محمد باقر: تفاوت میان نسخه‌ها

اسم باقر از ''باقر العلوم'' به معنای ''شکافندهٔ علم'' گرفته شده است. به عقیدهٔ [[ابن خلدون]] امام باقر لقب باقر را به خاطر کثرت دانشی که اندوخته بود کسب کرده است. به نظر [[یعقوبی]] اما او باقر لقب گرفت به این دلیل که علم را شکافت، و به عمقش دست یافت.<ref name="Donaldson" /> [[ایتان کلبرگ]] هم، در مقالهٔ ای در [[دانشنامه اسلام]] -دائرةالمعارف لیدن-، دو معنی برای باقر مطرح می‌کند، «کسی که علم را می‌شکافد» (یعنی آن را روشن می‌سازد)؛ و «کسی که علم فراوان دارد». کلبرگ به نقل از ابن بابویه به حدیثی از پیامبر اشاره می‌کند که گفته است: «در تورات به باقر به همین لقب اشاره شده است».<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://isca.ac.ir/Portal/home/showpage.aspx?object=relatedtopics&categoryid=5976020a-1a01-465d-be38-c5b36cfdd506&webpartid=08c9e00c-0f76-499d-9c18-beb0c6e0b5ec&id=6dfebed9-4a0f-4548-b004-e911403ba7ab|عنوان = امام باقر در نگاه خاورشناسان | ناشر =پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|تاریخ = |تاریخ بازدید = 24 مه 2015}}</ref> برای شیعیان باقرالعلم عنوان عادی ای نبود، چون آنها معتقدند این عنوان توسط پیامبر اسلام به او داده شده است. به گفتهٔ [[شیخ کلینی]]، [[جابر بن عبدالله انصاری]] تنها صحابی زندهٔ پیامبر در زمان امام باقر عادت داشت در مسجد نشسته و صدا بزند: یا "باقرالعلم! یا باقرالعلم!" اهل [[مدینه]] فکر می‌کردند جابر عقلش را از دست داده است. اما جابر به آنها اطمینان می‌داد که از پیامبر شنیده که به او سفارش کرده است: "ای جابر! مردی از خانواده‌ام را دیدار خواهی کرد که همنام من است و از لحاظ شخصیت به من نزدیک است. او دانش را شکافته به عمق آن پی خواهد برد."<ref name="Lalani" /> در مورد نحوه دیدار جابر با محمد باقر، کلینی روایت می‌کند که روزی جابر از مقابل مکتب خانه‌ای که در آن قرآن تدریس می‌شد عبور می‌کرد که باقر را که هنوز کودکی بیش نبود در آنجا دیدار کرده به او نزدیک شد تا ببیند آیا ویژگی‌هایی که از زبان پیامبر شنیده را در او پیدا کند. جابر با دیدن کودک نامش را می‌پرسد و پس از آنکه نشانه‌هایی که از پیامبر شنیده در او می‌بیند سرش را بوسیده سلام پیامبر را به او می‌رساند.<ref name="Lalani" /><ref name="Donaldson" />

در زمان امامت امام باقر بخاطر سرشت ستم پیشهٔ حکومت [[بنی امیه]]، شورشهای فراوانی در سراسر جهان اسلام رخ داد. همچنین اختلافات داخلی بنی امیه آنها را مشغول خودشان نگه داشته بود و باعث شده بود [[اهل بیت]] را برای مدتی به حال خودشان بگذارند. همچینین بخاطر ستمی که در صحرای [[کربلا]] به سر خانوادهٔ پیامبر آمده بود بسیاری از مردم به سمت ائمه گرایش پیدا کرده بودند. این موقعیت این فرصت را در اختیار مردم مخصوصاً شیعیان گذاشته بود تا در گروه‌های بزرگ به مدینه سفر کرده و آزادانه در محضر آن امام حاضر شوند به گونه‌ای که فرصت تبلیغ اسلام که برای امامان پیشین فراهم نبود برای محمد باقر فراهم شد. شمار فراوان احادیثی که از آن امام روایت شده و همچنین شمار فراوان شاگردان باقر گواه این مطلب است.<ref name="tabatabai" />

