جمعیت نسوان وطنخواه: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌شده] | [نسخهٔ بررسی‌شده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Wikimostafa (بحث | مشارکت‌ها) |
|||
خط ۱:
{{نوشتار خوب}}
[[پرونده:Jam'iat e nesvan e vatan-khah01.jpg|بندانگشتی|300px|
'''جمعیت نسوان وطنخواه''' (۱۳۰۱–۱۳۱۲) یکی از سازمان‌های [[رادیکالیسم|رادیکال]] شناخته شدهٔ زنان در تهران بود که در سال ۱۳۰۱ توسط تعدادی از زنان روشنفکر ایرانی، به اهتمام [[محترم اسکندری]] تشکیل شد. هدف جمعیت نسوان وطنخواه، ترویج [[حقوق زنان]] و بهبود شرایط دختران بود. این سازمان [[نشریه نسوان وطنخواه]] را منتشر می‌کرد و فعالیت‌هایی مانند برگزاری کلاس‌های تحصیلی دختران و اکابر، تأسیس بیمارستان برای زنان فقیر، برگزاری جلسات سخنرانی و راهپیمایی داشت و نمایشی به نام [[آدم و حوا (نمایش)|آدم و حوا]] اجرا کرد.<ref name=sanasarian634>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۶۳–۶۴}}</ref><ref name=mashrouteh>{{پک|ناهید|۱۳۶۰|ک=زنان ایران در جنبش مشروطه| ص =۱۱۵ تا ۱۱۸}}</ref> این جمعیت میزبان دومین [[کنگره نسوان شرق]] در سال ۱۳۱۱ در ایران بود.<ref name=sanasarian105>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۱۰۵}}</ref>
خط ۱۱:
بعداً، در سال‌های پس از تشکیل مجلس و [[جنگ جهانی دوم]] سازمان‌هایی تأسیس شدند که به [[حقوق زنان]] می‌پرداختند و [[جنبش زنان ایران]] را شکل دادند. جمعیت نسوان وطنخواه یکی از این سازمان‌ها بود.<ref name=afary>{{پک|آفاری|۱۳۷۷|ک=انجمن‌های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه}}</ref><ref>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)}}</ref>
جمعیت نسوان وطنخواه در سال [[۱۳۰۱]] توسط تعدادی از زنان روشنفکر ایرانی به اهتمام [[محترم اسکندری]] تشکیل شد و تعداد قابل ملاحظه‌ای از اعضای آن گرایش‌های [[چپ‌گرایی|چپ]] داشتند.<sup>*</sup><ref>*پروین پایدار (بر اساس آبراهامیان) این جمعیت را به واسطهٔ همسر [[محترم اسکندری]] که وی را [[سلیمان میرزا اسکندری]] می‌داند، در ارتباط با [[حزب سوسیالیست (ایران)]] می‌داند. البته منابع دیگر مانند پوران فرخزاد، مهرانگیز دولتشاهی و عبدالحسین ناهید همسر وی را [[میرزا علی محمد خان محققی]]، معلم و عضو [[انجمن آدمیت]] می‌دانند.</ref> ناامیدی از دستاوردهای [[انقلاب مشروطه]] برای زنان، محترم اسکندری و اعضای دیگر را به بنیان‌گذاری جمعیتی برای زنان سوق داد.<ref name=Dawlatšāhī>{{پک|Dawlatšāhī|1998|ف=ESKANDARĪ,MOḤTARAM |زبان=en}}</ref><ref name=sanasarian634 />
== اهداف ==
