافت و اسناد، عکس ها و مجموعه های آرتور پوپ به زیرزمین ساختمان منتقل شد. بسیاری از اثاثیه و لوازم آن نیز به یغما رفت.
در سال ۱۳۷۹ ساختمان نارنجستان به عنوان موزه دانشگاه شیراز بازگشایی شد و به عنوان یک جاذبه توریستی مورد استفاده قرار گرفت.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/asia-institute-the-1 Encyclopædia Iranica | Articles<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
== ادامه کار در امریکا ==
با وجود تعطیلی موسسهمؤسسه در ایران، بولتن انجمن آسیا با تلاش کارول برومبرگ در سال ۱۹۸۷ در [[میشیگان]] بار دیگر به چاپ رسید. این بولتن کماکان روی مطالب مربوط به هنر و باستانشناسی در آسیا متمرکز است. آخرین نسخه این بولتن در سال ۲۰۱۰ به چاپ رسیده است.<ref>http://www.bulletinasiainstitute.org/ وبگاه بولتن انستیتو آسیا</ref>
== منابع ==
|