آجرچینی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Meisam2236 (بحث | مشارکت‌ها) جز اشتباه های نگارشی را تصحیح کردم. |
Mardetanha (بحث | مشارکت‌ها) |
||
خط ۳:
[[پرونده:Shebli2.jpg|بندانگشتی|چپ|آجرکاری [[برج شبلی]] در ایران، مربوط به قرن دوازدهم]]
[[پرونده:Moavenol-molk-2.JPG|بندانگشتی|چپ|آجرکاری رنگی سقف [[تکیه معاون الملک]] در کرمانشاه ایران]]
نقش‌های '''آجر چینی'''
از آغاز تاریخ بشریت هر جا که جستجو کنیم [[آجر]] را می‌بینیم. معجزه مرموز آجر که از خاک درست شده و پخته شده احساسات ما را
آرتور پوپ: خشت وآجر جدید چهار گوش که اطرافش مسطح است و در قالب زده می‌شود در هزاره چهارم (قبل از میلاد) آشکار
شیوه چیدن یک پوسته آجر یا آمود بر روی اسکلت و سفت کاری بنا که از دوران ایلخانان شروع شده بود در دوران صفویه به تکامل خود رسید و تا در دوران زندیه و قاجاریه نیز ادامه یافت.
خط ۱۵:
== خوون ==
یکی از این شیوه‌ها [[خوون]] است که در شهرهای دزفول و شوشتر به وجود آمده است. این نوع آجر کاری (خوون چینی) که به صورت آمود اجرا می‌شود در دوره صفویه توسعه فراوان و گستردگی پیدا می‌نماید و تا اواخر دوران قاجاریه و پهلوی اول ادامه پیدا می‌کند.<ref>
آشنایی با واژه خوون:
در هنر و معماری در ایران قدیم واژه خوون بسیار مشهور بوده است. اما در سده‌های اخیر در زبان فارسی فصیح ناشناخته مانده است.
واژه (خوون) Xowun که یک نامگذاری در هنر معماری ایرانی است و به نگاره‌های زینتی موزاییک مانندی که بر پیشانی بنا می‌ساخته‌اند گفته می‌شده است، فراموش گردیده و در
خوون چینی کاربرد تزیین آجر است و از ضخامت آن در ایجاد انواع گره‌های زمینی در پیشانی نما استفاده می‌نمایند. به قولی دیگر خوون چینی آرایش ساختمان به صورت (آمود) می‌باشد.
در این نوع آجر کاری از قطعات مختلف آجر و کنار هم قرار دادن آنها برای ایجاد انواع گره‌های تزیینی استفاده می‌شود. بعضی آجرها زمینه را می‌سازند
امکان دارد گروهی بناکار ایستایی و ساختاری ساختمان را به پایان ببرند و گروهی دیگر کار تزیین (خوون چینی) را آغاز نمایند. در هر صورت نما ترکیبی خواهد بود از دیوارهای باربر و رج چین‌های ساده نما و پیشانی‌هایی که در آن خوون چیده خواهد شد. هر گروه خوون چین طومارهای از نقش‌های مختلف را همراه دارند که با سلیقه و هماهنگی خاصی به کار می‌برند.
اکنون که تا اندازه‌ای با خوون چینی و مفهوم آن آشنا گردیدیم بهتر است به سراغ فرمولی برویم که در ایجاد و هماهنگی خوون‌ها به کار می‌رود و نقش تزیینی آجر را به صورتی مکتوب مورد بررسی قرار دهیم.
آجر در منطقه دارای ابعاد و اندازه‌هایی بوده است که در طول زمان تکامل ابعاد داشته و در نهایت به ابعاد ۵/۱۸ × ۵/۱۸ سانتی‌متر و ضخامت ۵/۳ سانتی‌متر رسیده‌است. این تکامل ابعاد در طی سه هزار سال به دست آمده است.
اگر فاصهل بین دو آجر (ملات خور) را ۵/۱
اکنون اگر شبکه‌ای مرکب از کلوخ و فاصله ایجاد نماییم می‌توانیم کلیه اجزاء مختلف آجر را بر روی شبکه جایگزین نماییم. اگر آجر مربع شکل کامل را نصف کنیم آجر نیمه به دست می‌آید که خود پایه و اساس خرد شدن را تشکیل می‌دهد و آن ۴ صاه می‌گویند و اگر نیمه را نصف نماییم چاری یا دو صاف به وجود می‌آید (آجر کامل) یا می‌توانیم ۴ صافه (نیمه) را به کلوخ و ۳ صافه تبدیل نماییم.
خط ۳۵:
بدین ترتیب شبکه‌ای گسترده و ساده هندسی در زیر ساخت کلیه نقش‌های خوون قرار می‌گیرد که ضمن آسان نمودن طراحی و گستردگی صفحه انواع نقش‌ها را به صورت گلهای مختلف می‌تواند در ترکیبی متناسب در شبکه به دست آمده جای گیرنده، و ترکیبات مختلفی را به وجود آورد. این شبکه نه تنها می‌تواند انواع گلها و چند ضلعی‌های مختلف را در خود جای دهد بلکه می‌توان نوشته‌هایی را با آن انجام داد.
در خوون‌های موجود شهر دزفول کلمه علی بیش از دیگر نوشته‌ها به چشم می‌خورد که این خود نشانه‌ای است از اعتقادات بنایان و آنانی که با نام علی
برخی اعتقاد دارند که نقش اصلی کلیه ترکیبات آجری [[چلیپا]] است (آیین مهر)<ref>نعیمیان، غلام رضا. ''دزفول شهر آجر''. تهران: سازمانمیارث فرهنگی، ۱۳۷۶</ref>
خط ۴۱:
{{پانویس}}
{{انبار-رده}}
== منابع ==
* نعیمیان، غلام رضا. ''دزفول شهر آجر''. تهران: سازمان میراث فرهنگی، ۱۳۷۶.
[[رده:آجرها]]
| |||