غرب اروپا: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Western Europe map.png|بندانگشتی|250px| آشنایی كلیکلی با اروپای غربی در دنیای مدرن]]

'''اروپای غربی''' یک اصطلاح سیاسی–اجتماعی است که در زمان [[جنگ سرد]] ابداع شد و از آن زمان تا کنون به کار رفته است. این اصطلاح به معنای کشورهای [[اروپایی]] [[جهان اول]] (توسعه یافته) است. این اصطلاح در مقابل اصطلاح [[اروپای شرقی]] قرار دارد و وجه تمایز آن با اروپای شرقی جغرافیا نیست بلکه اقتصاد، سیاست و دین است. اروپای شرقی و اروپای غربی نوسانات تاریخی فراوانی داشته و با یکدیگر همپوشانی دارند که در نتیجه درک مناسب این دو اصطلاح کمی با مشکل همراه است.

امروزه اصطلاح «اروپای غربی» کمتر به مرز جغرافیایی بین کشورها وابسته است و بیشتر مفهومی اقتصادی است. این اصطلاح با مفاهیمی مانند سرمایه‌داری، لیبرال دموکراسی و [[اتحادیه اروپا]] ارتباط تنگاتنگ دارد. اغلب کشورهای حوزه اروپای غربی دارای فرهنگ غربی مشترک هستند و اکثرشان با کشورهای حوزه [[آمریکای شمالی]]، [[آمریکای جنوبی]] و [[اقیانوسیه]] روابط اقتصادی و سیاسی تنگاتنگی دارند. به علاوه شبه‌جزیره [[اسکاندیناوی]] (در شمال [[اروپا]]) معمولاً با دموکراسی اجتماعی (سوسیال دموکراسی) شناخته می‌شوند و در اغلب مناقشات بین‌المللی نقشی بی‌طرف را ایفا می‌کنند.

[[پرونده:United Nations geographical subregions fa.png|بندانگشتی|340px| تعریف كشورهایکشورهای اروپایی طبق نظر سازمان ملل]]

در اوایل قرن بیستم، در صحنه سیاسی [[اروپا]] دو اتحاد اصلی وجود داشت: [[متحدین]] و مثلث سه‌گانه در سال ۱۹۱۴ میلادی. همین قدرت‌های سیاسی آغاز [[جنگ جهانی اول]] را رقم زدند.

مثلث سه گانهسه‌گانه که به [[متفقین]] معروف بودند شامل امپراتوری [[بریتانیا]]، [[فرانسه]]، [[روسیه]] و بعدها [[ایالات متحده آمریکا]] بودند که در سال ۱۹۱۸ امپراتوری [[روسیه]] از این قدرت خارج شد. کشورهای [[آلمان]]، [[اتریش]] و [[امپراتوری عثمانی]] جبهه [[متحدین]] را تشکیل می‌دادند. پس از اینکه متفقین موفق به شکست دادن متحدین شدند، کشورهای عضو [[متحدین]] جایگاه جهانی خود را از دست دادند و اغلب پادشاهان آنان مجبور شدند از قدرت کناره‌گیری کنند و به مناطق دوردست تبعید شدند. امپراتوری‌های این سه کشور به جمهوری تبدیل شدند و مجبور شدند [[عهدنامه ورسای]] را بپذیرند. امپراتوری روسیه (که بعداً به [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی]] تبدیل شد) با متحدین طی [[عهدنامه برست-لیتوفسک]] پیمان صلح بست.

[[پرونده:Iron Curtain Final.svg|بندانگشتی|264px| اروپای غربی مفهومی بود كهکه در جنگ سرد معرفی شد، و به گفته [[چرچیل]] «پرده آهنین» کشورهای اروپای غربی را از کشورهای امضا کننده [[پیمان ورشو]] جدا کرد]]

در اواخر [[جنگ جهانی دوم]]، سرنوشت کل [[اروپا]] در [[کنفرانس یالتا]] توسط [[متفقین]] رقم خورد، کنفرانسی که در آن [[وینستون چرچیل]] نخست وزیر [[بریتانیا]]، [[فرانکلین روزولت]] رئیس جمهور [[ایالات متحده آمریکا]] و [[جوزف استالین]] رهبر [[شوروی]] سابق حضور داشتند. «اروپای پس از جنگ» به دو بخش اصلی تقسیم‌بندی شد: «بلوک غرب» که تحت تاثیرتأثیر [[ایالات متحده آمریکا]] بود و «بلوک شرق ([[کمونیست]])" که متاثرمتأثر از [[شوروی]] سابق بود. با شروع جنگ سرد، [[اروپا]] توسط یک ''پرده آهنین'' به دو قسمت تقسیم بندیتقسیم‌بندی شد؛ اصطلاح پرده آهنین برای اولین بار توسط [[وینستون چرچیل]] به‌کار رفت. برخی کشورها از لحاظ سیاسی بی‌طرف بودند اما بر مبنای سیستم اقتصادی و سیاسی‌شان تقسیم‌بندی شدند.

