سید مرتضی علم‌الهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابوالقاسم علی بن حسین بن موسیٰ'''، مشهور به '''سید (شریف، شیخ) مرتضیٰ علم‌الهدیٰ'''، (۳۵۵ - ۴۳۶۳۵۵–۴۳۶ ه. ق) از فقیهان برجستهٔ [[شیعه]] است. او برادر [[سید رضی]] -گردآور [[نهج‌البلاغه]]- و از شاگردان [[شیخ مفید]] و [[شیخ صدوق]] بوده‌است.<ref>آشنایی با علوم اسلامی، ص 299.</ref>. او در بغداد متولد شد و در همان جاهمان‌جا فوت کرد. پیکر او در [[کربلا]] در جوار مزار [[حسین بن علی]] دفن است.<ref>ریحانة الادب، ج ۴، ص ۱۹۰- رجال نجاشی، ص ۲۶۱، کد معرفی ۶۴۸. علاوه بر منابع فوق می‌توان به «ادب المرتضی» تالیفتألیف دکتر عبدالرزاق، و معجم‌المؤلفین، تالیفتألیف عمر رضاکحاله، ج ۷ مراجعه نمود. ایشان در یکی از خانواده‌های محترم سادات بغداد به دنیا آمد که از جانب پدر و مادر نسبی شریف داشت.

نام اصلی‌اش علی بود که فرزند حسین، فرزند موسی، فرزند محمد، فرزند موسی، فرزند ابراهیم، فرزند امام موسی بن جعفر علیه‌السلام است. «علم الهدی»، «ذو الثمانین»، «ذو المجدین» و «شریف مرتضی» از القابش است.</ref>

گویند [[شیخ مفید]] در رویارؤیا دید که [[فاطمه زهرا]] حسنین را پیش او آورده است و می‌فرماید: «یا شَیخ عَلِّمهُما الفقه» (به ایشان فقه آموز). فرداصبحِ همان شب، فاطمه مادر سید مرتضی و [[سید رضی]]، دو پسر خود را که در آن موقع خردسال بوده‌اند پیش شیخ آورده. فاطمه مادر کودکان، همان عبارت مذکور در رویارؤیا را به زبان آورده گفت:

«ای شیخ ایشان پسران من اند، این‌ها را پیش تو آورده‌ام که فقه تعلیمشان دهی.».<ref>ریحانة الادب، ج 4، ص 185.</ref>.

او علوم متنوعی تدریس میکرده‌استمی‌کرده‌است و هر یک از شاگردان او [[شهریه|شهریهٔ]] معینی داشته‌اند، چنان کهچنان‌که [[شیخ طوسی]] ماهی دوازده دینار اشرفی (طلای هژده نخود) و قاضی ابن‌البراج ماهی هشت دینار و دیگر دانش‌آموزان را فراخور حال خود شهریه می‌داده‌است.

[[ابوسعید محمد بن حسین]] وزیر [[القادر بالله]] (خلافت ۳۸۱-۴۲۲۳۸۱–۴۲۲) در سال ۴۲۰ بیمار شد. شبی در خواب دید که [[امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (علیه السلام)]] به او می‌فرماید: «به علم‌الهدی بگو برای تو دعا کند تا از بیماری بهبود یابی.» وزیر گفت: «ای امیرالمؤمنین، علم‌الهدیٰ کیست؟» فرمود: «علی بن حسین موسوی است.» چون از خواب برخاست، نامه‌ای به سید مرتضیٰ نوشت که برای او دعا کند و در آن نامه او را علم‌الهدیٰ خواند.

[[ابن خلکان]]، یکی از مورخان [[اهل سنت]] دربارهدربارهٔ او می‌گوید:

«من از کتاب غرر و درر سید مرتضی مسایلی را استفاده کردم که در هیچ یکهیچ‌یک ازکتاب‌های دیگر نحویان به دست نیاورده‌ام.»<ref>ریحانة الادب، ج 4، ص 184.</ref>

با پیشنهاد کنگرۀکنگرهٔ بزرگداشت سیّد مرتضی علم‌الهدی، نام او در فهرست «مشاهیر جهانی» سازمان یونسکو قرار گرفت. هم‌چنین سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی، «سال جهانی سیّد مرتضی علم‌الهدی» نامیده خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.hadithcongresses.ir/Article.aspx?id=871 |عنوان=نام سیّد مرتضی علم الهدی در فهرست مشاهیر سازمان یونسکو قرار گرفت | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۲۴ خرداد ۱۳۹۴}}</ref>