اهداف جمعیت نسوان وطنخواه ایران، آموزش دختران، گسترش صنایع ملی، تحصیل زنان بزرگسال (برگزاری کلاس‌های اکابر)، حمایت از دختران بی‌سرپرست و تأسیس [[بیمارستان]] برای زنان فقیر،<ref name=sanasarian634>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۶۳–۶۴}}</ref> به دست آوردن حقوق زنان، رفع [[حجاب]] و ترویج کالاهای ایرانی بود. برای مثال، یکی از شعارهای این جمعیت «پوشیدن لباس وطنی» بود.<ref name=mashrouteh /> [[نشریه نسوان وطنخواه]] نیز دربارهٔ [[حقوق زنان]]، خطرهای ازدواج زودهنگام دختران، آموزش و تحصیل زنان، [[اصلاحات]] اجتماعی و ادبیات منتشر می‌شد.<ref name=sanasarian634 /> [[محترم اسکندری]] سازمان‌دهندهٔ اصلی این جمعیت و نخستین رئیس آن بود. سخنرانی‌های او در حمایت از تحصیل زنان و علیه حجاب بود و راهپیمایی‌های اعضای جمعیت را برنامه‌ریزی می‌کرد.<ref name=sanasarian634 />
== اعضا و حامیان ==
خط ۲۰:
دفتر حسابرسی سال [[۱۳۰۵]] جمعیت نشان می‌دهد جمعیت در این زمان ۷۴ عضو داشته است که حق عضویت ۳۰۲ [[تومان|تومانی]] خود را به طور کامل پرداخت کرده‌اند.<ref name=Sedghi>{{پک|Sedghi|1999|ف=FEMINISTMOVEMENTS iii. IN THE PAHLAVI PERIOD (Plate II)|زبان=en}}</ref>
مردانی چون [[سعید نفیسی]]، [[رضازاده شفق]]، [[میرزاده عشقی]] و [[ابراهیم خواجه‌نوری]] نیز از فعالیت‌های این سازمان حمایت می‌کردند.<ref name=sanasarian634 /> گروهی از اعضای جوان و [[کمونیست]] جمعیت نسوان وطنخواه نیز سازمان [[بیداری زنان]] را در سال ۱۳۰۲ تشکیل دادند.<ref name=mashrouteh /><ref name=Paidar>{{پک|Paidar|1997|ک=Women and the political process in twentieth-century Iran| ص=۹۶–۹۷|زبان=en}}</ref>
== فعالیت‌ها ==
[[پرونده:Atabak Palace.jpg|بندانگشتی|[[پارک اتابک]]، محل اجرای نمایش ''[[آدم و حوا (نمایش)|آدم و حوا]]'']]
جمعیت نسوان وطنخواه نمایشنامهٔ «''[[آدم و حوا (نمایش)|آدم و حوا]]''» با محوریت «آزادی زنان» را که نخستین [[تئاتر]] زنان در ایران بود<ref name=mashrouteh /> با همکاری [[میرزاده عشقی]] نوشتند و آن را در [[پارک اتابک]] اجرا کردند. پنج هزار زن از جمله، تعدادی از زنان اروپایی به تماشای آن آمدند و چهارصد تومان جمع شد.<ref>{{پک|آفاری|۱۳۷۷|ک=انجمن‌های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه| ص=۴۲}}</ref> اما سپس به دلیل مخالفت شدید روحانیان تهران اجرای آن ممنوع شد.<ref name=sanasarian634>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۶۳–۶۴}}</ref> نسوان وطنخواه با اجرای این برنامه و درآمد حاصل از فروش بلیط آن مخارج کلاس‌های اکابر برای زنان را تأمین کرد.<ref name=mashrouteh />
مخالفت با کروک درشکه‌های مسافربری از دیگر اقدامات جمعیت بود. طبق قانون، زمانی که زنی ولو با محارم خود سوار درشکه بود، باید سایبان چرمی درشکه انداخته می‌شد تا امکان دیدن زن از بیرون درشکه وجود نداشته باشد. اعتراض جمعیت به کنترل بیشتر زنان و سخت شدن استفاده از فضای عمومی برای زنان بود.
