| تفویض =
| تعمید =
| نام کامل = محمدکریم خان زند همدانی
| لقب = قبل سلطنت: کریم توشمال{{سخ}}حین سلطنت: وکیل الرعایا
| زادروز = [[۱۱۱۹ (قمری)]]{{سخ}}[[۱۷۰۵ (میلادی)|۱۷۰۵ میلادی]]
| همسر ۲ =
| همسر ۳ =
|زبان = [[لریهمدانی پهلوی]]
| دودمان = [[طایفه زند]] یکی از ایلات [[لک همدان]]
| آواز سلطنتی =
| شعار سلطنتی =
| پدر = [[ایناق خان همدانی]]
| مادر =
| فرزندان = [[ابوالفتحخان زند|ابوالفتح خان]]، [[محمدرحیم خان زند|محمدرحیم خان]]، [[محمدعلیخان زند|محمدعلی خان]]، [[ابراهیم خان زند|ابراهیم خان]] (انور شیرازی)، [[پریجهان خانم زند|پریجهان خانم]] (همسر [[علیمراد خان زند]])، [[زینب خانم زند|زینب خانم]] (همسر ابراهیم خان پسر [[صادق خان زند]])، [[بیبی خانم زند|بیبی خانم]] (همسر [[احمدمراد خان زند|احمدمراد خان]] پسر [[علیمراد خان زند]])
}}
'''کریمخان زَند''' (زادهٔ ۱۰۸۳ خورشیدی در [[روستای پری (پیروز)|روستای پری]]، ملایر - درگذشتهٔ ۱۱۵۷ در [[شیراز]]) فرمانروای [[ایران]] از (۱۱۶۳ تا ۱۱۹۳ ه. ق) و بنیانگذار دودمان [[زندیه]] بود. زندها یک طایفه [[مردم لک|لکهمدان ]]، شاخهای از [[مردم لر|لرهای شمالی]] بودند.<ref name=ToolAutoGenRef2>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/karim-khan-zand |عنوان =KARIM KHAN ZAND | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |تاریخ = ۱۵ دسامبر ۲۰۱۵|تاریخ بازدید = ۲ مارس ۲۰۱۶}}</ref><ref name="ToolAutoGenRef1">''Muhammad Karim Khan, of the Zand clan of the Lurhamedan tribe, suc- ceeded in imposing his authority on parts of the defunct Safavid empire'', David Yeroushalmi, ''The Jews of Iran in The Nineteenth Century: Aspects of History, Community, and Culture'', BRILL, 2009, ISBN 978-90-04-15288-5, [https://books.google.com/books?id=XYlGS3s3zTQC&pg=PR39 p. xxxix.]</ref><ref>''Muhammad Karim Khan, of the Zand clan of the Lurhamedan tribe, suc- ceeded in imposing his authority on parts of the defunct Safavid empire'', David Yeroushalmi, ''The Jews of Iran in The Nineteenth Century: Aspects of History, Community, and Culture'', BRILL, 2009, ISBN 978-90-04-15288-5, p. xxxix</ref><ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/zand-dynasty The founder of the dynasty was Moḥammad Karim Khan b. Ināq Khan (Figure 1; commonly known as Karim Khan Zand) of the Bagala branch of the Zand, a pastoral tribe of the Lakhamedan branch of Lors].</ref><ref>Perry, J. R. (January 2004). "Lokman I. Meho and Kelly L. Maglaughlin, Kurdish Culture and Society: An Annotated Bibliography". ''Journal of Near Eastern Studies'' '''63''' (1): 72.doi:10.1086/382580. Archived from the original on 2004-09-17. <q>…the Zand tribe is generally considered (and considered themselves) to be Lurs rather than Kurds.</q></ref><ref name="p. xxxix">''Muhammad Karim Khan, of the Zand clan of the Lur tribe, suc- ceeded in imposing his authority on parts of the defunct Safavid empire'', David Yeroushalmi, ''The Jews of Iran in The Nineteenth Century: Aspects of History, Community, and Culture'', BRILL, 2009, ISBN 978-90-04-15288-5, [https://books.google.com/books?id=XYlGS3s3zTQC&pg=PR39&dq=%22Muhammad+Karim+Khan,+of+the+Zand+clan+of+the+Lur+tribe,+suc-+ceeded+in+imposing+his+authority+on+parts+of+the+defunct+Safavid+empire%22&hl=en&ei=_gJLTsPHGYPEmAXM_oiPCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q=%22Muhammad%20Karim%20Khan%2C%20of%20the%20Zand%20clan%20of%20the%20Lur%20tribe%2C%20suc-%20ceeded%20in%20imposing%20his%20authority%20on%20parts%20of%20the%20defunct%20Safavid%20empire%22&f=false p. xxxix.]