سرمه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۱:
[[پرونده:Killedan.jpg|بندانگشتی|چپ|انگشتدان|275px|سرمه و سرمه‌دانی از مناطق کردنشین.]]
'''سُرمه''' (در قدیم: '''کُحْل''') ماده‌ای آرایشی است که از ترکیب دوده و دیگر مواد تهیه شده و به [[چشم]] کشیده می‌شود و معمولاً برای تیره‌تر کردن رنگ [[پلک|پلکها]]ها به کار می‌رود.
 
[[آنندراج]] دربارهدربارهٔ آن می‌نویسد:
سرمه سنگی است صفایحی<ref>سنگ پَهن</ref> و براق که بسایند و سوده ٔسودهٔ آن را در چشم کشند و بهترین آن سرمه ٔسرمهٔ صفاهانی است که از [[کوه‌پایه (شهر)|کهپایه]] به هم رسد.
 
نام رنگ [[سرمه‌ای]] از این ماده برگرفته شده‌است.
خط ۹:
در دوران باستان، از ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد، ملکه‌های [[مصر باستان|مصری]] به چشم خود سرمه می‌کشیدند. سرمه را نگهبان چشم علیه بیماری‌ها می‌دانستند و تیره کردن رنگ دور پلک‌ها از شدت رسیدن آفتاب به چشم نیز کم می‌کند.
 
قدیمی‌ترین کاست هند یعنی کولی‌ها نیز از سرمه برای آرایش بهره می‌گرفتند. مادران در شبه قاره هند و برخی نواحی پیرامونی، به چشم نوزادان و کودکان سرمه می‌کشیدند. به باور آن‌ها این کار «سوی چشم را نیرو می‌بخشد» و «علیه چشم بد» نگهداری می‌کند.<ref>Hardy A, Walton R, Vaishnav R. , Int J Environ Health Res. 2004 Feb;14(1):83-91. Composition of eye cosmetics (kohls) used in Cairo.</ref>
یک نوع دیگر از سرمه نخ هاینخ‌های تابیده رنگی است که برای دور پشتی استفاده می شودمی‌شود
 
== کاربردها در زبان ==
سرمه به گلو کشیدن :
سرمه به گلو کشیدن کنایه از گنگ (لال) شدن است، چون سرمه سرشتی سرد و خشک دارد می‌گویند که اثر بلع آن آواز بند می‌شود.<ref>لغت‌نامه دهخدا</ref> به همین دلیل در گذشته از این ماده برای شکنجه مخالفان استفاده می‌شده‌است.