خط ۳۰:
تربیت زنان و لزوم آموزش در همه عرصه‌هایی که وظایف اصلی زنان محسوب می‌شد، از مهم‌ترین فعالیت‌های زنان این جمعیت بود -چهار ماده از ۱۱ ماده مرام‌نامه جمعیت نسوان بر لزوم آموزش زنان و افتتاح مدرسه دلالت می‌کرد - اولین اقدام عملی آنها هم تأسیس مدرسه اکابر برای زنان بی‌سواد بود، فعالیت تمام زنان در این مدرسه، داوطلبانه بود و ۲۸ شاگرد به صورت رایگان و چند نفر با شهریه تحصیل می‌کردند.<ref>مقاله این آرزو عجالتاً غیرقابل اجراست؛ مروری بر کارنامه جمعیت نسوان وطنخواه در نشریه شهرکتاب، ماهنامه ادبیات، هنرها، علم و فرهنگ، سال اول، خرداد 1395</ref>
در یکی از راهپیمایی‌ها، جمعیت نسوان وطن خواه جزوه‌هایی [[زن‌ستیزی|زن‌ستیز]] به نام ''مکر زنان'' را که توسط برخی [[ارتجاع|مرتجعین]] نوشته و توزیع شده بود، از تمام مناطق شهر خریده و در [[میدان توپخانه]] به آتش کشیدند. آنان با این عمل نمادین، مبارزهٔ خود را با [[خرافات]] اعلام کردند.<ref name=mashrouteh /> به همین دلیل بسیاری از آنان، از جمله محترم اسکندری بازداشت شدند و خانهٔ وی مورد حمله مذهبیان قرار گرفت و غارت شده، به آتش کشیده شد. علی‌رغم این شرایط، او برگزاری کلاس‌های سواد آموزی را ادامه داد.<ref name=sanasarian634 /> همچنین، اعضای جمعیت در دادگاه مرد نویسنده‌ای که به دلیل نوشتن علیه حجاب محاکمه می‌شد شرکت کردند.<ref name=Paidar>{{پک|Paidar|1997|ک=Women and the political process in twentieth-century Iran| ص=۹۶–۹۷|زبان=en}}</ref>
پس از مرگ محترم اسکندری، [[مستوره افشار]] (۱۲۵۹–۱۳۲۴) که از اعضای اولیه جمعیت بود در سال ۱۳۰۳ برای ریاست انجمن انتخاب شد.<ref name=nesvaneshargh2>{{پک|سلامی|نجم‌آبادی|ک=نهضت نسوان شرق| ص=۲}}</ref> این انجمن در سال ۱۳۱۱ میزبان دومین [[کنگره نسوان شرق]] بود.<ref name=sanasarian105>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۱۰۵}}</ref> کنگره نسوان شرق، همایش زنانِ [[کشورهای عربی]] و [[آسیا]]یی بود که ابتدا از ائتلاف و ادغام انجمن‌های محلی زنان در کشورهای عربی تشکیل شد. به تدریج سازمان‌هایی از کشورهای دیگر مانند [[هندوستان]] نیز به آن اضافه شدند.<ref>{{پک|سلامی|نجم‌آبادی|ک=نهضت نسوان شرق}}</ref>
=== نشریه نسوان وطنخواه ===
[[نشریه نسوان وطنخواه]] ارگان رسمی جمعیت نسوان وطنخواه بود و دربارهٔ [[حقوق زنان]]، خطرهای ازدواج زودهنگام دختران، آموزش زنان، اصلاحات اجتماعی و [[ادبیات]] منتشر می‌شد.<ref name=sanasarian634>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۶۳–۶۴}}</ref> این نشریه توسط [[محترم اسکندری]] و صاحب امتیازی [[ملوک اسکندری]] در یازده شماره و در طول سه سال (از [[۱۳۰۲]] تا
این نشریه با همکاری تعدادی از زنان نوشته می‌شد. اهمیت جمعیت نسوان وطنخواه و نشریه آن، زنان بسیاری را به این نشریه جذب کرد. [[صدیقه دولت‌آبادی]] و [[فخرآفاق پارسا]] نیز پس از بسته شدن نشریه‌هایشان به همکاری این مجله پرداختند. یکی از بخش‌های نشریه به [[سیاست]] و بخش دیگری به [[مذهب]] اختصاص داشت و سایر مطالب نشریه دربارهٔ [[اصلاح‌طلبی|اصلاحات اجتماعی]]، [[حقوق زنان]]، تحصیل دختران، [[شعر]] و [[ادبیات]] بود.<ref name=Paidar>{{پک|Paidar|1997|ک=Women and the political process in twentieth-century Iran| ص=۹۶–۹۷}}</ref> با مرگ زودهنگام محترم اسکندری، جمعیت مشوّق خود را از دست داد و انتشار نشریه را متوقف کرد.<ref name=Sedghi>{{پک|Sedghi|1999|ف=FEMINISTMOVEMENTS iii. IN THE PAHLAVI PERIOD (Plate II)|زبان=en}}</ref>
| |||