|
| پانویس =
}}
'''آنری-امیل-بنوآ ماتیس''' {{به فرانسوی|Henri-Émile-Benoît Matisse}} (زاده [[۳۱ دسامبر]] [[۱۸۶۹ (میلادی)|۱۸۶۹]] - مرگ [[۳ نوامبر]] [[۱۹۵۴ (میلادی)|۱۹۵۴]]) [[هنرمند]] [[فرانسه|فرانسوی]] [[رسم|طراح]]، [[چاپ دستی|گراورساز]]، [[مجسمه‌سازی|مجسمه‌ساز]] و [[نقاش]] اوایل [[سده بیستم (میلادی)|قرن بیستم]] می‌باشد که بیشتر به عنوان یک نقاش شناخته می‌شود و تاثیرتأثیر او بر این هنر بسیار زیاد است.
ماتیس به سبب نوآوری‌هایش و اثر گذاری‌اش بر معاصران، یکی از مهمترین هنرمندان سده بیستم به شمار می‌آید. اهمیت تاریخی کشف‌های او در عرصه رنگ ناب را می‌توان در حد دستاورد [[کوبیسم]] در آزادسازی فرم از قید بازنمایی عینی دانست. ماتیس در رشته [[حقوق]] تحصیل کرد و ابتدا در همین رشته مشغول به کار شد، ولی در بیست و دو سالگی به دنیای هنر گام نهاد. او در مسیر [[نقاشی]] دست به تجربه [[مجسمه‌سازی]] زد و از هنرمندان برجسته گروه دَدگر یا [[فوویسم|فوویست]] به شمار می‌رفت.
== زندگی ==
وی در [[کاتو-کامبرزی]]، در شمال [[فرانسه]] متولد شد. آنری بزرگترین پسر خانواده و پدرش تاجر رنگ بود. در رشتهٔ [[حقوق]] تحصیل کرد، در ۱۹۸۰ در [[پاریس]] در آکادمی ژولین زیر نظر [[گوستاو مورو]] به فراگیری هنر پرداخت. در ۱۸۹۷ با [[کامیل پیسارو|پیسارو]] در [[دورن]] آشنا شد. کارهای خود را در نمایشگاه‌های مختلفی از جمله از ۱۹۰۱ در [[سالن مستقل‌ها]] و از ۱۹۰۳ در [[سالن پاییز]] به نمایش در آورد،درآورد، در ۱۹۰۴ نخستین نمایشگاه خود را در ولار برگزار کرد. تابستان هارا با نقاشی کردن در جنوب فرانسه می‌گذراند. در سال‌های ۱۹۰۵ و ۱۹۰۶ همراه نقاشان دیگری با عنوان [[فوویسم|فووها]] آثار خود را در سالن پاییز به نمایش گذاشت. به [[ایتالیا]]، [[آلمان]]، [[اسپانیا]]، [[مراکش]] و [[مسکو]] سفر کرد. نخستین جایزه خود را در نمایشگاه بین‌المللی کارنگی در [[پیتزبورگ]] در ۱۹۲۷، و سپس در بی ینال [[ونیز]] در ۱۹۵۰ دریافت کرد. وی در [[ونس]]، در جنوب فرانسه با زندگی وداع کرد.<ref name="test">[
تارخ هنر مدرن(۱۳۸۲)، ص ۴۷۶، ]، نویسنده لینتن، نوربرت، ترجمه رامین علی، ناشر :نشر نی، سال ۱۳۸۲.</ref>
== [[فوویسم]] ==
در سال ۱۹۰۵ گروهی از نقاشان جوان، نمایشگاهی را در پاریس برپا کردند که به les Fauves یعنی(( «جانوران وحشی))» یا(( «وحشیان))» شهرت یافت. این نام از آن جهت بر آنها نهاده شد که علناً شکلهای طبیعی را نادیده گرفتند و به رنگهای تند و خشن رو کردند؛ ولی در واقعیت امر توحشی در کار نبود. مشهورترین نقاش در این گروه آنری ماتیس نام داشت.<ref name="تاریخ هنر">[[تاریخ هنر (کتاب)|کتاب تاریخ هنر، فصل نیمه نخست قرن بیستم، صفحه ۵۶۱]]</ref>
== موضوعات و آثار ==
[[پرونده:Matisse-Selfportrait.jpg|بندانگشتی|سلف پرتره در تیشرتی راه راه، ۱۹۰۶ میلادی.]]
نخستین نمایشگاه اثارش در سال پاییز ۱۹۰۵ بود که به او و دوستانش عنوان تحقیر امیزآمیز فووها داده شد. هنرکده‌ای به راه انداخت و در ان به تدریس اصول هنری خود پرداخت. در یادداشت‌های یک نقاش، اصولی را پیش نهاد که تحولی بعدی نقاشی سده بیستم بر ان استوار شد. در مونیخ نمایشگاه هنر اسلامی را دید(۱۹۱۰)، و به منظور مطالعه بیشتر هنر به مراکش رفت و در شهر نیش اقامت گزید.
