|
نام اصلی = Nederland |
نام فارسی رسمی = هلند |
نام عادی = ندرلندهلند |
تصویر پرچم = Flag of the Netherlands.svg |
تصویر نشان ملی = Royal Coat of Arms of the Netherlands.svg |
شعار ملی = «ماندگار خواهم شد»|
سرود ملی = [[سرود ملی ندرلندهلند|ویلهلموس]] |
نقشه = EU location NED.png |
پایتخت = [[آمستردام]]<sup>۱</sup> |latd=52|latm=21|latNS=N|longd=04|longm=52|longEW=E|
بزرگ‌ترین شهر = [[آمستردام]] |
زبان رسمی = [[زبان ندرلندیهلندی]] |
نوع حکومت = [[پادشاهی مشروطه]] |
نوع حاکمان = • [[پادشاه]]{{سخ}}• [[نخست‌وزیر]] |
نام حاکمان = [[ویلم-الکساندر ندرلندهلند|شاه ویلم الکساندر]]{{سخ}}[[مارک روته]] |
نحوه تشکیل = استقلال |
موارد منجر به تشکیل = اعلام استقلال{{سخ}} به‌رسمیت شناخته‌شدن |
<!----######################### پایان جدول #########################---->
'''ندرلندهُلند''' (به ندرلندیهلندی: Nederland (تلفظ: ''نـِیدِرلانت'')) کشوری است کوچک از قلمروهای [[پادشاهی هلند|پادشاهی ندرلند]] در [[شمال غربی اروپا|شمال غربی]] [[اروپا]] با شانزده و نیم میلیون جمعیت که بیشترشان [[مسیحی]] [[پروتستان]] هستند. جمعیت [[مسلمانان]] ندرلندهلند نزدیک به یک میلیون نفر<ref> بر پایه سرشماری سال ۲۰۰۸</ref> است. پایتخت ندرلندهلند شهر [[آمستردام]] است، اما به منظور تمرکززدایی بسیاری از وزارتخانه‌ها و سفارتخانه‌ها در شهر [[لاهه]] یا پیرامون آن مستقر شده‌اند. ندرلندهلند بخش اصلی و اروپایی پادشاهی ندرلندهلند (به [[زبان هلندی|زبان ندرلندی]]: ''Koninkrijk der Nederlanden'' ''کُنینک‌رَیک دِر نِیدِرلاندِن'') بشمار می‌رود که جزایری را در [[آمریکای مرکزی]] نیز شامل می‌شود. ندرلندهلند از شرق با [[آلمان]] همسایه‌است و از جنوب با [[بلژیک]] و از غرب نیز از طریق دریا با [[بریتانیا]] هم‌جوار است.
بندر [[روتردام]] دومین شهر بزرگ ندرلندهلند است و از نظر مساحت و تعداد اسکله‌هایی که دارد، بزرگ‌ترین بندر اروپا نیز به شمار می‌رود.
۲۵ درصد از زمین‌های کشور ندرلندهلند پایین‌تر از سطح دریای آزاد قرار دارد و ۲۱ درصد از جمعیت آن در این مناطق زندگی می‌کنند.<ref>{{cite web
|title = Milieurekeningen 2008
|publisher=[[Centraal Bureau voor de Statistiek]]
== نام ==
حدود ۵۰ درصد از زمین‌های ندرلندهلند نیز ارتفاعی کمتر از یک متر از سطح دریا دارد.<ref>{{cite web|url=http://www.eupedia.com/netherlands/trivia.shtml |title=Netherlands Guide – Interesting facts about the Netherlands |publisher=Eupedia |date=19 April 1994 |accessdate=29 April 2010}}</ref> به این خاطر است که نام این کشور در زبان ندرلندیهلندی Nederland به معنی «سرزمین پست» (فروبوم) است و نامی که بسیاری زبانهای دیگر برای این کشور به‌کار می‌برند هم همین معنی را می‌دهد. ندرلندهلند را در آلمانی Niederlande، در انگلیسی the Netherlands، در کرواتی Nizozemska، در فرانسوی Les Pays-Bas، در ایتالیایی Paesi Bassi، در فنلاندی Alankomaat و در اسپانیایی Países Bajos می‌نامند که همگی در این زبان‌ها به معنی «سرزمین پست» است.
