فارسی دری: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز اصلاح نویسه نادرست با استفاده از AWB
خط ۱۱:
 
== لهجه‌ها ==
[[لهجه|لهجه‌های]]‌های مختلفی از پارسی در افغانستان متداول است. از جمله [[هزارگی]]، [[قندهاری]]، [[هراتی]]، [[کابلی]] و … گویش پارسی متداول در [[هرات]]، [[بادغیس]] و [[فراه]] که تحت نام [[لهجه هراتی]] شناخته می‌شوند، به گویش پارسی زبانان شمال شرق ایران شباهت زیادی دارد و با گویش مرزنشینان ایران تقریباً یکی است. این گویش با گویش‌های رایج در استان‌های [[خراسان]] ایران در یک رده‌بندی قرار می‌گیرند.<ref name="بی‌بی‌سی: کو آن زبان فاخر">[http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/story/2006/06/060629_s-afghan-dari.shtml بی‌بی‌سی: کو آن زبان فاخر.]</ref>
 
لهجه‌های شرق افغانستان ازجمله [[لهجه بدخشی|لهجهٔ بدخشی]] با لهجه‌های [[پارسی تاجیکستان]] شباهت دارد.
 
== دایره واژگان ==
در پارسی افغانستان، از واژگان [[زبان پشتو|پشتو]]، [[زبان روسی|روسی]] و [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] بسیار استفاده می‌شود. به‌ویژه برای مفاهیم نو استفاده‌ای از واژه‌های پارسی نمی‌شود و بیشتر از زبان‌های [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]، [[عربی]]، [[زبان پشتو|پشتو]] و [[اردو]] وام گرفته می‌شود.<ref name="بی‌بی‌سی: کو آن زبان فاخر" />
 
در بسیاری موارد گویشوران در مواردی که واژه پارسی مناسبی هم برای مفهوم مورد نظر وجود دارد از واژه انگلیسی استفاده می‌کنند. استفاده از واژگانی مانند پرابلم (بجای مشکل) و پالیسی (بجای سیاست) در بین دولت مردان بسیار رواج دارد.
خط ۲۳:
 
== دیدگاه‌ها ==
در افغانستان گاه جنجال‌هایی بر سر زبان پارسی و نیز استفاده از برخی واژه‌ها مانند «دانشگاه»، «دانشجو» و «پارلمان» پیش آمده است.<ref name="bbc130226">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2013/02/130226_k02-afghan-languages.shtml |عنوان= دولت افغانستان پخش برنامه به 'زبانها و لهجه‌های بیگانه' را ممنوع کرد| ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۲۶ فوریه ۲۰۱۳ - ۰۸۲۰۱۳–۰۸ اسفند ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref name="bbc120906">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2012/09/120906_l09_.shtml |عنوان=دعوای مقام‌های افغان بر سر واژه 'دانشگاه' | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۰۶ سپتامبر ۲۰۱۲ - ۱۶۲۰۱۲–۱۶ شهریور ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref name="bbc080811">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/story/2008/08/080811_ram-farsi-pashtu.shtml|عنوان= ادامه جنجال 'دانشگاه یا پوهنتون' در مجلس افغانستان| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۱۱ اوت ۲۰۰۸ - ۲۱۲۰۰۸–۲۱ مرداد ۱۳۸۷ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
 
محمدکاظم کاظمی مهم‌ترین تهدیدها و آسیب‌های پارسی افغانستان را مواردی همچون: ورود بی‌رویّهٔ واژگان خارجی در سدهٔ کنونی، جایگزین شدن تدریجی زبان انگلیسی در نظام اداری این کشور، شیوع و گسترش غلط‌های بسیار در سطح آوایی زبان، ضعف شدید زبان در سطح دستوری، زوال تدریجی گویش‌های غنی و اصیل محلی و غلبهٔ گویش پایتخت به دلیل گسترش رسانه‌های گروهی، می‌داند. او دلایل این نابسامانی را چنین برمی‌شمارد: ضعف سواد و دانش عمومی به دلیل چند دهه جنگ و نابسامانی‌های اجتماعی و سیاسی، برخورد ناگهانی و همه‌جانبهٔ افغانستان با جهان خارج، به‌ویژه جهان انگلیسی زبان و کاربرد زیاد زبان انگلیسی در موسسه‌های گوناگون، کم‌توجهی نهادینه‌شدهٔ حاکمیت پشتو زبان افغانستان نسبت به زبان پارسی که گاه به‌صورت خصومت با این زبان نیز بروز می‌کند، قطع ارتباط نسبی پارسی زبانان افغانستان با پارسی زبانان خارج از کشور در این چند دهه و دور ماندن آن‌ها از تحولات زبان پارسی در کشورهای همسایه.<ref>[http://www.persianacademy.ir/fa/y090590.aspx پارسی افغانستان، تهدیدها و ضرورت‌ها (محمدکاظم کاظمی)]، فرهنگستان زبان و ادب پارسی</ref>
 
به عقیده مایل هروی، به خاطر سیاست [[پشتون‌سازی]] حکومتی در افغانستان، در متون اداری این کشور واژه‌های بسیاری بر زبان پارسی افغانستان تحمیل شده‌است. تحمیل واژه‌های نوپای [[پشتو]] در نامه‌های اداری افغانستان به اندازه‌ای است که روانی زبان پارسی در آن به خطر افتاده‌است. در افغانستان، امروزه برای مفاهیم نو، ملغمه‌ای از واژگان بیگانه استفاده می‌شود و سیاست آشفته‌سازی پارسی و تضعیف آن از سوی حکومت آن کشور هم‌چنان ادامه دارد.<ref>مایل هروی، نجیب، [http://www.ketabname.com/main2/identity/index.php?serial=271&chlang=fa&& تاریخ و زبان در افغانستان]، تهران: چاپ دوم ۱۳۷۱. صص۱۱۴-۱۱۵صص۱۱۴–۱۱۵</ref>
 
اخیراً دولت افغانستان قانون‌هایی برای پالایش زبان پارسی در افغانستان گذاشته است. [[شورای وزیران افغانستان]] پس از جلسه‌ای با حضور [[حامد کرزی]] رئیس جمهوری، اعلام کرد استفاده از «زبانها و لهجه‌های بیگانه» در رادیو و تلویزیون ممنوع است. به گفتهٔ [[دین‌محمد راشدی]]، معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ، «اگر ما از واژه‌هایی استفاده کنیم که در کشورهای پارسی‌پارسی زبان مفهوم است ولی برای مردم افغانستان مفهوم نیست، درست نیست… این حق مردم افغانستان است که از واژه‌هایی استفاده کنیم که در زبان مردم افغانستان موجود است.» این قانون با نقدهایی مواجه شده است و آن را مبهم و سلیقه‌ای خوانده‌اند.<ref name="bbc130226" /><ref name="bbc130227">{{یادکرد وب |نویسنده = عزیز حکیمی (سردبیر سایت افغانستان مونیتور) |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2013/02/130227_zs_aziz_hakimi_afghan_languages.shtml|عنوان= چه کسی برای زبان پارسی در افغانستان تصمیم می‌گیرد؟| ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۲۷ فوریهٔ ۲۰۱۳ - ۰۹۲۰۱۳–۰۹ اسفند ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
 
== جستارهای وابسته ==