شفق قطبی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
با فرض حسن نیت ویرایش 5.237.195.173 (بحث) خنثی‌سازی شد: ؟. (تل)
Mokazemi (بحث | مشارکت‌ها)
اضافه کردن دلیل فیزیکی پدیده
خط ۱۵:
 
[[پرونده:Polarlicht 2.jpg|چپ|300px|بندانگشتی|پدیدهٔ شفق قطبی در [[گرینلند]].]]
 
== دلیل پدیده ==
[[بیرکلندکریستین بیرکلاند|بیرکلاند]] (B. Birkeland) دانشمند نروژی با مقایسه نتایج اخیر این فرضیه را مطرح کرد که لکه‌های خورشیدی ناحیه‌هایی هستند که آنها باریکه‌های [[ذرات باردار]] (الکترونها) به داخل فضای اطراف گسیل می‌شوند. این ذرات با رسیدن به لایه‌های بالای جو زمین ، از طریق برخوردهای الکترون در این لایه‌ها ، مشابه تخلیه گاز در لوله ، گازها را به تابانی وا می‌دارند. این الکترونها همچنین روی [[میدان مغناطیسی]] زمین و شرایط انفجار [[امواج رادیویی]] مجاور زمین اثر می‌گذارند. <ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=شفق+قطبی&SSOReturnPage=Check&Rand=0 فرضیه بیرکلند]</ref>
او برای نشان‌دادن این پدیده، آزمایشی انجام داد. یک گوی مغناطیسی را که نماد [[زمین]] است، در یک جعبه شیشه ای خلا آویزان کرد. سپس با یک [[تفنگ الکترونی]]، به آن [[الکترون]] پرتاب کرد. در این آزمایش، در دو قطب گوی، او دو حلقه نورانی را مشاهده کرد.
[[پرونده:Birkeland-terrella.jpg|بندانگشتی|آزمایش بیرکلاند برای نمایش شفق قطبی]]
 
در الکترومغناطیس قانونی به نام [[قانون دست راست]] وجود دارد. شکل کلی قانون به این صورت است: <math>\vec F = q \vec V \times \vec B</math>
 
q در این فرمول، بار ذره است و v بردار سرعت ذره و B بردار میدان مغناطیسی است. در آخر، F نیرویی است که به ذره وارد می شود. وقتی یک ذره باردار وارد یک میدان مغناطیسی می شود، نیرویی به آن وارد می شود که جهت آن بر اساس قانون دست راست مشخص است. اگر جهت حرکت ذره (بردار سرعت) عمود بر میدان مغناطیسی باشد، به دلیل اینکه نیرو به سمت داخل است، به دور خطوط میدان مغناطیسی می چرخد (مانند سنگی که با نخ بسته شده و آن را می چرخانیم). اما اگر حرکت ذره دارای مولفه موازی با میدان مغناطیسی باشد، این مولفه باعث جلو رفتن ذره می شود. در این صورت، ذره مسیر مارپیچی را طی می کند.
الکترون ها و پروتون هایی که توسط خورشید در فضا پراکنده می شوند، وقتی به زمین می رسند، توسط میدان مغناطیسی زمین به دام می افتند و با حرکتی مارپیچی به سمت قطب ها می روند. ذرات به دام افتاده [[کمربند های تابشی وان آلن]] را تشکیل می دهند. <ref>[http://heliofizx.ir/articles/aurora-a-corona-in-the-sky/ شفق قطبی، هاله‌ای در آسمان]</ref> (عبور از این کمربند برای فضاپیما‌های حاوی سرنشین بسیار خطرناک است). <ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%da%a9%d9%85%d8%b1%d8%a8%d9%86%d8%af+%d8%aa%d8%b4%d8%b9%d8%b4%d8%b9%db%8c+%d8%b2%d9%85%db%8c%d9%86&SSOReturnPage=Check&Rand=0 کمربند تشعشعی زمین]</ref>
 
