[[معتصم بالله]] خلیفهٔخلیفه ی عباسی (خلافت از ۲۱۸ قمری) دستور ساختن شهر را داد و پس از اتمامپایان به آنجا نقلجابه مکانجا کرد. بدین ترتیبگونه پایتخت خلافت از شهر بغداد به سامرا منتقلبرده شد. این شهر به نام سازنده آن عسکر المعتصم نیز نامیده می‌شد. لقب عسکری [[حسن عسکری]] امام یازدهم شیعیان برگرفته از این نام است.
[[بابک خرمدین]]، رهبر [[جنبش سرخ جامگان]] برضد اشغالگری اعراب پس از حملهیورش مسلمانان به‌ایران،به ایران، در ۱۸ [[دی]] سال [[۲۳۶]] به‌دستور [[معتصم بالله]] کشته‌شد. ابتدا دست و پای وی را به‌تدریجیکی پس از قطعدیگری کردندبریدند. سپس جنازه‌اش را در شهر سامرا بر سر دار کشیدند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.iranianshistoryonthisday.com/farsi.asp?GM=1&GD=4| عنوان = روزی که بابک خرمدین کشته شد| تاریخ بازدید = دی ۱۳۸۶| تاریخ = ۱ فروردین ۱۳۸| ناشر = تاریخ ایرانیان در این روز | زبان = فارسی}}</ref>
تا سال ۲۵۶ ه.هجری هشت خلیفه از این شهر حکمرانی و [[خلافت]] نمودند. در این سال المعتمد علی اللَّه عباسی بار دیگر به بغداد بازگشت و آنجا را پایتخت خلافت قرار داد.
سامرا طیدر مدتگذر سه دهه پایتختی، توسعهپیشرفت فراوانی یافتکرد و تعدادشمار زیادی از کاخ‌ها و تفریح‌گاه‌ها و مساجدمسجدها در این شهر ساخته شد.<ref name="ReferenceA">قمی، محمدرضا: اماکن زیارتی و سیاحتی عراق. ویراستار علی ورسه‌ای: [تهران]: نشر مشعر، ۱۳۷۹. ص: ۷۰.</ref>
حرم علی بن محمد هادی، امام دهم شیعه (تاریخ درگذشت: سال ۲۵۴ ه) و امام یازدهم، حسن بن علی عسکری (تاریخ درگذشت: ۲۶۰ ه) از زیارتگاه‌های شهر امروزی سامرا است. نخستین ساختمان بر آرامگاه آنان، از قرن چهارم هجری است که تاکنون همواره تجدیدبازسازی و ترمیمنوسازی شده و توسعهپیشرفت یافته است. این حرم دارای گنبدی‌است که یکی از بزرگ‌ترین گنبدها در جهان اسلام است، محیط این گنبدِ طلاییِزرین عظیم،بزرگ، ۶۸ متر است که در آن ۷۲ هزار کاشی طلا به کار رفته است. در دو سمت این گنبد دو [[گلدسته]] طلاییزرین قرار دارد که هر یک دارای ۳۶ متر طولدرازا است.<ref name="ReferenceA" />