طرح‌هایی برای نمایش رقص "«اواز بلبل"» (کار استراوینسکی – دیاگیلف) ساخت ۱۹۱۹. مجموعه اثارش را در موزه هنر مدرن نیویورک به نمایش گذاشت(۱۹۱۳). در امریکا،آمریکا، سفارشی برای یک نقاشی دیواری با عنوان رقص گرفت. در همین سال‌ها، اشعار مالارمه، و پولیسیز جویس را به تصویر کشید. اسلوب کاغد چسبانده را برای نخستین بار ازمود۱۹۳۷. نمازخانه شهر وانس فرانسه را تزیین کرد۱۹۴۹-۱۹۵۱کرد۱۹۴۹–۱۹۵۱. در بی ینال ونیز جایزه اول را ربود (۱۹۵۰). ماتیس در عرصه مجسمه‌سازی اثاریآثاری ارزشمند از خود به جای گذاشت. نقش برجسته‌های چهارگانه او با عنوان پشت (۱۹۰۹-۱۹۳۰۱۹۰۹–۱۹۳۰)، حاکی از پژوهش‌های عمیقی است که در مسائل فرم و ساختمان سه بعدی انجام داد.<ref name="پاکباز">[ پاکباز، رویین، دائرةالمعارف هنر. ] چاپ دوم، تهران: نشر فرهنگ معاصر، ۱۳۷۹</ref>
در ۱۸۹۲ به مدت چند ماه عضو فرهنگستان بوگرو بود و از سال ۱۸۹۲ تا ۱۸۹۷ نزد کوستاو مورو تعلیم گرفت و سخت تحت تاثیرتأثیر امپرسیونیسم قرار گرفت و تابلوی «میز شام» به تاریخ ۱۸۹۷ بیانگر نزدیکی کارش به سبک بوناردو و وولار است. در سال ۱۹۰۱ همراه درن با ولامینگ اشناآشنا شد. قبلاً او با درن دوست بود حدود سال ۱۸۹۲ به روش تفکیک روی اوردآورد اما در ۱۹۰۳ – ۱۹۰۱ به سزان گرایش یافت و رنگ مایه‌ای تیره در برابر کیفیت مصنوعی رنگ درخشان سیناک را پذیرفت. تاثیرتأثیر سیناک در سال ۱۹۰۴ بار دیگر تجدید شد و ان هنگامی بود که ماتیدوباره الهام س با او در جنوب فرانسه اقامت داشت و این تماس دوباره الهام بخس او در تابلوی «تجمل، ارامشآرامش و شهوت» شد.
[[پرونده:Reading henri matisse.jpg|بندانگشتی|{{پم|زن کتاب‌خوان|Woman Reading}} ۱۸۹۴، موزهٔ هنرهای مدرن پاریس]]
این تابلو نهضت دَدگری را اغازآغاز کرد. این جریان در سال ۱۹۰۵ روی داد اما، در میان مخالفت عمومی، ماتیس حامیانی در خانواده اشتاین به دست اوردآورد و به خرید نقاشی‌هایش و تشویق امریکایی‌های دیگر به خریداری ان‌هاآن‌ها می‌پرداختند و بعداً روزهاییروسهایی چون [[سرگئی شوکین]] و [[موروسوف]] حامیان اصلی او شدند.
ماتیس جمع اوریآوری تندیس‌های افرقایی را اغازآغاز کرد (درن و ولامینگ هم به این تندیس‌ها علاقه‌مند بودند) و این کارهای دستی بومی را از سفر به الجزایر در سال ۱۹۰۶ با خود به فرانسه برد هرچند تاثیرشان بر او کمتر از کوبیسم بود. در سال ۱۹۰۶ او "«شادی زندگی"» (فیلادولفیا، بنیاد بارنز) را به نمایش گذاشت که نشان دهنده یک تغییر بنیادی در جهتی جدا از تفکیک گری سیناک و در جهت سبک سزان با رنگ امیزیآمیزی دَدگرا بود.<ref name="فرهنگ هنر">[ لینداموری، پیتر، فرهنگ هنر و هنرمندان، ترجمه افشار سوسن، تهران: نشر روشنگران، سال ۱۳۷۲.]</ref>
ماتیس در نخستین سال هلی فعالیتش پرده‌هایی از طبیعت بیجان و گوشه‌های داخلی خانه در برتانی را نقاشی کرد. در این پرده‌ها، نشانی از ستایش شاردن مشهود است. در اواخر دهه ۱۸۹۰، تحت تاثیرتأثیر امپرسیونیسم و نئو امپرسیونیسم به رنگهای تند و درخشان روی اوردآورد. بعداً با دیدن اثارآثار سزان به او جلب شد. پس از ان توجه خود را بر مسئله استحکام ساختار نقاشی متمرکز کرد. پرده‌هایی چون اکادمیآکادمی ابفام گذر از رنگپردازی درخشان به حجم نمایی ساده را نشان می‌دهد. این مرحله تجربی انگاهآنگاه به پایان رسید که او به شیوه رنگ گزینی نئوامپرسیونیست‌ها بازگشت. در این هنگام، اساس فوویسم در نقاشی اش شکل گرفت. به زودی، رهبری ماتیس نزد دوستانش مقبول افتاد. در اثاریآثاری چون زیبا، ارام،آرام، دل‌انگیز(۱۹۰۵) ویژگی هنر او نمایان شد.
