انرژی تاریک: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ویرایش Blacknet88 (بحث) به آخرین تغییری که RAHA68 انجام داده بود واگردانده شد |
جز ویرایش Smorteza (بحث) به آخرین تغییری که Blacknet88 انجام داده بود واگردانده شد |
||
خط ۱:
{{کیهانشناسی}}
[[پرونده:DarkMatterPie.jpg|راست|بندانگشتی|
در [[کیهانشناسی]]، '''انرژی تاریک''' نوع ناشناختهای از [[انرژی]] است که همهٔ فضا را در بر میگیرد و [[قانون هابل|سرعت انبساط جهان]] را میافزاید.<ref>Peebles, P. J. E. and Ratra, Bharat (2003). "The cosmological constant and dark energy". Reviews of Modern Physics 75 (2): 559–606. arXiv:astro-ph/0207347. Bibcode:2003RvMP...75..559P. doi:10.1103/RevModPhys.75.559</ref> انرژی تاریک مقبولترین فرضیه برای توضیح دادن مشاهدات اخیر است که میگویند جهان با آهنگ رو به افزایشی (با [[شتاب]]) منبسط میشود. در [[مدل استاندارد کیهانشناسی]] بنابر [[همارزی جرم-انرژی]]، جهان شامل حدود ۲۶٫۸٪ ماده تاریک،۶۸٫۳٪ انرژی تاریک (در مجموع ۹۵٫۱٪) و ۴٫۹٪ مادهٔ معمولی است.<ref>Ade, P. A. R. ; Aghanim, N. ; Armitage-Caplan, C. ; et al. (Planck Collaboration) (31 March 2013). "Planck 2013 Results Papers". Astronomy and Astrophysics (submitted). arXiv:1303.5062. Bibcode:2013arXiv1303.5062P</ref><ref>Ade, P. A. R. ; Aghanim, N. ; Armitage-Caplan, C. ; et al. (Planck Collaboration) (22 March 2013). "Planck 2013 results. I. Overview of products and scientific results – Table 9.". Astronomy and Astrophysics (submitted). arXiv:1303.5062. Bibcode:2013arXiv1303.5062P</ref><ref>"First Planck results: the Universe is still weird and interesting"</ref><ref>Sean Carroll, Ph.D. , Cal Tech, 2007, The Teaching Company, Dark Matter, Dark Energy: The Dark Side of the Universe, Guidebook Part 2 page 46, Accessed Oct. 7, 2013, "...dark energy: A smooth, persistent component of invisible energy, thought to make up about 70 percent of the current energy density of the universe. Dark energy is known to be smooth because it doesn't accumulate preferentially in galaxies and clusters..."</ref> باز هم بر اساس همارزی جرم-انرژی، چگالی انرژی تاریک بسیار کم است. در منظومه شمسی، تقریباً فقط ۶ تن انرژی تاریک درون شعاع مدار پلوتو یافت میشود. با این حال، انرژی تاریک بیشتر جرم-انرژی جهان را تشکیل میدهد، زیرا به طور یکنواخت در فضا پخش شده است.<ref>http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/astro/dareng.html</ref>
خط ۲۶:
== شواهد مبنی بر وجود ==
[[پرونده:Progenitor IA supernova.svg|بندانگشتی|346x346پیکسل|مراحل تشکیل یک ابرنواختر]]
''' ابرنواختر'''{{سخ}}در سال ۱۹۹۸، رصدهای منتشر شده از [[ابرنواختر نوع Ia]] توسط [[گروه جستجوی ابرنواختر در قرمزگرایی زیاد]]<ref>Adam G. Riess et al. (Supernova Search Team) (1998). "Observational evidence from supernovae for an accelerating universe and a cosmological constant". Astronomical J. 116 (3): 1009–38. arXiv:astro-ph/9805201. Bibcode:1998AJ....116.1009R. doi:10.1086/300499.</ref> که در سال ۱۹۹۹ بوسیله [[پروژه کیهانشناسی ابرنواختری]]<ref>Perlmutter, S. et al. (The Supernova Cosmology Project) (1999). "Measurements of Omega and Lambda from 42 high redshift supernovae". Astrophysical Journal 517 (2): 565–86. arXiv:astro-ph/9812133. Bibcode:1999ApJ...517..565P. doi:10.1086/307221.</ref> دنبال شد، پیشنهاد داد که انبساط جهان تند شونده است.<ref>The first paper, using observed data, which claimed a positive Lambda term was Paal, G. et al. (1992). "Inflation and compactification from galaxy redshifts?". ApSS 191: 107–24. Bibcode:1992Ap&SS.191..107P. doi:10.1007/BF00644200.</ref> جایزه نوبل فیزیک در سال ۲۰۱۱ برای این کار به [[سال پرلموتر]]، [[برایان اشمیت]] و [[آدم ریس]] اهدا شد.<ref>"The Nobel Prize in Physics 2011". Nobel Foundation. Retrieved 2011-10-04.</ref><ref>The Nobel Prize in Physics 2011. Perlmutter got half the prize, and the other half was shared between Schmidt and Riess.</ref>{{سخ}}
از آن زمان، این مشاهدات توسط چندین منبع مستقل تایید شده است. اندازهگیریهای [[تابش زمینه کیهانی]]، [[لنز گرانشی]] و [[ساختار بزرگ مقیاس]] کیهان به همراه اندازه گیریهای پیشرفته ابرنواخترها با مدل [[لامبدا-سی دی ام]] سازگار بودهاند.<ref>Spergel, D. N. et al. (WMAP collaboration) (March 2006). Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) three year results: implications for cosmology.</ref> برخی افراد میگویند تنها شواهد وجود انرژی تاریک مشاهداتی از اندازهگیریهای دوردست و قرمزگرایی مربوطه است. ناهمسانگردیهای تابش پس زمینهٔ کیهانی و نوسانات آکوستیک مواد باریونی تنها مشاهداتی هستند که قرمزگراییها از آنچه با مدل جهان «غباری» فریدمان و ثابت هابل اندازهگیری شدهٔ محلی انتظار میرفت، بزرگترند.<ref>Durrer, R. (2011). "What do we really know about dark energy?". Philosophical Transactions of the Royal Society A 369: 5102–5114. arXiv:1103.5331. Bibcode:2011RSPTA.369.5102D. doi:10.1098/rsta.2011.0285</ref>{{سخ}}
ابرنواخترها برای کیهان شناسی مفیدند، زیرا آنها [[شمع استاندارد]]های بسیار خوبی در فواصل کیهانی هستند. آنها باعث میشوند تاریخ انبساط جهان بتواند با نگاه به رابطهٔ فاصله تا یک شی و [[قرمزگرایی]] آن، که میگوید دارد با چه سرعتی از ما دور میشود، اندازهگیری شود. این رابطه، بنابر [[قانون هابل]] خطی است. اندازهگیری قرمزگرایی نسبتاً آسان است، اما پیدا کردن فاصله تا یک شی کار دشوارتری است. معمولاً اخترشناسان از شمعهای استاندارد استفاده میکنند: اشیایی که روشنایی ذاتی آنها، [[قدر مطلق (ستارهشناسی)|قدر مطلق]] آنها، معلوم است. این موضوع اندازهگیری فاصله تا شی را از روی روشنایی مشاهده شده آن، [[قدر ظاهری]]، امکانپذیر میسازد. ابرنواخترهای نوع Ia بخاطر روشنایی زیادشان، بهترین شمعهای استاندارد شناخته شده در فواصل کیهانی هستند.{{سخ}}
|