داستان اصلی متعلق به راما، هفتمین تجسم ویشنو، و پسر دشرت پادشاه ایودهیا در هند شمالی است و او در سراسر داستان بعنوان [[رب‌النوع]] یاد شده و کارهای دلیرانه و قهرمانانه وی مورد ستایش پیروان دین هندو قرار گرفته‌است.
'''چکیده''' داستان عبارت است از اینکه: راجه دشرت با دختری جوان از اهالی نواحی غربی هندوستان ازدواج کرده بود. این زن می‌خواست برخلاف سنن دیرینه راجگان بجای پسر ارشد [[راجه]] که راما بود پسر خودش را جانشین وی سازد و موفق می‌شود با [[نیرنگ]] نقشهٔ خود را عملی سازد. راجه دشرت درنتیجهٔ صدمه این دسیسه مرد و راما همراه زن و یکی از برادرانش به جنگل تبعید شد.
راما در جنگل‌های وسط هند بسر می‌برد که راجه سیلان زن زیبایش سیتا را دزدید ولی سرانجام راما پس از جنگ علیه راجه سیلان وی را آزاد ساخت و پس از چهارده سال تبعید به ایودهیا برگشت، حق خودش را دریافت و پادشاه شد و دنیا را از بدی‌ها نجات داد.
'''جزئیات''' بیشتر: راما پسر ارشد پادشاه آیودهیا در هند شمالی بود. چون پدرش سالخورده شد، عزم کرد که او را به ولیعهدی خود برگزیند، اما دومین زوجهٔ وی که زنی حلیه‌گر بود، با یادآوری وعده‌ای که شاه قبلاً داده بود، شوهر را واداشت تا پسراورا ولیعهد کند. راما مدت ۱۴ سال در تبعید به سر برد، و با زوجهٔ خود سیتا و برادر خود لاکشمان سر به جنگل گذاشت، و به حمایت مرتاضین پرداخت. پادشاه سیلان، که دیوی بود به نام راوانا، از فعالیت‌های راما خشمگین شد، و سیتا را ربود، و به سیلان برد. راما با یاران خود به [[سیلان]] تاخت، و راوانا را به قتل رسانید، و زن و شوهر به هم پیوستند. پس از بازگشت به آیودهیا، راما در میان شور و شعف اتباع خود تاج شاهی بر سر نهاد، و در فرمانروایی او رفاه مادی و معنوی تعالی یافت. چون به سبب سکونت طولانی سیتا در کاخ روانا سخنان ناشایسته‌ای در باب او رایج شده بود، راما به حکم وظیفه و بر خلاف میل خود زوجهٔ خویش را به دیر والمیکی در جنگل فرستاد. در آنجا سیتا دو پسر دوقلو به دنیا آورد، که بعدها والمیکی رامایانا را به آنان آموخت. سرانجام خاندان راما به هم پیوستند.
در رامایانا اطاعت از بزرگان، زندگی کمال مطلوب خانوادگی و پیوندهای خوب خانوادگی درس داده شده‌است. سیتا، نشانهٔ عصمت و عشق به همسر، یکی از قطب‌های قوی این داستان است که همراه با قطب دیگر آن یعنی شوهر و شجاعت و شیدایی او نسبت به وی، منظومهٔ رامایانا را شکل می‌بخشد. این دو همسر که نماد دو انسان برگزیده و کاملند، به مثابهٔ دو رب‌النوع، نزد هندیان مورد ستایش هستند و افسانهٔ [[عشق]] و ایثارشان، خاستگاه پیدایش بسیاری باورها و آفرینش‌های هنری بوده‌است. وفاداری لاکشمان نسبت به راما نیز به عنوان فضیلتی اخلاقی مورد احترام و ستایش اهل هند است.
