|
|شهر وفات=[[تهران]]
|مدفن= قم، حسینیه وی [http://wikimapia.org/#lat=34.6396254&lon=50.8830553&z=19&l=16&m=b]}}
'''سید محمد علی موحد ابطحی''' (۱۳۰۹ اصفهان -۱۳۸۱تهران۱۳۸۱ تهران) از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] [[ایران|ایرانی]] بود. او در ۲۸ صفر ۱۳۴۹ قمری در اصفهان متولد شد و در سیزدهم رجب سال ۱۳۸۱ در بیمارستانی در تهران فوت کرددرگذشت.
وی از علماء بسیار پر کاریپرکاری بود که در [[علم رجال]]، [[علم حدیث]]، علم [[فقه]] و [[تفسیر قرآن]] صاحب نظر و شناخته شده در ایران و عراق و عربستان بود.<ref>[http://www.ebaa.net/khaber/2002/09/26/khaber07.htm 1]</ref>
وی مناظره‌ای با «بن باز»، امام جماعت مسجدالحرام داشته است.
== خاندان ==
''پدر'' ایشان؛ آیه الله سید [[مرتضی موحد ابطحی]] بود که در اصفهان به تدریس دروس حوزوی، وعظ و خطابه و ارشاد، و طبابت طب سنتی می‌پرداخت و بیماری علامه محمدحسین طباطبایی را درمان کرده بود. مجله حوزه مصاحبه‌ای ارزشمند با ایشانوی داشته و آن را منتشر کرده‌است. متن کامل این مصاحبه را در این نشانی بخوانید<ref>حوزه شماره ۵۸، ۱۳۷۲</ref> آرامگاه ایشانوی در شهر اصفهان می‌باشد.
''مادر'' ایشان دختر آیه الله سید [[محمدتقی موسوی اصفهانی]] (نویسنده کتاب [[مکیال المکارم]]) بود.
''برادران'': سیدمحمدباقر، سید علی، سیدمحمدرضا (داماد آیت الله گلپایگانی)، سیدحجت، سیدحسن، سیدحسین.
== تحصیل ==
در هشت سالگی به تحصیل علوم دینی روی آورد و پس از فراگیری علوم مقدماتی، در پانزده سالگی به حوزه علمیه [[قم]] مهاجرت کرد. سپس در قم در درس‌های خارج آیات عظام شرکت جست. وی در سال ۱۳۳۳ و به توصیه [[مرتضی حائری یزدی]] به [[نجف]] اشرف هجرتسفر کرد و به شاگردی در اساتید حوزه علمیه نجف و تدریس دروس خارج پرداخت. سیدموسی صدر که بعدها رهبر شیعیان لبنان شد مهمترین هم مباحثه اودراو در سالهای حضور در نجف بود. وی در سال ۱۳۵۳ش پس از بیست سال تحصیل و تدریس در نجف، به اصفهان بازگشت و در سال ۱۳۶۷ به قم هجرتسفر نمود.
== اساتید اصفهان ==
== اساتید قم ==
'''(۱۳۶۴ تا ۱۳۷۳ قمری)''':
آیه الله [[سید حسین طباطبایی بروجردی]]، آیه الله [[محمد حجت کوه‌کمری]]، آیه الله [[سید محمد صادق روحانی]]، آیه[[سید اللهروح‌الله [[خمینی]]، آیه الله [[سید احمد خوانساری]]، علامه [[محمدحسین طباطبایی]]، آیه الله حاج میرزا رضی تبریزی، آیه الله [[سید زین العابدین کاشانی]]، آیه الله [[محقق داماد]]، آیه الله [[سید محمدرضا گلپایگانی]]، آیه الله شیخ مهدی مازندرانی، آیه الله حاج میرزا علی آقا شیرازی، آیه الله [[مهدی حائری یزدی]]، عبدالنبّی عراقی<ref name="ReferenceA" />
موحدابطحی یکی از پنج نفری بودند که به طور خصوصی و غیر رسمیغیررسمی به درس خارج فلسفه [[محمدحسین طباطبایی]] حاضر می‌شدند. (وی در وصیت نامه‌اش می‌نویسد:.... حتی حضرت بحث آیه الله البروجردی و سائر آیات الحوزه العلمیه بقم المشرفه و لم تنبت شعر لحیتی،... وقتی به درس اساتید قم حاضر شدم که هنوز مویی در صورتم نروییده بود).
