عددنویسی رومی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
اصلاح ارقام |
|||
خط ۶:
|- bgcolor="#c4fff3"
|'''نماد'''
| I || V || X || L || C || D || M
|- bgcolor="#f3fff3" align="center"
|'''مقدار'''
خط ۱۲:
|}
آنها با پیروی از قانون‌هایی، با ترکیب این نمادها، نمادهای دیگری برای نمایش دیگر اعداد
* هر نمادی که در سمت راست نماد دیگر قرار دارد، چنانچه مقدارش از آن نماد کمتر یا با آن مساوی باشد، ارزش آن نماد را زیاد می‌کند.
{{چپ‌چین}}
خط ۲۱:
* هر نمادی که در سمت چپ نماد دیگر قرار دارد، چنانچه مقدارش از آن کمتر باشد، ارزش آن نماد را کم می‌کند.
{{چپ‌چین}}
:IV =
:IX =
:CD =
{{پایان چپ‌چین}}
* هرگاه نمادی بین دو نماد بزرگ‌تر از خود قرار گرفته باشد، ابتدا با نماد سمت راستش ترکیب می‌شود، یعنی از ارزش آن می‌کاهد و بعد، طبق قانون اوّل، تفاضل بر ارزش نماد دیگر اضافه می‌شود.
{{چپ‌چین}}
:XIV = (
:MCM = (
{{پایان چپ‌چین}}
* برای اعداد بزرگ ( <math>\le\,</math>۵٬۰۰۰ ) در بالای هر نماد خطّی افقی قرار می‌گیرد که ارزش آن را ۱٬۰۰۰ برابر می‌کند. مانند:(۵٬۰۰۰ =<math>\overline{V}</math>)
* برای اعداد خیلی بزرگ ( <math>\le\,</math>۵٬۰۰۰٬۰۰۰ ) شکل فراگیری وجود ندارد امّا گاهی آنها را با دو خطّ افقی در بالای نماد یا با خطّی افقی در زیر نماد نمایش می‌دهند که ارزش آن نماد را ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ برابر می‌کند. مانند:(۵٬۰۰۰٬۰۰۰ =<math>\underline{V}</math>)
در دستگاه عدد نویسی رومی رقم صفر وجود نداشته و برای ترکیب نمادها از دو عمل جمع و تفریق استفاده می‌شده. محاسبات ضرب و تقسیم که امروزه با استفاده ار نمادهای دهدهی به راحتی انجام می‌گیرد، [[ریاضی دانان]] رومی ساعت‌ها وقت صرف به دست آوردن حاصل آنها می‌کردند. این دستگاه بیشتر از همهٔ دستگاه‌ها در برابر دستگاه جهانی عدد نویسی [[دهدهی]] امروزی (دستگاه عربی-هندی که توسعه
== کاربرد ==
[[پرونده:Colosseum-Entrance_LII.jpg|چپ|بندانگشتی|220px|اعداد حک شده بر سردر ورودی پنجاه و دوم (LII) [[کولوسئوم]] که هنوز نمایانند.]]
امروزه کاربرد اعداد رومی کم است:
* گاهی برای نوشتن قرن یا [[تاریخ میلادی]] از آن استفاده می‌گردد. در عدد نویسی رومی سعی بر این بوده است که از یک نماد بیش از ۳ بار استفاده نشود
::قرن بیستم: XX
::سال 1776: MDCCLXXVI
خط ۴۵:
* در شهرهایی مانند [[پاریس]] برای نمایش مناطق شهرداری و تابلوهای خیابان‌ها از این روش عددنویسی استفاده می‌شود.
* در نام‌گذاری ترکیب‌های شیمیایی از اعداد رومی نیز استفاده می‌شود. مثل: آهن(III)نیترات برای Fe(NO3)3
== جدول اعداد ==
{| style="border: 1px solid #FFFFFF; border-collapse:collapse;" cellpadding="5" rules="all" align=center
|-
| colspan="2" style="background:#707070; color:white" align="center"| '''
| colspan="2" style="background:#707070; color:white" align="center"| '''
| colspan="2" style="background:#907090; color:white" align="center"| '''x
| colspan="2" style="background:#709070; color:white" align="center"| '''x
|-
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۱
سطر ۶۱ ⟵ ۵۹:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۱۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''X'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"| <small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''C'''
|-
سطر ۷۰ ⟵ ۶۸:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۲۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''XX'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"|<small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''CC'''
|-
سطر ۷۹ ⟵ ۷۷:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۳۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''XXX'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"|<small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''CCC'''
|-
سطر ۸۸ ⟵ ۸۶:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۴۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''XL'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"|<small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''CD'''
|-
سطر ۹۷ ⟵ ۹۵:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۵۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''L'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"|<small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''D'''
|-
سطر ۱۰۶ ⟵ ۱۰۴:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۶۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''LX'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"|<small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''DC'''
|-
سطر ۱۱۵ ⟵ ۱۱۳:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۷۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''LXX'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"|<small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''DCC'''
|-
سطر ۱۲۴ ⟵ ۱۲۲:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۸۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''LXXX'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"|<small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''DCCC'''
|-
سطر ۱۳۳ ⟵ ۱۳۱:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۹۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''XC'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"|<small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''CM'''
|-
سطر ۱۴۲ ⟵ ۱۴۰:
| style="background:#D0D0D0" align="center"| ۱۰۰
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''C'''
| style="background:#D0D0D0" align="center"|<small>
| style="background:#c0cfe4" align="center" | '''M'''
|-
سطر ۱۵۶ ⟵ ۱۵۴:
* [[:w:en:Roman_numerals|ویکی‌پدیای انگلیسی]]
== پیوندهای بیرونی ==
* [http://web.archive.org/web/20070104051643/http://netzreport.googlepages.com/online_converter_for_dec_roman.html مبدل آنلاین] دهدهی ↔ رومی
| |||