در قطب ها، میدان مغناطیسی زمین وارد جو آن می شود. درون جو، ذرات باردار با مولکول های هوا برخورد می کنند و باعث برانگیخته شدن آن ها و تابش نور می شوند. این نور ها شفق قطبی را می سازند.
اتم های [[نیتروژن]] از خود نور‌های مایل به قرمز و اتم های [[اکسیژن]] از خود نور سبز منتشر می کنند. <ref>[http://www.noojum.com/other-news/75-other-news/5124-aurora.html علت رنگی‌شدن شفق‌های قطبی]</ref>
 
== ارتفاع شَفَق قطبی ==
سطر ۲۹ ⟵ ۴۲:
 
شفق‌های قطبی معمولاً باید فقط در قطب‌ها اتفاق بیافتند. ولی به ندرت در عرض‌های جغرافیایی میانی نیز دیده می‌شوند وقتی که طوفان‌های مغناطیسی اتفاق می‌افتند. طوفان‌های مغناطیسی در [[دورهٔ تناوب]] ۱۱ سالهٔ خورشیدی یا ۳ سال بعد از این دورهٔ تناوب اتفاق می‌افتند. در این دورهٔ تناوب ۱۱ ساله که هم‌اکنون نیز ما در آن هستیم میزان فعالیت‌های خورشیدی بالا رفته و با رصد خورشید می‌توان میزان بالای این فعالیت‌ها را دید. انرژی حاصل نیز از طریق [[بادهای خورشیدی]] تامین می‌شود.
 
== فرضیه بیرکلند در مورد لکه‌های خورشیدی ==
[[بیرکلند]] (B. Birkeland) دانشمند نروژی با مقایسه نتایج اخیر این فرضیه را مطرح کرد که لکه‌های خورشیدی ناحیه‌هایی هستند که آنها باریکه‌های [[ذرات باردار]] (الکترونها) به داخل فضای اطراف گسیل می‌شوند. این ذرات با رسیدن به لایه‌های بالای جو زمین ، از طریق برخوردهای الکترون در این لایه‌ها ، مشابه تخلیه گاز در لوله ، گازها را به تابانی وا می‌دارند. این الکترونها همچنین روی [[میدان مغناطیسی]] زمین و شرایط انفجار [[امواج رادیویی]] مجاور زمین اثر می‌گذارند.
 
اگر نظریه بیرکلند درست باشد، چرا شفقهای قطبی در عرضهای بالا ، یعنی در نواحی نزدیک به قطبها مشاهده می‌شوند؟ در صورتی که می‌دانیم پرتوهای خورشید تمام سطح زمین را روشن می‌کنند. پاسخ این پرسش را استرمر (Stermer) ، دانشمند نروژی دیگر پیدا کرد. ذرات باردار گسیل شده از خورشید به جو زمین می‌رسند و به درون میدان مغناطیسی آن نفوذ می‌کنند. در آنجا [[نیروی لورنتس]] بر آنها اثر می‌کند و آنها را از مسیر اولیه خود منحرف می‌سازد. استرمر محاسبات ریاضی پیچیده‌ای انجام داد و مسیر این الکترونها را در میدان مغناطیسی زمین حساب کرد. او نشان داد که ذرات باردار منحرف شده توسط میدان مغناطیسی زمین ، به یقین فقط به نواحی قطبی [[کره زمین]] وارد می‌شوند.
 
این نظریه که در انحراف ذرات باردار در میدان مغناطیسی زمین نیروی لورنتس را به حساب می‌آورند، با شمار زیادی از نتایج آزمایشگاهی به خوبی همخوانی دارد و در حال حاضر پذیرش همگانی یافته است. هر چند به تازگی برای توضیح کمی تمامی این دیدگاه دشواریهایی بروز کرده است.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=شفق+قطبی&SSOReturnPage=Check&Rand=0 فرضیه بیرکلند]</ref>
 
== سیارات دیگر ==