سهمیه‌بندی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Romanian_ration-card_for_bread,_1989.jpg|چپ|بندانگشتی|کارت جیره  [[رومانی|رومانیایی]] 1989 ۱۹۸۹]]

'''سهمیه‌بندی '''یا''' جیره‌بندی '''  عبارت است از توزیع کنترل شده خدمات یا کمیاب کالا یا خدمات و یا اعمال محدودیت هایمحدودیت‌های مصنوعی بر تقاضا برای کالاها یا خدمات. به مقدار مجاز سهم روزانه یا دوره ایدوره‌ای فرد از هرچیز، جیره یا [[سهمیه]] گفته می شودمی‌شود.

سهمیه بندی اغلب برای نگه داشتن قیمت چیزی در زیر قیمت تعادلی (قیمت تعیین شده توسط فرایند [[عرضه و تقاضا]] در یک [[بازار آزاد|بازار آزاد)]]  مورد استفاده قرار می گیرد.می‌گیرد؛ بنابراین سهمیه بندی می تواندمی‌تواند مکملی برای کنترل قیمت  باشد. برای مثال در مواجه با  [[بحران نفتی سال ۱۹۷۳|بحران انرژی 1973۱۹۷۳]]  بسیاری از کشورها شروع به  سهمیه‌بندی بنزین کردند.

یک دلیل برای تعیین قیمت پایین ترپایین‌تر از قیمت تعادلی بازار آزاد وجود کمبود در مواد مورد نظر است که باعث خواهد شد تا قیمت کالا بسیار بالا رود. افزایش قیمت هاقیمت‌ها در هنگام کمبود مواد و کالاها برای بسیاری ناخوشایند است چرا که با توان خرید آنها سازگار نیست. برخی اقتصاددانان سنتی در عوض معتقدند که افزایش قیمت باعث کاهش دورریز و اسراف و همچنین تمایل برای افزایش تولید خواهد شد.  

سهمیه بندی با استفاده از کوپن (بن  جیره غذایی)  یکی از انواع  سهمیه‌بندی بدون نرخ است. برای مثال صف بستن برای دریافت کالاها یکی از این روشهاست. تقسیم زوج و فرد یا نحوه ورود خودروها به خیابانها نیز نوعی  [[زمان‌بندی اولین ورود اولین خروج|زمان بندیزمان‌بندی ورود و خروج]]  است که ممکن است منجر به  [[راهبندان]]  شود.

سهمیه‌بندی ممکن است منجر به فروش غیرقانونی کالاها در  [[بازار سیاه]]  شو.

سهمیه‌بندی یا جیره‌بندی کالاها و خدمات برای شهروندان غیر نظامیغیرنظامی در زمان جنگ کار رایجی است.   برای مثال هر فرد ممکن است  "«سهمیه کوپن"» دریافت کند که به او اجازه می دهدمی‌دهد مقدار مشخصی از محصول را طی ماه خریداری کند.  جیره‌بندی اغلب شامل [[خوراک|مواد غذایی]] و سایر ملزوماتی است که علیرغم تقاضا، عرضه شان کم باشد از جمله [[کائوچو|لاستیک]] ،  [[تایر]]،  [[کفش|کفش چرمی]]،  [[پوشاک|لباس]] و [[سوخت]].

در مواقع اضطراری مانند وقوع  [[بلایای طبیعی]] و یا [[تروریسم|حمله تروریستی]]  نیز سهمیه بندی صورت می گیردمی‌گیرد. در ایالات متحده,متحده، [[سازمان مدیریت بحران فدرال]] (FEMA) دستورالعملهایی برای سهمیه بندی مواد غذایی و منابع آب برای شهروندان غیرنظامی در مواقع اضطراری منتشر کرده است. برای مثال بر اساس دستورالعمهای  FEMA هر فرد باید حدود یک لیترآب روزانه دریافت کند که برای کودکان و افراد ناتوان این مقدار بیشتر خواهد بود. <ref>{{Cite web|url=http://www.fema.gov/pdf/library/f&web.pdf|title=Food and Water in an Emergency|publisher=FEMA}}</ref>

[[پرونده:Lebensmittel_Karikatur,_item_1.jpg|چپ|بندانگشتی|پوستری از  [[جنگ جهانی اول]]  مربوط به دولت آلمان در توصیف سهمیه بندی با personifications گوشت و نان و شکر و کره و شیر و آرد (1916۱۹۱۶).]]