از طرفی [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] می‌گوید که زید ابتدا از باقر مشورت خواست که باقر از او خواست روی حمایت مردم [[کوفه]] حساب نکند چون آنها قبلاً هم به [[اهل بیت]] خیانت کرده‌اند. زید اما به نصیحت باقر گوش نکرده و مردم را در یک شورش بی فرجام رهبری کرد. [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی|شهرستانی]] می‌گوید مشاجره‌ای بین باقر و زید رخ داد به این دلیل که زید تعلیمات [[واصل بن عطا]]ی [[معتزله|معتزلی]] را سرمشق خود قرار داده بود. زید ادعا می‌کرد که امام بودن امام بسته به این است که امام در میان مردم حضور پیدا کرده حقش را مطالبه کند. در پاسخ باقر به زید گفت که بر مبنای این تز امام بودن پدرشان، [[سجاد]]، که چنین مطالبه‌ای نکرده زیر سؤال خواهد رفت.<ref name="tabatabai" /><ref name="Donaldson" />

* ''دانش نزد خداوند دوست داشتنی تر از عبادت است.''<ref name="Qarashi" />

* ''هیج خرجی در راه خدا نزد خداوند دوست داشتنی تر از گفتن حقیقت در همه حال نیست.''<ref name="Qarashi" />

* '' دو دسته از امت من هیچ سهمی در اسلام ندارند: تندرو و قدری مسلک.''<ref name="Qarashi" />

* ''هر کس سه ویژگی یا یکی از آنها را داشته باشد در زیر چتر حمایت خداوند خواهد بود: کسی که با مردم با عدالت رفتار می‌کند، کسی که دست به کاری نمی‌زند مگر آنکه بداند آیا موجبات غضب خداوند را فراهم می‌کند یا خیر. کسی که به دنبال عیب برادر مومنش نرود مگر اینکه خودش را از آن عیب پاک کند. چون تا خودش را از عیبی پاک کند، عیب دیگری را در خودش خواهد یافت. برای شخص کافی است که اشتغال به خودش او را از مردم بازدارد.''<ref name="Qarashi" />

* ''شما را به پنج چیز سفارش می‌کنم: اگر به شما بد کردند به دیگران بد نکنید. اگر به شما خیانت شد به کسی خیانت نکنید. اگر شما را دروغگو خواندند خشمگین نشوید. اگر از شما تعریف کردند ذوق نکنید. اگر از شما انتقاد کردند ناراحت نشوید و دربارهٔ آنچه مورد انتقاد قرار گرفته‌اید فکر کنید...''<ref name="Qarashi" />

دربارهٔ علت و همچنین زمان مرگ امام پنجم تردید وجود دارد. بر اساس برخی روایات باقر بوسیله ابراهیم بن ولید بن عبدالله، از نزدیکان [[هشام بن عبدالملک]]، مسموم شد. بر اساس اقوال معروف تر اما، زید دیگری (یکی از پسر عموهای امام) بر سر ارثیه‌ای با باقر اختلاف پیدا کرده بود. آن دو توافق کردند تا به نزد قاضی رفته وقتی قاضی حق را به باقر داد، زید شکایتش را نزد هشام برد. شکایت‌های زید خلیفه را برانگیخت تا هدیه‌ای برای حاکم مدینه فرستاده از او بخواهد ارثیهٔ مورد اختلاف را از باقر گرفته برایش بفرستد. باقر که گویا برای چنین وضعیتی خود را آماده کرده بود صندوقی حاوی مدارک تقلبی را به حاکم مدینه داد. با این حال وقتی خلیفه صندوق را دریافت کرد، آنرا به زید نشان داده زید متوجه تقلبی بودن اسناد می‌شود. بر طبق روایات شیعی خلیفه به زید زینی داد که با زهر آبدیده بود. زید تدارک لازم را دید تا زین به دست باقر برسد. امام از آن استفاده کرده از اثر زهر آن از دنیا رفت.<ref name="tabatabai" /><ref name="Donaldson" />