ذوالفقار: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Zulfiqar with inscription.png|بندانگشتی|ابن شهر آشوب در کتاب المناقب ذوالفقار را یک شمشیر دوشاخه می‌داند.<ref name="مناقب" />]]

عموماً پنداشته می‌شود که ذوالفقار دارای دو تیغه یا دو زبانه بوده، اما به قول [[دهخدا]] «این گمان بر اصلی نیست»<ref name="دهخدا" /> و تنها [[ابن شهر آشوب]] در کتاب المناقب، ذوالفقار را شمشیری دوشاخه دانسته‌است.<ref name="مناقب">المناقب. ابن شهر آشوب، ج ۳، ص۲۹۰</ref>

در برخی منابع، این شمشیر با گودی‌های کوچک تزئینی<ref>لسان‌العرب، ج ۱۰، ص ۳۰۰</ref><ref>تاج‌العروس، ج ۷، صص ۳۵۶–۳۵۷</ref><ref>ربیع‌الأبرار، زمخشری، ج۳، ص ۳۱۵</ref> و با تیغه‌ای دارای شیاری بلند و باریک از کنار دسته تا نوک که شیارهایی باریک از آن به طرف سوی نوک شمشیر داشته<ref>علل‌الشرایع، ج ۱، ص ۱۶۰</ref><ref name="مناقب۳۴۰" /> توصیف شده‌است. همچنین در حدیثی منتسب به [[جعفر بن محمد]]، امام ششم شیعه دلیل نامگذاری آن شباهت شیارهایش به مهره‌های کمر است.<ref name="مناقب۳۴۰">المناقب. ابن شهر آشوب، ص ۳۴۰</ref><ref>علل الشرایع، ج ۱، ص

در نظر مشهورتر که در [[لغت‌نامه دهخدا]] و [[فرهنگ معین]] یادشده،<ref name="معین" /><ref name="دهخدا" /> ذوالفقار از آن [[منبه ابن الحجاج]] و یا از آن [[عاص بن منبه]]<ref>[[ابن ابی الحدید]]، شرح [[نهج‌البلاغه]]، ج ۱۴، ص ۱۶۹</ref> بود که در [[جنگ بدر]] علی او را کشت و شمشیرش را به پیامبر داد.<ref>[[بحارالانوار]]، چاپ بیروت، ج ۴۲، ص ۵۸</ref> یک سال بعد در [[جنگ احد]]، هنگامی که شمشیر علی شکست، او از پیامبر شمشیر خواست، و پیامبر ذوالفقار را بدو داد، که علی با آن از محمد دفاع کرد و دشمن را عقب راند. بنا بر [[تاریخ طبری]]<ref>تاریخ طبری، ج ۳، ص ۱۷۷</ref> و [[سیره نبوی|سیره]] [[ابن هشام]]<ref>سیره ابن هشام، غزوه احد، ج ۳۰، ص ۱۰۶</ref> در این هنگام ندایی شنیده شد که می‌گفت: «لا فتی الا علیّ لا سیف الاّ ذوالفقار» (هیچ جوانمردی جز علی و هیج شمشیری جز ذوالفقار نیست) پیامبر گفت: «این صدای جبرئیل است». در کتاب‌های الارشاد [[شیخ مفید]]<ref>[[شیخ مفید]]. الارشاد، ج ۱، صص ۸۲–۶۸، ۷۸</ref> و الأمالی [[شیخ طوسی]]،<ref>[[شیخ طوسی]]. الأمالی، ص ۵۴۷</ref> با ذکر سند از [[جعفر بن محمد]] این حدیث یادشده، اما نام فرشته در آن به جای جبرئیل، «رضوان» است. سمعانی و ابن بطّه نیز همین حدیث را ذکر کرده‌اند، با این تفاوت که در جنگ بدر رخ می‌دهد.<ref>المناقب، ابن شهر آشوب. ج ۳، ص ۲۹۶</ref>

درباره دیده شدن جبرئیل در [[غزوه احد]]، [[علامه حلی]] در کتاب منهاج الكرامةالکرامة فيفی معرفة الإمامة<ref>[http://www.haydarya.com/maktaba_moktasah/18/book_12/m_krama-11.html منهاج الكرامة في معرفة الإمامة للعلامة الحلي (ص ۱۵۹- ص ۱۷۳]</ref> و [[دهخدا]] در لغتنامه‌،‌لغتنامه، به نقل از کتاب معالم العترة و النبوة آورده‌اند که:<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A7%D8%AD%D8%AFاحد-5 لغتنامه دهخدا، غزوه احد]</ref>{{نقل قول|از علی شنیدم که در روز احد، شانزده ضربت به من رسید. چنانچه از اثر آن ضربتها به زمین افتادم و هر بار که افتادم مردی خوش روی و خوش بوی مرا بر پای می‌کرد و می‌گفت که متوجه کافران شو که در طاعت خدا و رسول اوئی و ایشان هر دو از تو راضی می‌باشند و چون جنگ به آخر رسید، این حکایات به عرض حضرت رسانیدم. آن حضرت فرمود که تو او را می‌شناختی؟ گفتم: نه اما به [[دحیه کلبی]] مشابهت داشت. حضرت فرمود که خدای چشم ترا روشن گرداناد که آن [[جبرئیل]] بود.}}

=== منابع ===