[[محاصره نظامی]] در طول تاریخ  اغلب منجر به کمبود مواد غذایی و دیگر مواد مصرفی ضروری شده است. در چنین شرایطی سهمیه اختصاص داده شده به یک فرد اغلب بر اساس سن و جنس و نژاد و یا جایگاه اجتماعی وی صورت می گرفتمی‌گرفت است.  در طول محاصره لکنو (بخشی از [[شورش‌های سال ۱۸۵۷ میلادی در هند|, شورش 1857۱۸۵۷]]) هر زن سه چهارم از جیره غذایی یک مرد  و کودکان تنها نیمی از سهمیه یک مرد را دریافت می کردندمی‌کردند.<ref name="Inglis">{{Cite book|url=https://archive.org/details/siegelucknowadi00inglgoog|title=The siege of Lucknow : a diary (1892)|last=Inglis|first=Julia Selina|publisher=James R. Osgood, McIlvaine & Co.|year=1892|location=London}}</ref>{{Rp|71}} در طول محاصره Ladysmith در مراحل اولیه [[جنگ بوئر دوم|جنگ بوئر]] در سال 1900، ۱۹۰۰، [[سفیدپوست|سفیدپوستان]]  بزرگسال دریافتی شبیه سربازان داشتند ولی کودکان نیمی از آن را می گرفتندمی‌گرفتند. جیره غذایی برای [[مردم هند]] و [[سیاه‌پوست|مردم سیاه پوست]]  به طور قابل توجهی کمتر بود.<ref name="Nevinson">{{Cite book|url=https://archive.org/details/ladysmithdiarya00nevigoog|title=Ladysmith: The Diary of a Siege (1900)|last=Nevinson|first=Henry Wood|publisher=New Amsterdam Book co.|year=1900}}</ref>{{Rp|266–272}}

اولین نظام سهمیه بندی مدرن  [[جنگ جهانی اول]]<nowiki/>صورت گرفت

سهمیه بندی در جنگ جهانی دوم رایج شد. کوپن سهمیه برای این مورد رواج یافت که به هر خانواده تخصیص می یافتمی‌یافت. در دهه 1940۱۹۴۰ به دلیل کمبود آذوقه، سهمیه بندی در کشورهای جنگزده رایج بود.<ref name="suckingeggs">{{Cite book|url=http://www.vintage-books.co.uk|title=Sucking Eggs|last=Nicol|first=Patricia|publisher=Vintage Books|year=2010|isbn=9780099521129978-0-09-952112-9}}</ref>

[[پرونده:INF3-96_Food_Production_Dig_for_Victory_Artist_Peter_Fraser.jpg|راست|بندانگشتی|پوستر برای "«[[باغ پیروزی]]"» کمپین تشویق آمریکاییها به کشت مواد مکمل غذای مورد نیاز خود.]]

[[پرونده:Kartka_na_mleko.jpg|چپ|بندانگشتی|کوپن سهمیه شیر لهستان از 1981-1983۱۹۸۱–۱۹۸۳.  ]]

در طول تاریخ سهمیه بندی برای افراد غیر نظامیغیرنظامی در زمان صلح نیز وجود داشته است که در اقتصادهای بسیار متمرکز و [[اقتصاد دستوری|برنامه ریزیبرنامه‌ریزی شده]]  رایج  است.

[[پرونده:U.S._gas_rationing_stamps_1974.jpg|چپ|بندانگشتی|کوپن بنزین در ایالات متحده  در نتیجه  [[بحران نفتی سال ۱۹۷۳|بحران نفتی سال 1973]].]]

* [[سهمیه‌بندی سوخت در ایران|سهمیه بندی سوخت در ایران]]<br>

* [[محاصره لنینگراد]]<br>

{{Reflistپانویس|30em}}