|
| ICD10 = {{ICD10|I|61||i|60}}-{{ICD10|I|64||i|60}}ner
| ICD9 = {{ICD9|434.91}}
| OMIM = 601367۶۰۱۳۶۷
| MedlinePlus = 000726۰۰۰۷۲۶
| eMedicineSubj = neuro
| eMedicineTopic = ۹
'''سکته مغزی''' آسیب عصبی حاد ناشی از اختلال خونرسانی به قسمتی از بافت [[مغز]] که ناشی از انسداد [[رگ]] مغزی به وسیله یک لخته خونی و یا پارگی یکی از عروق تغذیه کننده آن قسمت بافت مغز می‌باشد.{{سخ}}
به بیان دیگر اگر خونرسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و متوقف گردد٬این قسمت از مغز دیگر نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. این وضعیت را اصطلاحاً سکته مغزی می‌نامند. سکته مغزی می‌تواند به عللی مانند بسته شدن یا پاره شدن یکی از رگ‌های خون رسان مغز ایجاد شود.
به نظر برخی پزشکان و متخصصان، خطر بروز سکته مغزی در زنان به علت بیماری هایبیماری‌های ژنتیک، موارد هورمونی، مصرف برخی داروها و پیامدهای ناشی از زایمان بیشتر از مردان است.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81771089/ خطر بروز سکته مغزی در زنان بیشتر از مردان است] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref>
معمولاً قبل از بروز سکته مغزی علائم هشدار دهنده‌ای وجود ندارد و یا اینکه علائم بسیار جزئی هستند. بعد از بروز سکته مغزی بیمار باید بلافاصله در بیمارستان بستری گشته تا از بروز صدمات دائمی به مغز جلوگیری شود. عوارضی که بعد از سکته مغزی ایجاد می‌شود بستگی به محل سکته و وسعت بافت‌های گرفتار شدهٔ مغز دارد. عوارض سکته مغزی از عوارض خفیف و گذرا مثل تاری دید تا عوارض فلج کننده دائمی و یا حتی مرگ را شامل می‌شود.{{سخ}}
اگر این علائم در طول ۲۴ ساعت از بین بروند، این وضعیت را اصطلاحاً [[حمله ایسکمی گذرا]] (transient ischemic attack)می‌نامند که یک علامت هشدار دهنده از یک سکته مغزی احتمالی در آینده می‌باشد. سکته مغزی سومین عامل مرگ و میر در جهان است.<ref>[http://www.tebyan.net/Index.aspx?pid=7428 سکته مغزی چیست؟-تبیان]</ref>
آمار سکته مغزی در ایران نیز چندان مناسب نیست. .پزشکان ایرانی می گویندمی‌گویند افراد در ایران 10۱۰ سال زودتر از سایر کشورها به سکته مغزی مبتلا می شوندمی‌شوند. متخصصان کم تحرکی،کم‌تحرکی، مصرف بی رویهبی‌رویه نمک و چربی، چاقی، استعمال دخانیات و در مجموع رژیم نامناسب غذایی را عاملی برای حرکت به سمت سکته هایسکته‌های مغزی ایرانیان می دانندمی‌دانند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81770829/ افراد در ایران 10 سال زودتر از بقیه کشورها به سکته مغزی مبتلا می شوندمی‌شوند] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref> بر اساس آمار میدانی سکته هایسکته‌های مغزی در مردان ایرانی 25۲۵ درصد بیشتر از زنان است.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81795545/ سکته هایسکته‌های مغزی در مردان 25 درصد بیشتر از زنان است] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref> دبیر انجمن سکته مغزی ایران اعتقاد دارد که این سکته به عنوان دومین عامل مرگ و میر در ایران و برخی از کشورهای در حال پیشرفت است.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81883371/ سکته مغزی دومین عامل مرگ و میر در ایران]</ref>
پژوهش هاپژوهش‌ها نشان می دهندمی‌دهند گرچه اشراف بر زبان دوم احتمالااحتمالاً بی ارتباط با سلامت فیزیکی به نظر می رسد،می‌رسد، اما ظاهراظاهراً این مهارت از مغز در برابر آسیب هایآسیب‌های ویرانگر به عملکردهای مغزی محافظت می کندمی‌کند و افرادی که در سخن گفتن به دو زبان مهارت دارند، احتمال بهبودی و درمان آنها در صورت بروز سکته مغزی، دو برابر دیگران است.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81846925/ تسلط به زبان دوم شانس بهبودی بیماران سکته مغزی را افزایش می دهدمی‌دهد] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref>
== انواع سکته مغزی ==
لخته‌های خونی که باعث [[ترومبوز]] و آمبولی مغزی می‌شوند احتمال زیادی دارند که در یک شریانی که بر اثر [[آترواسکلروسیس]] آسیب دیده‌است ساخته شده باشند. تصلب شراین وضعیتی است که در آن دیواره رگ‌ها بر اثر رسوب چربی سفت می‌شود. عواملی که باعث افزایش احتمال ایجاد تصلب شراین می‌شود عبارتند از سیگار کشیدن، مصرف زیاد چربی در [[رژیم غذایی]]، [[دیابت]] و وجود مقدار زیادی چربی در خون.