واژه هلند که در زبان فارسی و همچنین انگلیسی و عربی و بسیاری زبانهای دیگر برای این کشور به‌کار می‌رود در اصل نام منطقه‌ای از این کشور بوده (مقایسه شود: پارس/ایران) که برای اشاره همه کشور به‌کار رفته است. در واقع هیچ کشوری در جهان به نام هلند وجود ندارد و اینکه به اشتباه گاهی این کشور را هلند می نامند به علت وجود دو ایالت بزرگ هلند شمالی و جنوبی در کشور ندرلند می باشد که بخش های اصلی این کشور مانند شهر بزرگ امستردام در آن قرار دارد. واژه هلند Holland در زبان ندرلندیهلندی میانه به شکل holtland بود و معنی آن «سرزمین چوب» است.<ref>[http://www.etymonline.com/index.php?term=Holland Online Etymological Dictionary]، بازدید: آوریل ۲۰۱۲.</ref>
== پیشینه ==
=== استقلال ندرلندهلند ===
ندرلندهلند تا پیش از استقلال به [[هلند هابسبورگ|ندرلند هابسبورگ]] شناخته می‌شد. چراکه زیر فرمان [[امپراتوری هابسبورگ]] بود. در پی جنگی خونین و [[جنگ هشتادساله|هشتادساله]] در سال ۱۶۴۸ میلادی از زیر فرمان امپراتور [[اسپانیا]] خارج شد. پس از آن با برقراری [[جمهوری هلند|جمهوری]] و در پی آن با ایجاد آرامش در کشور، فعالیت‌های بازرگانی، فرهنگی و سیاسی گسترده‌ای از سوی ندرلندیانهلندیان آغاز شد که از آن به عنوان [[دوران طلایی هلند|دوران طلایی ندرلند]] نام برده می‌شود.<ref>{{یادکرد|پیوند=http://persiandutch.com/2015/02/15/dutch-golden-age-exhibition-in-amsterdam/|عنوان=نمایشگاه دوران طلایی هلند در موزه هرمیتاژ آمستردام (شبکه ایرانیان هلند)|بازیابی=17 فوریه ۲۰۱۵}}</ref>
=== جنگ‌های انگلستان-ندرلندهلند ===
مقاله اصلی: [[جنگ‌های انگلستان-هلند|جنگ‌های انگلستان-ندرلند]]
== اقتصاد ==
تولید ناخالص داخلی ندرلندهلند (نه تولید ملی) در سال ۲۰۰۶ بیش از پانصد میلیارد یورو بوده‌است و نرخ رشد اقتصادی در همین سال نزدیک به ۳ درصد بوده‌است. رشد تورم در ندرلندهلند از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ بطور میانگین حدود دو درصد گزارش شده‌است. نرخ بیکاری در دورهٔ مشابه حدود دو درصد بوده‌است (۴۰۰ هزار نفر و کمتر).
ندرلندهلند در پرورش و تجارتِ گُل مقام اول را در جهان داراست. دامداری و کشاورزی نیز از پایه‌های اقتصاد ندرلندهلند محسوب می‌شود. ندرلندی هاهلندی‌ها علی‌رغم کوچکی کشورشان سهم بزرگی در تجارت و بانکداری جهانی دارند. [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحدهٔ آمریکا]] یکی از بازارهای اصلی ندرلندهلند است و کشورهای [[اتحادیه اروپا]] مهم‌ترین شرکای تجاری آن هستند. بیش از نیمی از سهام شرکت نفتی- گازی شل را ندرلندهلند در اختیار دارد و مابقی را [[بریتانیا]]. این شرکت که بخش ندرلندیهلندی آن به [[رویال داچ شل]] معروف است در زمینهٔ استخراج و تجارت نفت و گاز در سراسر جهان از جمله [[ایران]] فعالیت می‌کند. ندرلندهلند خود نیز دارای ذخایر گاز طبیعی است و بخش از آن را صادر می‌کند. کشتی سازی و صنایع شیمیایی از دیگر صنایع مادر در ندرلندهلند هستند. از شرکتهای بزرگ ندرلندیهلندی می‌توان به [[فیلیپس]] (صنایع الکترونیک) و [[هاینکن]] (یکی از عمده‌ترین تولید کنندگان [[آبجو]] در جهان) اشاره کرد.
واحد پول ندرلندهلند پیش از تبدیل به [[یورو]]، [[فلورن]] یا [[گیلدر]] ندرلندیهلندی بود.
