فرگشت: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
غلامعلي نوري (بحث | مشارکت‌ها)
غلامعلي نوري (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸:
رویداد فرگشت بدان معناست که تمام [[موجودات زنده]] با همهٔ تنوعی که دارند، از نیاکانی مشترک پدیدار گشته‌اند.<ref name="On The Origin of Species">{{cite book | last1 = Darwin | first1 = Charles | title = On The Origin of Species | chapter = XIV | year = ۱۸۵۹ | page = ۵۰۳ | url = http://en.wikisource.org/wiki/On_the_Origin_of_Species_(1859)/Chapter_XIV | accessdate = ۲۰۱۱-۰۲-۲۷ | isbn = ۰۸۰۱۴۱۳۱۹۲}}</ref> فرگشت علت پدیدهٔ [[گونه‌زایی]] است؛ که طی آن یک گونهٔ اجدادی منفرد به دو یا چند گونهٔ متفاوت تقسیم می‌شود. گونه‌زایی در شباهت‌های ساختاری، [[جنین‌شناسی|جنینی]] و [[ژنتیک|ژنتیکی]] جانداران؛ [[جغرافیای زیستی|پراکندگی جغرافیایی]] گونه‌های مرتبط با هم، و [[ثبت سنگواره‌ای]] تغییرات، قابل مشاهده‌است. [[نیای مشترک]] جانداران امروزی تا بیش از ۳٫۵ میلیارد سال پیش؛ یعنی از زمان پیدایش [[حیات]] روی [[زمین]]، قدمت دارد.<ref>{{cite book|last=Schopf|first=J.W.|year=۱۹۹۹|title=Cradle of life: the discovery of Earth's earliest fossils|publisher=Princeton|isbn=۰-۶۹۱-۰۰۲۳۰-۴}}</ref><ref>{{cite journal|doi=10٫۱۰۷۳/pnas.۹۵٫۱۲٫۶۸۵۴|last=Woese|first=C.|year=۱۹۹۸|title=The Universal Ancestor|journal=PNAS|volume=۹۵|issue=۱۲|pages=۶۸۵۴–۶۸۵۹|pmid=۹۶۱۸۵۰۲|pmc=۲۲۶۶۰|ref=harv|bibcode = 1998PNAS...۹۵٫۶۸۵۴W}}</ref><ref name="theobald">{{cite journal|doi=10٫۱۰۳۸/nature۰۹۰۱۴|last=Theobald|first=D.L.|journal=Nature|volume=۴۶۵|issue=۷۲۹۵|pages=۲۱۹–۲۲۲|year=۲۰۱۰|title=A formal test of the theory of universal common ancestry|pmid=۲۰۴۶۳۷۳۸|ref=harv|bibcode = 2010Natur.۴۶۵..۲۱۹T}}</ref><ref>{{cite journal|doi=10٫۱۰۳۸/scientificamerican۰۲۰۰–۹۰|last=Doolittle|first=W.F.|year=February, ۲۰۰۰|url=http://shiva.msu.montana.edu/courses/mb437_537_2005_fall/docs/uprooting.pdf|title=Uprooting the tree of life|journal=Scientific American|volume=۲۸۲|issue=۲|pages=۹۰–۹۵|pmid=۱۰۷۱۰۷۹۱|ref=harv}}</ref> تکامل چه به صورت درون‌جمعیتی و چه به صورت گونه‌زایی میان جمعیت‌ها، از طرق گوناگونی روی می‌دهد؛ آهسته و پیوسته به نام [[انتخاب انباشتی]]، یا به سرعت از یک موضع ایستا تا موضع بعدی؛ که [[تعادل نقطه‌ای]] خوانده می‌شود.
 
مطالعهٔ علمی فرگشت (تکامل) از نیمهٔ [[قرن نوزدهم]] آغاز شد، زمانی که تحقیقاتپژوهش ها روی ثبت سنگواره‌ای و تنوع جانداران، بسیاری از دانشمندان را متقاعد کرد که می‌بایست گونه‌ها به نحوی تکامل یابند. بر مبنای سنگواره‌ها می‌یابیم که جانداران امروزی متفاوت از گذشته هستند و به میزانی که به گذشته‌های دورتر می‌نگریم، فسیل‌ها متفاوت‌تر می‌شوند.<ref>Levin, Harold L. ۲۰۰۵. ''The Earth through time''. 8th ed, Wiley, N.Y. Chapter 6: Life on Earth: what do fossils reveal?</ref><ref name="bowler">{{cite book|last=Bowler|first=Peter J.|authorlink=Peter J. Bowler|title=Evolution:The History of an Idea|publisher=University of California Press|year=۲۰۰۳|isbn=۰-۵۲۰-۲۳۶۹۳-۹}}</ref> سازوکارهای پیش‌برندهٔ تکامل همچنان نامشخص باقی‌ماندند؛ تا سال ۱۸۵۸ که نظریهٔ انتخاب طبیعی، به طور مستقل توسط [[چارلز داروین]] و [[آلفرد راسل والاس]] ارائه شد. در اوایل قرن بیستم، تئوری‌های داروینی تکامل با ژنتیک، [[دیرین‌شناسی]] و [[سامانه‌شناسی]] ادغام شدند که با پیوستن یافته‌های بعدی چون [[زیست‌شناسی مولکولی]]؛ تحت عنوان [[تلفیق تکاملی جدید]] به اوج رسید.<ref name="Kutschera"/> این تلفیق به یک بنیان اصلی در [[زیست‌شناسی]] بدل شد؛ چنان‌که تبیینی منسجم و یکپارچه، برای تاریخ و [[تنوع زیستی]] حیات روی زمین، فراهم ساخت.<ref name="IAP2006Statement">{{cite web|url=http://www.interacademies.net/Object.File/Master/6/150/Evolution%20statement.pdf|archiveurl=http://web.archive.org/web/20070422234034/http://www.interacademies.net/Object.File/Master/6/150/Evolution+statement.pdf|archivedate=۲۰۰۷-۰۴-۲۲ | title=IAP Statement on the Teaching of Evolution |year=۲۰۰۶ |publisher=The Interacademy Panel on International Issues |accessdate=۲۰۰۷-۰۴-۲۵}} Joint statement issued by the national science academies of 67 countries, including the [[بریتانیا|United Kingdom's]] [[انجمن سلطنتی]]</ref><ref name="AAAS2006Statement">{{cite web|url=http://www.aaas.org/news/releases/2006/pdf/0219boardstatement.pdf | title=Statement on the Teaching of Evolution|date=۲۰۰۶-۰۲-۱۶|author=Board of Directors, American Association for the Advancement of Science|publisher=American Association for the Advancement of Science}} from the world's largest general scientific society</ref><ref name="NCSEStatementsFromScientificOrgs">{{cite web|url=http://ncse.com/media/voices/science|title=Statements from Scientific and Scholarly Organizations|publisher=National Center for Science Education}}</ref>
 
امروزه تکامل در شاخه‌های مختلف [[علوم زیستی]] چون [[زیست‌شناسی بقا]]، [[جنین‌شناسی]]، [[بوم‌شناسی]]، [[فیزیولوژی]]، [[دیرین‌شناسی]] و [[پزشکی]] مطالعه و به‌کاربسته می‌شود. به علاوه، تکامل بر دیگر حیطه‌های مطالعات بشری، همچون [[کشاورزی]]، [[انسان‌شناسی]]، [[فلسفه]] و [[روان‌شناسی]] نیز اثرگذار بوده‌است.