محققان آلمانی نوعی پروتیین در عروق مغزی را کشف کردند که بر خطر ابتلا به سکته مغزی تاثیرتأثیر می گذاردمی‌گذارد. دیواره مویرگ هایمویرگ‌های خونی مغز نسبت به دیگر مویرگ هایمویرگ‌های بدن، تفاوت دارد.
سلول هایسلول‌های عصبی مغز، به جای آنکه مانند دیگر سلول هایسلول‌های بدن، از طریق نشت غیر فعالغیرفعال مواد غذایی از مویرگ ها،مویرگ‌ها، تغذیه شوند به طور فعالانه، توسط مولکول هاییمولکول‌هایی که از عروق خونی جابهجابه‌جا جا شده اند،شده‌اند، تغذیه می کنندمی‌کنند.
سد مویرگی خونی در مغز، بسیار مهم است زیرا نقشی محافظتی دارد و در صورتی که این سد دچار اختلال شود، خطر بروز سکته مغزی و دیگر مشکلات مغزی افزایش می یابدمی‌یابد. برای رشد و نمو مویرگ هایمویرگ‌های خونی، سلولسلول‌های های ویژه ایویژه‌ای به نام [[پری سیت هاسیت‌ها]] (pericytes) نیاز است که این سلول هاسلول‌ها در مغز، پروتیینی ویژه به نام [[FoxF2]] دارند. این پروتیین فقط در پری سیت هایسیت‌های مغزی یافت می شودمی‌شود. محققان [[دانشگاه گوتنبرگ آلمان]] متوجه شدند که وجود این پروتئین، به کاهش خطر بروز سکته مغزی کمک می کندمی‌کند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81661146/ پروتیین عامل سکته مغزی شناسایی شد] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی http://www.irna.ir]</ref>
آمبولی مغزی ممکن است بر اثر اختلال در ریتم [[ضربان قلب]]، اختلالات دریچه‌ای قلب و یا [[سکته قلبی]] که به تازگی رخ داده‌است، ایجاد شود که تمام این موارد می‌توانند باعث ساخته شدن [[لخته]] خون در قلب شوند. خطر بروز آمبولی مغزی، [[ترومبوز]] مغزی و خونریزی مغزی با بالا رفتن [[فشار خون]] افزایش می‌یابد. در بیماری [[سلول داسی شکل]] (سیکل سل) که یک ناهنجاری [[گلوبول قرمز|گلوبول‌های قرمز]] خون می‌باشد، بخاطر شکل گوبول‌های قرمز که به صورت داس درمی‌آیند و احتمال چسبیدن به هم و [[گیر کردن]] در [[عروق خونی]] را دارند، خطر [[ترومبوز]] مغزی افزایش می‌یابد. گاهی [[ترومبوز]] ممکن است بر اثر تنگ و باریک شدن شریان‌های خون رساننده به مغز بخاطر [[التهاب رگ|التهاب]] ایجاد گردد. التهاب شریان ممکن است به علت وجود یک بیماری خود ایمن مثل [[پلی آر تریت ندوزا]] ایجاد شود. در این بیماری [[سیستم ایمنی بدن]] به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند.
[[پرونده:Intracerebral heamorrage 2.jpg|200px|farme|بندانگشتی|چپ|سی تی اسکن یک خونریزی مغزی را نشان می‌دهد.]]