== سیاست ==
حکومت ندرلندهلند پادشاهی مشروطه‌است که در آن شاه یا ملکه نقش چندان تعیین کننده‌ای در سیاست ندارد و بیشتر نماد وحدت ملی است. در ۳۰ آوریل ۲۰۱۳ میلادی، ملکه بئاتریکس از سمت خود کناره گیری کرد و پسرش ویلم الکساندر رسما پادشاه کشور شد. پیش از [[ویلم الکساندر]] به مدت ۱۲۰ سال زنان (ملکه‌ها) بر ندرلندهلند حکومت کرده‌اند.
دو مجلس نمایندگان در این کشور وجود دارد و حزب دارای بیشترین رأی در انتخابات پارلمانی نخست وزیر را برمی‌گزیند و دولت را تشکیل می‌دهد. او مهم‌ترین مقام سیاسی کشور شناخته می‌شود. احزاب دموکرات مسیحی، سوسیال دموکرات (کار)، سوسیالیست، حزب سبزها و لیبرال از احزاب عمده در این کشور هستند. طی چند سال اخیر و بخصوص در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۰ حزب آزادی (راست افراطی به رهبری خیرت ویلدرس) صندلی‌های بیشتری در مجلس ندرلندهلند بدست آورده و ممکن است در دولتِ آتی به رهبری لیبرالها VVD حضور داشته باشد. تعداد قابل توجهی از نمایندگان مجلس ندرلندهلند را شهروندان مهاجر ترک تبار و مراکشی تبار تشکیل می‌دهند. از ایرانیان مقیم ندرلندهلند نیز «[[فرح کریمی]]» به نمایندگی از حزب سبزها در مجلس ندرلندهلند حضور داشته‌است.
جریانِ راست گرای افراطی در ندرلندهلند از جمله به خاطر رشد تعداد مهاجران در این کشور، در دههٔ حاضر قدرت گرفت که نتیجهٔ آن ورود احزابی چون ال‌پی‌اف ([[فهرست پیم فورتاین]]) به پارلمان و دولت بود. با کشته شدن پیم فُرتاین بدست یک ندرلندی،هلندی، او و بعد حزب اش از صحنهٔ سیاست حذف شدند و [[خیرت ویلدرس]] با «حزب آزادی» طرفداران او را به سوی خود جلب کرد و وارد پارلمان شد. ویلدرز مخالفِ حضور مسلمانان در ندرلندهلند است چرا که اسلام را یک تهدیدِ رو به گسترش می‌داند که باید جلوی آن را گرفت. قتل فیلمساز ندرلندیهلندی [[تئو ون گوگ|تئو فان خُخ]] (ون گوگ) توسط یک مراکشی در سال ۲۰۰۴ به حزبِ ضداسلامیِ ویلدرس کمک کرد تا وارد پارلمان بشوند.
در فروردین ۱۳۸۷ نمایش فیلم کوتاهی از خیرت ویلدرس بنام [[فتنه (فیلم)|فتنه]] مخالفت‌های زیادی در ندرلندهلند و خارج از این کشور برانگیخت. او در این فیلم قرآن و مسلمانان را مروج خشونت می‌داند. نخست‌وزیر پیشین دولت ندرلند،هلند، [[یان پیتر بالکننده|یان پیتر بالکنِنده]] که از حزب دموکرات مسیحی است این فیلم را محکوم کرد. بر خلاف نگرانی‌ها، مسلمانان ندرلندهلند خشونتی علیه این فیلم نشان ندادند و از روش‌های قانونی برای اعتراض به آن استفاده کردند. رسانه‌های دولتی ندرلندهلند آگاهانه به مسلمانان میدان دادند تا مخالفت هایشان را ابراز کنند.
ندرلندهلند عضو قدیمی اتحادیهٔ اروپا و همچنین عضو پیمان نظامی ناتو است. دولت ندرلندهلند از حملهٔ آمریکا به افغانستان و عراق پشتیبانی کرد و هم اکنون در افغانستان نیرو دارد.
ندرلندهلند همراه با بلژیک و لوکزامبورگ، [[بنلوکس|بنِلوکس]] را تشکیل می‌دهند. این نام یک پیمان همکاری منطقه‌ای بین این سه کشور است و از ترکیب نخستین حروف نام این کشورها ساخته شده‌است و این پیمان مادر پیمان اروپای یکپارچه‌است.