== اساتید نجف ==
'''(۱۳۷۳ تا ۱۳۹۴ قمری)'''
آیه الله سید [[محسن حکیم]]، آیه الله [[سید عبدالهادی شیرازی]]، آیه الله [سید جمال الدین گلپایگانی]، آیه الله سید محمود شاهرودی، آیه الله [[سید ابوالقاسم خوئی]].<ref name="ReferenceA" />
== تدریس ==
'''خارج فقه:''' وی در مدرسه صدر در نجف اشرف،نجف، در مدرسه چهارباغ، در [[مدرسه صدر بازار]] اصفهان و مسجد ابوطالب در خیابان چهارمردان قم به تدریس خارج فقه می‌پرداخت.
'''خارج اصول:''' وی در مدرسه صدر در نجف اشرف،نجف، در مدرسه چهارباغ، در مدرسه صدر بازار اصفهان و مسجد ابوطالب در خیابان چهارمردان قم به تدریس خارج فقه می‌پرداخت.
'''خارج رجال:''' وی در مدرسه صدر در نجف اشرف به تدریس قواعد علم رجال می‌پرداخت.
'''اخلاق:''' وی در مدرسه چهارباغ اصفهان (عصرها) و سپس مدرسه صدر بازار اصفهان (روزهای پنج شنبه) برای مدت چند سال به تدریس اخلاق می‌پرداخت.
'''اعتقادات''' ایشانوی در دوران طاغوتجکومت پهلوی و سالهاییسال‌هایی پس از انقلاب، جمعه شبها در مسجد بقیه اللهبقیةالله در خیابان خواجو (اصفهان) به تدریس عقائد برای عموم می‌پرداخت.
'''تفسیر قرآن:''' وی روزهای جمعه هر هفته در اصفهان در خلال سالهایسال‌های دفاعجنگ مقدسایران و عراق در منزل خود در خیابان هاتف به تفسیر قرآن برای طلاب، روحانیون، دانشگاهیان و...و… می‌پرداخت. این درس تفسیر معمولاً بیش از ۲ ساعت به طول می‌انجامید.
پس از بازگشت از نجف، آیه الله سید حسین خادمی (پدر ایشان: سید جعفر خادم الشریعه با پدر امام [[موسی صدر]] عموزاده بودند) ایشانوی را به امامت نماز مدرسه صدر بازار (مرکز حوزه علمیه اصفهان) را به ایشان واگذار کرد و ایشان تا زمان هجرت به قم و سپس در ایامی که به اصفهان باز می‌گشتندبازمی‌گشتند به اقامت نماز جماعت در آنجا می‌پرداختند.
== اجازات ==
صدور اجازه: ایشان در دو صفحه به آیه الله [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]] اجازه روایت داده‌است.<ref>مرعشی نجفی</ref>
دریافت اجازه: ایشان از علما و آیات عظام از جمله بروجردی، خمینی، محقق داماد، گلپایگانی، خوانساری، اراکی، مرعشی نجفی، حکیم، شیرازی، خوئی، شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] و برخی از علمای مذهب زیدیه اجازه روایت یا اجازه اجتهاد داشت.<ref>مشاهیر و فرهیختگان ایران</ref>
== شاگردان ==
* [[سید محمدباقر حکیم]] (شهیدمحراب)
== آثار ==
از او یکصد وچهلو چهل و پنج عنوان کتاب در علوم تفسیر و فقه، اصول و رجال، حدیث، تاریخ، کلام و فلسفه و سایر مسائل اسلامی بر جای مانده و بنا به گفته فرزندانش شماره دست نویس‌هایدست‌نویس‌های ایشان به بیش از هفتصد عدد می‌رسد.<ref>۵</ref>
== آثار منتشر شده ==
۱. '''[[تهذیب المقال]] فی تنقیح کتاب الرجال''' (۵ جلد به چاپ رسیده و ۵ جلد آن هنوز چاپ نشده‌است، جلد اول و دوم آن در نجف اشرف و قبل از کتاب معجم رجال حدیث و تفصیل طبقات رواه نوشته آیه الله خوئی (۱۳۸۹ قمری) به چاپ رسیده‌است)<ref>موحدابطحی محمدعلی. تهذیب المقال فی تنقیح کتاب الرجال. المجلد الأوّل (الطبعة الأولی): قطع وزیری، ۴۳۰ صفحة، الناشر: مطبعة الآداب بالنجف الأشرف، سنة ۱۳۸۹ قمری</ref>
بنا بر اعتراف یکی از محققان، با نوشتن کتاب تهذیب المقال (در تصحیح و شرح رجال نجاشی) کاری بس عظیم و عدیم المثال عرضه شده‌است...شده‌است… بحث‌های جالب و ابتکاری فراوانی دارد...دارد… همه صفحات کتاب مشتمل بر تحقیقات ارزنده رجالی است که هیچ عالم رجالی خود را مستغنی از آن نخواهد یافت.