</ref><ref>{{یادکرد کتاب |کتاب = رستم التواریخ| نام خانوادگی = آصف| نام = محمد هاشم| سال = 1352| ناشر = انتشارات امیرکبیر|مکان = تهران| صفحه = صفحه 284}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب |کتاب = ارتش ایران در دوره زندیه| نام خانوادگی = شعبانی| نام = رضا| صفحه = صفحه 62}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب |کتاب = لطفعلی خان زند از شاهی تا تباهی| نام خانوادگی = پناهی سمنانی| نام = محمد|ناشر = انتشارات کتاب نمونه|مکان = تهران| صفحه = صفحه 19 و 21}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب |کتاب = دلاور زند| نام خانوادگی = نظمی| نام = نصرت| سال = 1369| ناشر = انتشارات عارف و انتشارات ارغوان| صفحه = صفحه 5}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی=رمضانی| نام=عباس| عنوان=کریمخان زند| سال=1386| ناشر=ترفند| مکان=تهران| شابک=964-7332-46-7}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی=فاروقی| نام=فواد| عنوان=شهریار بی تاج و تخت| سال=1391| ناشر=کوشش| مکان=تهران| شابک=964-6326-05-6}}</ref><ref>''the bulk of the evidence points to their being one of the northern Lur collectively called Lak , who may originally have been of Kurdish origin. '',John R. Perry, ''Karim Khan Zand '', 2012, ISBN 1-78074-199-5,[https://books.google.com/books?id=hQfrAQAAQBAJ&lpg=PP1&dq=Karim%20Khan%20Zand&pg=PT24#v=onepage&q&f=false]</ref> که در حدفاصل [[زاگرس]] و دشتهای همدان به روش دامداری زندگی کرده و مرکز استقرارشان در روستاهای [[پری (ملایر)|پری]] و [[کمازان]] در نزدیکی [[ملایر]] بود.<ref name=ToolAutoGenRef2 /><ref name=ToolAutoGenRef1 />
پس از مرگ [[نادرشاه|نادر شاه افشار]] جانشینان او نزاعهای فراوانی نمودند. کشور ایران وارد مرحلهای از عدم ثبات سیاسی و اقتصادی شدیدی گردید و به دلیل عدم قدرت دولت مرکزی خوانین و حکام نواحی طغیان نموده و در صدد کسب قدرت بیشتر و رسیدن به منصب پادشاهی برآمدند. علی قلی خان، ابراهیم خان، شاهرخ و سلیمان دوم هر کدام مدت کوتاهی سلطنت کردند. [[احمدشاه درانی]] از سرداران افغانی نادر در شرق ایران، [[محمدحسنخان قاجار]] در [[گرگان|استرآباد]] و [[آزادخان افغان]] در نواحی شمال ایران در صدد تشکیل حکومت و کسب قدرت بودند. در این آشفتگیها، کریم خان زند نیز در صدد کسب قدرت برآمد. او نواحی [[تویسرکان]] و [[کزاز (شازند)|کزاز]] را تصرف کرد و توانست محمد علی خان حاکم [[همدان]] و حسنعلی خان حاکم [[اردلان]] را شکست دهد و حامیانی پیدا کند. کریم خان پس از پیروزی بر دشمنان خود شهرت عظیم کسب نمود و عنوان «کریم خان» یافت. کریم خان بعد از پیروزیهای متعدد و کسب شهرت با [[علیمردانخان چهارلنگ|علیمردان خان بختیاری]] متحد شد و بنا بر پیشنهاد علیمردانخان تصمیم گرفتند به [[ابوالفتحخان بختیاری]] حاکم [[اصفهان]] و [[عراق]] که منصوب [[شاهرخمیرزا]] افشار بود، حمله کرده و او را شکست دهند. متحدین توانستند ابوالفتح را شکست دهند، اما آنها بعد از این پیروزی پیمان اتحاد سه جانبهای منعقد نمودند تا برای نجات ایران از هرج و مرج چارهای بیندیشند. متحدین [[شاهاسماعیل سوم|ابوتراب]] نوهٔ مادری [[شاه سلطان حسین]] را با نام [[شاهاسماعیل سوم]] بر تخت نشاندند و مناصب را بین خود تقسیم کردند. علیمردانخان به علت سن کم شاه جدید نایب السلطنه او شد و همچنین کریم خان زند سردار کل سپاه و ابوالفتح خان نیز حاکم اصفهان شد. بعد از این پیمان کریم خان عازم فتح نواحی غربی ایران شد. هنگامی که وی مشغول فتوحات بود، علیمردانخان با استفاده از غیبت وی ابوالفتح خان حاکم اصفهان را کور و مقتول نمود و عمویش باباخان بختیاری را حاکم اصفهان نمود و خود عازم دفع صالح خان حاکم [[شیراز]] شد. علیمردانخان خود را پادشاه واقعی ایران میدانست و شاه اسماعیل سوم برایش آلت دستی بیش نبود.
|