درمان اولیه پس از وقوع یک سکته مغزی شامل تحت نظر گرفتن دقیق فرد و انجام اقدامات پرستاری برای محافظت راه تنفسی او می‌باشد. اگر در [[سی تی اسکن]] دیده شد که یک لخته خون در شریان وجود دارد، باید فوراً با استفاده از داروهای ترومبولیتیک اقدام به حل کردن آن نمود. این درمان ممکن است باعث بهبود عواقب سکته مغزی بشود اما در هر موردی نباید آن را بکار برد، زیرا باعث افزایش خطر بروز خونریزی در مغز می‌شود.{{سخ}}
انجام درمان طولانی مدت برای کاهش خطر وقوع سکته‌های مغزی بعدی بستگی به این دارد که علت ایجاد این سکته مغزی چه بوده‌است. یکی از راههایراه‌های درمان سکته مغزی ناشی از انسداد عروق، حل کردن لخته مسدود کننده رگ است. این کار با استفاده از دارویی به نام Alteplase یا به اختصار tPA انجام می‌شود. هر قدر این درمان سریعتر انجام شود نتیجه بهتری دارد و حداکثر ظرف چهار ساعت و نیم از شروع سکته مغزی قابلیت تزریق وجود دارد. هر قدر تزریق از شروع سکته به تاخیرتأخیر بیفتد احتمال بروز خونریزی مغزی بدنبال این درمان بیشتر می‌شود. این دارو از طریق ورید بازویی یا داخل شریانی تزریق می‌شود. اگر زمان فوق از دست برود و علت سکته آمبولی یا ترومبوز عروق مغزی بوده‌باشد، داروهایی مثل [[آسپیرین]] یا [[وارفارین]] تجویز می‌شود تا با رقیق کردن خون از وقوع لخته‌های خون جلوگیری کند. اگر مشخص شد که یک شریان دچار تنگی شده‌است ممکن است با جراحی بتوان آن را باز نمود. بعد از بروز یک سکته مغزی که علتش خونریزی و پاره شدن یک شریان بوده‌است، درمان بر روی زمینهٔ ایجاد کننده آن متمرکز می‌شود. درمان طولانی مدت آن ممکن است شامل تجویز داروهای ضد فشار خون باشد تا فشار خون را پایین آورده و از احتمال خونریزی‌های بعدی جلوگیری کند. اگر سکته مغزی بر اثر التهاب شریان باشد ٬داروی [[کورتون]] دار تجویز می‌شود.
[[پرونده:Merci L5.jpg|200px|farme|بندانگشتی|چپ|وسیله‌ای که با آن لخته‌های خون را در رگ از بین می‌برند.]]
در بیشتر موارد سکته‌های مغزی، درمان‌های توانبخشی مثل [[فیزیوتراپی]]، [[کاردرمانی]] و [[گفتاردرمانی]] چه در [[بیمارستان]] و چه در خانه ضروری می‌باشد. بدون شک یکی از مهمترین مراحل درمانی بیماران سکته مغزی توانبخشی تحت نظر یک تیم توانبخشی است که اعضائ تیم شامل [[پزشکی فیزیکی و توانبخشی|متخصص طب فیزیکی و توانبخشی]]، [[کاردرمانی|کاردرمانگر]] [[فیزیوتراپیست]] ارتوپدی فنی، شنوایی شناس، گفتار درمان، بینایی‌شناسی روانشناس، کارشناس تغذیه، پرستار توانبخشی [[مددکار اجتماعی]] و خانه ساز (home maker)می‌باشد.