... از منابع تاریخی و رجالی اهل سنت به خوبی و بطور گسترده استفاده شده است...است… (توضیح بیشتر را در مدخل تهذیب المقال در [[دانشنامه ویکی‌پدیا]] مطالعه فرمایید)<ref>عابدی احمد. معرفی اجمالی تهذیب المقال</ref>
۲. ''' رساله فی آل اعین'''
۳. '''تاریخ آل زراره''' دربارهدربارهٔ [[ابوغالب زراری]] و خاندان فقیه و محدث وی می‌باشد.
۴. '''شرح [[وسائل الشیعه]]''' (۲ جلد از آن پس از فوت ایشان به چاپ رسید)
۶. '''بررسی و نقد و تحلیل [[پیش نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی]] ایران'''
این کتاب در ۱۳۵ صفحه در سال ۱۳۵۸ در اصفهان منتشر شد که با توجه به تاریخ انتشار این کتاب، اولین و جامعترین نقد و بررسی پیش نویس قانون اساسی ایران می‌باشد. مقدمه یازده صفحه‌ای آن شامل ۱۱ نکته مهم در هدف مردم از تشکیل دولت و نظام، دوام قانون و نظام، فرق قوانین تجربی و فطری، نحوه انتخاب نظام توسط مردم، نظام توحیدی و فطری، ویژگیهایویژگی‌های انقلاب ایران، مبنای قانون اساسی، افراد صلاحیتدار برای وضع قانون، معیار مردود شدن نظام و قانون، و سه ایراد مبنایی بر پیش نویس قانون اساسی می‌باشد.
متن کتاب تمامی اصول مندرج در پیش نویس قانون اساسی را با دلایل عقلی، روائی، قرآنی، فقهی و...و… تحلیل و نقد کرده، برخی از آنها را صریحاً مخالف اسلام و قرآن و شرع دانسته، و برخی را نیازمند اصلاح و دانسته، بعضی از آنها را با یکدیگر متعارض و متنافی دانسته‌است. البته نویسنده برخی از اصول را قابل تفکیک، قابل ادغام یا قابل جایگزینی دانسته‌است.<ref>بررسی و نقد و تحلیل پیش نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. نوشته: سیدمحمدعلی موحدابطحی. ۱۳۵۸ صندوق قرض الحسنه امام حسین (ع) اصفهان</ref>
۷. '''مناسک حج و عمره'''
== آثار منتشر نشده ==
۱) '''کتاب الغدیر'''
این کتاب توسط آیه الله سید [[عبدالعزیز طباطبایی]] در کتاب خودش الغدیر فی التراث الاسلامی (دارالمورخ العربی، بیروت) معرفی شده‌است که در صفحات ۲۱۰ و ۲۱۱ به معرفی صد و بیست و پنجمین اثر نوشته شده دربارهدربارهٔ غدیر می‌پردازد و به معرفی این کتاب و نویسنده‌اش (در بخش قرن پانزدهم) می‌پردازد.
