جنگل‌های آمازون: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۰۱:
'''آمازون'''، نام بزرگترین جنگل بارانی جهان است که در شمال [[آمریکای جنوبی]] قرار گرفته و بیشتر آن در خاک برزیل و پرو جای دارد. بیش از نیمی از تمامی جنگل‌های بارانی باقی‌مانده در جهان در آمازون قرار دارد. مساحت جنگل‌های آمازون ۵٫۵ میلیون کیلومتر مربع است که بین ۹ کشور تقسیم شده است.
این منطقهٔ جنگلی که تماماً از درختان [[درخت پهن‌برگ|پهن‌برگ]] تشکیل شده و [[رودخانهٔ آمازون]] نیز از میان آن می‌گذرد بخش‌هایی از کشورهای برزیل (۶۰ درصد)، پرو (۱۳٪)، کلمبیا (۹٪)، ونزوئلا (۵٪)، بولیوی (۵٪)، گویان (۳٪)، سورینام (۲٪)، اکوادور (۱٫۵٪) و گویان فرانسه (۱٫۵٪) را در برمی‌گیرد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست [[عجایب هفتگانه جدید]] است.<ref>[http://www.new7wonders.com/nature/en/liveranking/ New 7 Wonders of the Word: Live Ranking]</ref>
بیشتر مساحت جنگل‌های آمازون در [[حوضه آبریز]] رود آمازون و ۱۱۰۰ شاخه آن واقع شده است. این حوضه آبریز بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پیش در دوران [[دیرینه‌زیستی]] شکل گرفته است. اهمیت جنگل آمازون در تنوع زیستی گونه‌های گیاهی و جانوری آن، و همچنین در نقش مهم این جنگل در جذب گاز [[دی‌اکسید کربن]] از هوا و تولید اکسیژن به جای آن است. جنگل آمازون حدود نیمی از [[اکسیژن]] جو زمین را تولید می‌کند. از جنگل‌های آمازون به عنوان بزرگترین میراث طبیعی جهان یاد می‌شود و برخی آنرا «ریه‌های کره زمین» می‌نامند. در نیم قرن گذشته جنگل بارانی آمارون تقریباً بیست درصد کوچکتر شده است. با [[جنگل‌زدایی|تخریب جنگل‌ها]]، در درازمدت با برهم خوردن «ثبات کربن» در جو زمین، الگوهای بارندگی در سراسر جهان نیز تغییر کرده و کشاورزی با بحران روبرو خواهد شد.
خط ۱۰۷:
[[جنگل بارانی|جنگل‌های بارانی]] آمازون در تمام فصول سال دارای هوایی گرم با رطوبتی بسیار زیاد است. میانگین [[دما]] در مرکز آمازون، در حدود ۳۰ [[درجهٔ سانتیگراد]] (۸۶ درجه فارنهایت) غربی‌ترین بخش این منطقه، در حدود ۲۵ درجهٔ سانتیگراد (۷۶ درجه فارنهایت) است. تقریباَ هر روزه باران سنگینی در سرتاسر آمازون می‌بارد.
بزرگترین شهر ناحیه آمازون واقع در شمال شرق برزیل، شهر [[مانائوس]] است. شهر مانائوس یکی از شهرهای میزبان جام جهانی فوتبال بوده است. آب‌وهوای تمامی مناطق آمازون گرم و [[شرجی]] است.
رود آمازون از کوه‌های آمریکای جنوبی سرچشمه می‌گیرد و با گذر از یک مسیر بسیار پر پیچ و خم وعبور از کشورهای متعدد به سمت شرق و [[اقیانوس اطلس]] می‌رود. از آن جا که دهانه این رود خیلی عریض است در برخی از نقاط آن قابل کشتیرانی است. آب گرم و نسبت راکد این رودخانه باعث شده است محلی مناسب برای زندگی برخی از حیوانات بسیار عجیب کره زمین باشد. برای نمونه [[دلفین صورتی]] که به زبان محلی بوتو نامیده می‌شود، یکی از نادرترین دلفین‌ها در سراسر دنیاست که در میان آب‌های رودخانه پهناور آمازون زندگی می‌کند. براساس گفته‌های دانشمندان رودخانه آمازون نزدیک یه یازده میلیون سال است که هم‌چنان جاری است.<ref name="خبرگزاری ایسنا">آمازون؛ مخوف، اما زیبا: در [http://isna.ir/news/95081610691/آمازون-مخوف-اما-زیبا خبرگزاری ایسنا]. بازدید: دسامبر ۲۰۱۶</ref>
== بومیان ==
امروزه در بخش برزیلی جنگل‌های آمازون بیش از ۲۴ میلیون نفر زندگی می‌کنند که شامل صدها هزار مردم بومی است که به ۱۸۰ قبیله گوناگون تعلق دارند.<ref>[http://www.greenpeace.org/usa/forests/amazon-rainforest/ Greenpeace: Amazon]. بازدید: آوریل ۲۰۱۷.</ref>
شواهد ژنتیک و مردم‌شناختی نشان می‌دهد که مردم بومی آمازون [[سرخ‌پوستان|سرخ‌پوستانی]] هستند که ریشه آن‌ها مانند دیگر سرخ‌پوستان آمریکا به مهاجرانی بازمی‌گردد که بین ۱۳ هزار تا ۱۷ هزار سال پیش از [[سیبری]] آغاز به حرکت کردند. این مهاجران در پایان واپسین [[عصر یخ‌بندان]] یعنی زمانی که [[تنگه برینگ]] هنوز به شکل پلی یخ‌زده قاره آسیا را به قاره آمریکا متصل می‌کرد از این تنگه گذشته و به آمریکای شمالی رسیدند. نوادگان این مهاجران مدت‌ها بعد از سوی شمال غرب آمازون به منطقه آمازون وارد شدند.