یکی از روشهای جدیدی که در توانبخشی و درمان بیماران سکته مغزی استفاده شده‌است استفاده از تحریک غیر تهاجمی مغز می باشدمی‌باشد که شامل دو تکنولوژی تحریک مغناطیسی مغز یا ''rTMS'' و تکنولوژی تحریک الکتریکی مغز یا "«تی دی سی اس"» می‌باشد در بررسی بازبینی مقالات که توسط انجمن نوروفیزیولوژی بالینی<ref>(International federation of clinical neurophysiloy)</ref> در سال ۲۰۰۹ انجام شده و در ژورنال نوروفیزیولوژی بالینی<ref>(Clin Neurophysiol (۲۰۰۹2009) ,doi:۱۰٫۱۰۱۶10.1016/jclinph.۲۰۰۹٫۰۸٫۰۱۶2009.08.016</ref> به چاپ رسیده‌است به مطالب زیر اشاره شده‌است. در روش تحریک مغناطیسی مغز تحریک سلولهای مغزی برای اصلاح عملکرد سلولهای مغزی از طریق افزایش خاصیت نوروپلاستیسیتی مغز انجام می‌شود این روش بسیار کم عارضه بوده و توسط پزشکان متخصص [[طب فیزیکی و توانبخشی]] و یا مغز و اعصاب انجام می‌شود. در این روش یا به کمک القای با فرکانس بالا نیمکره صدمه دیده تحریک می شودمی‌شود و یا به کمک القای با فرکانس پایین فعالیت نیمکره سالم کم می شودمی‌شود که در نتیجه آن فعالیت نیمکره صدمه دیده زیاد می شودمی‌شود. این روش در بازگشت عملکرد دست بهبود گفتار کاهش درد و بهبود عملکرد بیماران مؤثر بوده‌است. این روش درمانی اولین با ر در ایران توسط مرکز تخصصی توانبخشی سکته مغزی تبسم و سپس مرکز آموزشی و درمانی فیروزگر وابسته به [[دانشگاه علوم پزشکی ایران]] در سال ۱۳۸۶ و سپس در [http://www.drmahmoudiclinic.ir/ مرکز جامع توانبخشی سکته مغزی دکتر محمودی] در شیراز در سال 1387۱۳۸۷ مورد استفاده برای درمان بیماران سکته مغزی قرار گرفت.
تغییر عادات و نحوه زندگی مثل کم کردن میزان چربی در رژیم غذایی ترک کردن [[استعمال دخانیات]] می‌توانند باعث کاهش خطر بروز یک سکته مغزی دیگر آینده شوند. پیش بینی عاقبت یک سکته مغزی بسیار دشوار است و بستگی زیادی ه عوامل ایجاد کننده آن دارد. معمولاً یک سوم افراد بعد از سکته مغزی به بهبودی کامل یا نسبتاً کامل دست می‌یابند. یک سوم دیگر از افراد نیز دچار ناتوانی‌هایی به صورت دائمی می‌شوند. اگر مشکلاتی که برای افراد بعد از سکته مغزی ایجاد شد در طول ۶ ماه بهبود نیابد احتمالاً این مشکلات دائمی خواهند بود. حدود ۲۰٪ از افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند در عرض یک ماه فوت می‌کنند.
تشخیص زودهنگام این عارضه می تواندمی‌تواند کمک چشمگیری به جلوگیری از آن یا کاهش آسیب هایآسیب‌های سکته مغزی داشته باشد. بتازگی محققان دانشگاه [[کورنل]] آمریکا با استفاده از یک روش جدید، زمان تشخیص را به 10۱۰ دقیقه کاهش داده اندداده‌اند. در این روش، محققان یک آنزیم را به نانوذرات متصل کرده و وارد جریان خون می کنندمی‌کنند. زمانی که آنزیم وارد جریان خون می شود،می‌شود، روشن شده و محققان با استفاده از آن می توانندمی‌توانند نشانگر زیستی ایجاد شده بر اثر آسیب هایآسیب‌های مغزی را مشاهده کنند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81856401/ تشخیص سکته مغزی در 10 دقیقه] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref>
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
* [http://www.mihanpezeshk.com/diseases/%D8%B3%DA%A9%D8%AA%D9%87سکته-%D9%85%D8%BA%D8%B2%DB%8Cمغزی-stroke/ اطلاعات کامل در مورد سکته مغزی]
* [http://tabassomclinic.ir/خدمات-تبسم/پرسش-ها-و-پاسخ-ها-درباره-سکته-مغزی پاسخ‌های ساده به پرسشهای شما در بارهدرباره سکته مغزی (وب سایت مرکز تخصصی توانبخشی سکته مغزی تبسم)]
* <small>[http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=۴۶۵۲۳ سکته مغزی چیست؟-همشهری آنلاین تاریخ بازدید:۷دی ۱۳۸۷]
* [http://www.goonagoon.org/SubjectForPrint.aspx?key=14299 گوناگون]
| 