۲) '''جامع الرواه'''
ایشان در مقدمه ۱۴۸ صفحه‌ای از جلد اول تهذیب المقال، مکرر از کتاب دیگر خود به نام قواعد الرجال نام می‌برد یا به آن ارجاع می‌دهد. البته ایشان هنگامی که در نجف بودند، به تدریس قواعد الرجال در مدرسه صدر نجف پرداخته بودند. در منبع بی نام این کتاب دو جلدی یاد شده‌است. ایشان فائده سومی را از صفحات ۱۰۰ تا ۱۳۹ (مقدمه تهذیب المقال ج ۱) بیان می‌نماید که عمدتاً از کتاب قواعدالرجال خود اقتباس کرده‌است و این فائده سوم می‌تواند گویای این کتاب دو جلدی ارزشمند باشد که هنوز مخطوط باقی‌مانده‌است. این فائده شامل سه مطلب می‌باشد:
الف) آنچه که به شناخت راویان مربوط می‌شود. این عنوان شامل عناوین فرعی زیر است: ۱) آنچه که مدح و ذم راویان به آن ثابت می‌شود، ۲) آنچه که در حجیت خبر اعتبار دارد یا ندارد، ۳) وجه حجیت گفتار اصحاب الرجال، ۴) اعتبار گفتار متاخرین از اهل الرجال، ۵) شیوه‌های نجاشی در جرح و تعدیل.
ب) توثیقات عامه. این عنوان شامل عناوین فرعی زیر است: ۱) کسی که روایت نمی‌کند مگر از ثقه، ۲) کسی که به روایتش سکون هست، ۳) کسی که چیزی بر او طعن نمی‌شود، ۴) کسی که بر جمیع روایاتش اعتماد می‌شود، ۵) کسی که از اجلّه روایت کرده یا اجلّه از او روایت کرده‌اند، ۶) مامونمأمون در حدیث،۷حدیث، ۷) کسی که در حدیث ثقه‌است، ۸) اصحاب اجماع، ۹) تصحیح الطرق، ۱۰) وکاله الائمه
ج) اشکال در امارات عامه برای وثاقت. این عنوان در چهار وجه ارائه شده‌است.
بخشهایی از وصیت نامه ایشان در اختیار عموم قرار گرفته است.<ref>موحد ابطحی مهدی. در محضر استاد. بصیر، 1393</ref>
== نظرات و دیدگاه هادیدگاه‌ها در مورد ایشان ==
== پانویس ==
{{پانویس|۲}}
== منابع ==
* [http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=19667&ParentID=0&BookID=71772&PageIndex=0&NavigateMode=&Content= مصاحبه با آیت‌الله حاج سید مرتضی موحد ابطحی اصفهانی]. مجله حوزه، شماره ۵۸، مهر و آبان ۱۳۷۲ صفحات ۱۹ تا ۴۶)
* مرعشی نجفی شهاب الدین. المسلسلات فی ذکر الاجازات. کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی، قم، جلد اول ص ۲۱۶-۲۱۷۲۱۶–۲۱۷
* بی نام. المراحل التیآلتی مرّ بها سیدنا المرجع الدینی الکبیر و الزعیم المدافع عن ولایه امیرالمؤمنین و اهل البیت (ع) [[آیه الله العظمی]] السید محمد علی الموحد الابطحی الموسوی الاصبهانی. بی تاریخ. قم ۱۳۸۱
* موحدابطحی محمدعلی. تهذیب المقال فی تنقیح کتاب الرجال. المجلد الأوّل (الطبعة الأولی): قطع وزیری، ۴۳۰ صفحة، الناشر: مطبعة الآداب بالنجف الأشرف، سنة ۱۳۸۹ قمری
* عابدی، احمد، انصاری، ناصرالدی، نبوی، عبدالمحمد، ذکاوتی قراگزلو، علی رضا. معرفی اجمالی تهذیب المقال. آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۶، شماره ۴۳، صص ۶۴ -۷۵۶۴–۷۵
* خسرو شاهی سید هادی. [http://imamsadr.ir/entesharat/other/yadname.php یادنامه امام موسی صدر]. موسسهمؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ۱۳۸۷، چاپ اول، صفحات ۱۶۵ تا ۱۹۰
* عبدالله نصری، آیینه‌های فیلسوف: گفتگوهایی در باب زندگی، آثار و دیدگاه‌های استاد [[غلامحسین ابراهیمی]] دینانی، چاپ دوم، سروش: تهران، ۱۳۸۳، صص ۳۵–۳۷
* موحد ابطحی مهدی. در محضر استاد. بصیر، ۱۳۹۳
| 