'''اروپای شرقی''' به همه کشورهایی اطلاق می‌شود که ارتش [[اتحاد جماهیر شوروی]] طی پیشروی به غرب و پاکسازی ارتش [[آلمان نازی]]، آنها را به اشغال خود درآورد. علاوه بر این کشورها، [[جمهوری دموکراتیک آلمان]]، (که به صورت غیررسمی [[آلمان شرقی]] نامیده می‌شود) با اشغال بخشی از آلمان توسط اتحاد جماهیر شوروی به بلوک شرق پیوست. با فرمان [[استالین]] در همه این کشورها دولت‌های کمونیستی روی کار آمدند. اگرچه این کشورها رسماً از اتحاد جماهیر شوروی مستقل بودند اما میزان این استقلال کاملاکاملاً محدود و وابستگی این کشورها کاملاً مشهود بود. [[یوگسلاوی]] و [[آلبانی]] که کمتر از اتحاد جماهیر شوروی تبعیت می‌کردند نیز به «بلوک شرقی | کمونیست» تعلق دارند.

'''اروپای غربی''' اساسااساساً شامل کشورهایی بود که توسط «[[متفقین]] غربی» ([[ایالات متحده آمریکا]]، [[کانادا]]، [[فرانسه]]، [[بریتانیا]] و غیره) از اشغال [[آلمان نازی]] خارج شده بودند و شامل خود [[متفقین]] غربی، به همراه [[ایتالیا]] (که یکی از قدرت‌های اصلی بود و توسط «متفقین غربی» به اشغال درآمده بود)، [[آلمان غربی]] (جمهوری فدرال آلمان غربی که به صورت غیر رسمیغیررسمی [[آلمان غربی]] نامیده می‌شد) و مناطق تحت اشغال آلمان که توسط [[ایالات متحده]]، [[بریتانیا]] و [[فرانسه]] بود.

کشورهای دیگر هم عمدتاً بخشی از «اروپای غربی» محسوب می‌شدند. آنها با هم [[پیمان ناتو]] و [[اتحادیه اروپا]] و رقیب آن یعنی «انجمن تجارت آزاد اروپا» را تشکیل دادند . تقریباتقریباً همه کشورهای «اروپای غربی» پس از [[جنگ جهانی دوم]] طی [[طرح مارشال]] از [[ایالات متحده]] کمک اقصادی دریافت کردند.

* کشورهای [[اسکاندیناوی]] (نوردیک) دارای شرایطی غیرعادی بودند. [[دانمارک]] و [[نروژ]] توسط [[آلمان نازی]] اشغال شدند. [[سوئد]] بی‌طرف بود، اما [[فنلاند]] عضو محور قدرت بود و در جنگ علیه [[شوروی]] از آلمان نازی پشتیبانی می‌کرد. در پایان جنگ فنلاند شکست خورد اما هیچگاه اشغال نشد. پس از جنگ توافق بر این شده که [[شوروی]] بخش‌های کوچکی از فنلاند را ضمیمه خاک خود کند و ضمناضمناً روابط خوبی با دولت فنلاند برقرار سازد. فنلاند نمی‌توانست به عضویت [[پیمان ناتو]] درآید. با این وجود هر چهار کشور حوزه [[اسکاندنیاوی]] را جزئی از «اروپای غربی» می‌دانند.

* [[اتریش]] و [[سوئیس]] هم داستان دیگری دارند. قبل از جنگ، [[اتریش]] طی جنگ‌های [[آنشلوس]] (به [[زبان آلمانی|آلمانی]]: Anschluss) به اشغال [[آلمان]] درآمد، در حالی که [[سوئیس]] طی [[جنگ جهانی دوم]] بی‌طرف بود. پس از جنگ جهانی دوم، هر دو کشور بی‌طرف ماندند. بعدها [[اتریش]] به [[اتحادیه اروپا]] پیوست اما به عضویت ناتو درنیامد. [[سوئیس]] نیز عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا را رد کرد و در عوض به عضویت EFTA درآمد. با این حال هر دو کشور را عضو «اروپای غربی» می‌دانند، اما اغلب اوقات نقش ضعیفی دارند.

در سال ۱۹۸۹ میلادی با برچیده شدن ''دیوار آهنین'' نظم جهان دچار تغییرات اساسی شد. جمهوری فدرال آلمان به صورت مصالحه آمیز جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرقی) را به خود جذب کرد و اتحاد این دو بخش کشور واحد [[آلمان]] را تشکیل داد. [[پیمان ورشو]] و [[کمه کون|کامه‌کان]] منحل شدند و تعدادی از کشورهای بلوک شرق ازجمله [[لیتوانی]]، [[استونی]]، [[لتونی]]، و [[اوکراین]] استقلال خود را از [[اتحاد شوروی]] اعلام کردند. بسیاری از این کشورها عضو [[اتحادیه اروپا]] شدند و برخی نیز به عضویت [[پیمان ناتو]] درآمدند.

* کشورهای موسوم به ''بنلوکس'': {{BEL}} ، {{LUX}} و {{NED}}

* شبه‌جزیره ایتالیا : کشورهای {{ITA}} ، {{SMR}} و {{VAT}}

* شبه‌جزیره ایبری: کشورهای {{SPA}} ، {{POR}} ، {{AND}} و [[جبل‌الطارق]] (قلمرو دریایی [[بریتانیای کبیر]])

* کشورهای [[اسکاندیناوی]] (نوردیک) : {{DEN}} ، {{FIN}} ، {{ICE}} ، {{NOR}} و {{SWE}}

{{پانویس|اندازه=ریز|۲}}