== تقسیمات کشوری ==
[[پرونده:Map provinces Netherlands-en.svg|300px|left]]
* [[استان‌های هلند|استان‌های ندرلند]]
{|
و معروف به گل لاله (لقبشان) است
اما کنترل شده برای این سرزمین کوچک محسوب می‌شوند. مهار آب دریا و رودخانه‌ها همواره یکی از چالش‌های ندرلندهلند بوده‌است و آنها در این کار و نیز در ایجاد خشکی در دریا بسیار پرتجربه هستند. شهرهای جدیدی چون [[آلمیره]] و [[لیلی‌استاد]] که در جنوب [[دریاچه ایسل‌میر|دریاچهٔ ایسل‌میر]] واقع اند، در چنین زمین‌هایی بنا شده‌اند.
{{شهرهای اصلی هلند}}
== مردم ==
[[پرونده:Hollande04.jpg|بندانگشتی|نماد فرهنگ هلندی]]
زبان رسمی ندرلند،هلند، ندرلندیهلندی است (به هلندی:Nederlands). این زبان شاخه‌ای از [[زبانهای ژرمنی]] است و به [[زبان آلمانی|آلمانی]] شباهت‌هایی دارد. برخی واژگان فرانسوی نیز از دوره‌های تسلط فرانسویان بر این منطقه، در زبان ندرلندیهلندی جذب شده‌اند. گسترهٔ جغرافیایی زبان ندرلندیهلندی به جز کشور ندرلند،هلند، استان‌های شمالی [[بلژیک]] را نیز دربر می‌گیرد. در مستعمرات ندرلندهلند از جمله در [[سورینام]] لهجه‌های بومی‌شدهٔ ندرلندیهلندی کاربرد داشته‌است. همچنین ندرلندی هاهلندیان علاقه‌مند به یادگیری زبانهای خارجی هستند به گونه‌ای که بین ۹۱ تا ۹۳ درصد آنها می‌توانند به [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]، ۷۱ درصد به [[زبان آلمانی|آلمانی]]، ۲۹ درصد به [[زبان فرانسوی|فرانسوی]] و ۵ درصد به [[زبان اسپانیایی|اسپانیایی]] محاوره کنند.<ref>
{{یادکرد-ویکی
|پیوند = https://en.wikipedia.org/wiki/Languages_of_the_Netherlands
|بازیابی = ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۵}}</ref>
در کشور ندرلندهلند در حدود ۳۰ هزار فارسی زبان ایرانی سکونت دارند، ۳۵ هزار نفر از کشور افغانستان هستند که آنها به زبانهای فارسی دری، پشتو، اردو، ترکی ازبکی صحبت می‌کنند.
میانگین قد مردان ندرلندیهلندی ۱۸۴ [[سانتی‌متر]] است که کشور ندرلندهلند را در رتبه اول بلند قامت‌ترین مردمان جهان قرار داده است، پس از ندرلندهلند مردان نروژ نیز با ۱۸۳ سانتی‌متر در جایگاه دوم جای دارند.<ref>[http://www.nieuws.leidenuniv.nl/index.php3?m=&c=1903 خبرنامه دانشگاه لیدن، ۶ نوامبر ۲۰۰۷]</ref>
== فرهنگ ==
ندرلندهلند [[نقاش|نقاش‌های]] شناخته شده‌ای داشته‌است. در سده ۱۷ میلادی، در زمانی که جمهوری ندرلندهلند در اوج خود بود، استادان بزرگی همچون [[رامبرانت]]، [[یوهانس ورمر]]، [[جان استین]]، [[جیکوب ایساکزون]] و بسیاری دیگر فعالیت می‌کردند. نقاش‌های مشهور سده ۱۹ و ۲۰ ندرلند،هلند، [[ون گوگ]] و [[پیت مپندریان]] بوده‌اند. [[موریس اشر]] هنرمند گرافیست این دوران بود. ندرلندهلند خانهٔ فیلسوف‌های بزرگی چون [[اسپینوزا]] و [[دزیدریوس اراسموس]] بوده‌است. تمام کارهای اصلی [[دکارت]] در ندرلندهلند انجام شده‌است.
== جستارهای وابسته ==
* [[زبان هلندی|زبان ندرلندی]]
* [[فهرست شهرهای هلند|فهرست شهرهای ندرلند]]
* [[باشگاه فوتبال آژاکس آمستردام]]
* [[آموزش عالی در هلند|آموزش عالی در ندرلند]]
* [[مذهب تشیع در هلند|مذهب تشیع در ندرلند]]
== پیوند به بیرون ==
| 