سطر ۱۲۲ ⟵ ۱۲۴:
| doi=10.1126/science.272.5260.373 |bibcode = 1996Sci...272..373R}}</ref>
جنگل‌های آمازون مأمن
نیمی از جمعیت قبایل جنگل آمازون طی سالیان متمادی بر اثر بیماری، گرسنگی و جنگ جان خود را از دست داده‌اند.<ref name="خبرگزاری ایسنا" />
سطر ۱۸۹ ⟵ ۱۹۱:
== تهدید آمازون ==
[[پرونده:Fires and Deforestation on the Amazon Frontier, Rondonia, Brazil - August 12, 2007.jpg|بندانگشتی|400px|چپ|آتش و جنگل‌زدایی در روندونیا، برزیل.]]
بخش برزیلی آمازون طی چهل سال گذشته (تا ۱۳۶۹ خورشیدی) بیش از ۱۸ درصد از جنگل‌های خود را از دست داده است که مساحتی برابر با مساحت [[کالیفرنیا]] را دربر می‌گیرد. بریدن درخت‌ها برای چوب، گسترش کشتزارهای [[سویا]] و ایجاد دام‌داری باعث این جنگل‌زدایی‌ها بوده است.<ref>[http://www.greenpeace.org/usa/forests/amazon-rainforest/ Greenpeace: Amazon]. بازدید: آوریل ۲۰۱۷.</ref>
جنگل‌های آمازون نقش بزرگی در تصفیه هوای زمین دارند و برای همین دولت برزیل در سال ۲۰۰۹ متعهد شد تا جلوی جنگل‌زدایی را در این کشور بگیرد. برزیلی‌ها متعهد شده‌اند که تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۸۰ درصد از جنگل‌زدایی در کشورشان را به نسبت آنچه که به طور متوسط بین ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۵ روی داده بود، کم کنند. علی رغم اظهارات مقامات دولتی برزیل مبنی بر اقدام برای حفظ آمازون، سالانه بطور متوسط ۱۹٬۴۰۰ کیلومتر مربع از آن جنگل برای چنین مصارفی نابود می‌شود.
سطر ۲۰۱ ⟵ ۲۰۵:
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی (۲۰۱۵ میلادی) اعلام شد که برزیل و پرو با پیشنهاد چین برای احداث [[راه آهن]] در آمازون موافقت اولیه کرده‌اند. در صورت احداث، طول این راه آهن به بیش از ۵ هزار کیلومتر می‌رسد و [[ریو دو ژانیرو]]، دومین شهر بزرگ برزیل در حاشیه اقیانوس اطلس را به بندری در پرو در [[اقیانوس آرام]] متصل می‌کند. توسعه این خط آهن از هزینه صادرات مواد خام و فرآورده‌های کشاورزی به چین کم می‌کند اما مخالفان طرح می‌گویند ساخت و ساز برای ایجاد راه آهن ممکن است به جنگل‌های بکر آمازون لطمه بزند.<ref>بی‌بی‌سی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/world/2015/05/150523_l57_china_amazon_rail برنامه چین برای ساخت راه‌آهن پنج هزار کیلومتری در جنگل‌های آمازون]. ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵–۰۲ خرداد ۱۳۹۴</ref>
هم در سال ۲۰۰۵ و هم در سال ۲۰۱۰ میلادی جنگل‌های آمازون دچار خشکسالی شدید شدند که نابودی گیاهی بزرگی را در مناطق مختلف رقم زد. یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که در صورت [[گرمایش جهانی|افزایش سه سانتیگرادی میانگین دمای جهان]]، حدود ۷۵ درصد از جنگل‌های آمازون نابود خواهند شد.<ref>[http://www.sciencekids.co.nz/sciencefacts/earth/amazonrainforest.html sciencekids.co.nz]. بازدید: آوریل ۲۰۱۷.</ref>
=== برج دیدبان آمازون ===
| |||