ماتیس با بررسی نقادانه میراث نواوران نسل پیشین به چنین نتایجی دست یافت:کاربست رنگ ناب، همچون معادلی برای نور، تجسم فضا با بهره‌گیری از جلوه‌های مختلف رنگها، وضوح و سادگی خطهای شکل ساز، سازماندهی تصویر به مدد نیروهای ذاتی خطو رنگ. موضوع از طریق این هماهنگی صوری در پردهنقاشی، بیان هنری م یابد، واین نوع هماهنگی قابل مقایسه با ترکیب اصوات در موسیقی است. بدین سان، پایه‌های زیبایی‌شناسی ماتیس ساخته شدند. او در سراسر زندگی هنری اش، خود را وقف تکمیل اصول این زیبایی‌شناسی کرد.
در دهه ۱۹۱۰و رنگهای ماتیس تا حدی خاموش شدند و نیز شکلهای هندسی در کارش رخ نمودند، با این حال او چندان تحت تاثیرتأثیر کوبیسم قرار نگرفت در عوض او با کشف ارزش‌های تصویری و تزیینی هنر خاور زمین، در جهت هدف خود به پیش رفت. سلسله پرده‌های زنان حرمسرا، مرحله کمال او در مقام یک استاد رنگ شناس را نشان می‌دهد. در دهه ۱۹۳۰ عنصر خط در کارش مهم تر شد. این تغییر را مثلاً در دیوار نگاره‌های رقص به روشنی می‌توان دید. در این نقاشی‌ها و در طرح‌هایی که با بریده‌های کاغذ رنگی ساخت، ساده‌سازی شکل‌ها و صرفه جویی در گزینش رنگ به نهایت رسید.
ماتیس از معدود هنرمندانی بود که جنبه‌های عقلانی و عاطفی را در هنر خود به هم امیختآمیخت. او به هنری بیانگر و هدفمند اعتقاد داشت. از این لحاظ، او را می‌توان با اکسپرسیونیست‌های المانی مقایسه کرد (اگر چه حال و هوا و اسلوب کار او با اثارآثار اکسپرسیونیست‌ها یکسره متفاوت است). در هنر ماتیس، صور بدوی بدون خشونت تشویش انگیز رخ می‌نمایند. نحوه به کارگیری رنگ و خط در نقاشی‌های او چنان است که هیچ‌گاه عمق معنای هنری و تصویری شان کاسته نمی‌شود. به اعتقاد او "«فقط ان کسی که بتواند عواطف خود را به طرزی اصولی نظم دهد، هنرمند است"». ماتیس به هنری متعادل، ناب، اهنگین، ارامشآرامش بخش، و عاری از موضوع‌های گزنده و دلگیر می‌اندیشید.<ref name="پاکباز" />
آثار ماتیس در بیشتر موزه‌های هنر مدرن در جهان یافت می‌شود. دو مجموعه بزرگ در مسکو از جمله اثاریآثاری است که می‌توان نام برد که شامل دیوارنگاره «رقص» نیز می‌شود. امروزه موزه ماتیس در زادگاهش وجود دارد. او ارزوآرزو داشت که هنرش همچون یک صندلی راحت باشد که خستگی را از تن ادمی بزداید و به او اندکی لذت، خوشی، و شادی بخشد. در واقع، شاید همین هدف باعث شد که او از هرگونه تعمیق تاریخی با روانشناختی در انسان معاصر امتناع کند.<ref name="فرهنگ هنر" />
=== تابلو میز غذا خوری ===
آنری ماتیس، دربارهٔ رنگ بندیهای قالبهای شرقی و مناظر شمال آفریقا به مطالعه پرداخته بود و سبکی را پروراند که تاثیرتأثیر سترگی بر طراحی مدرن نهاد. تابلو میز غذاخوری یکی از تابلوهای او مربوط به سال ۱۹۰۸ هست. مشاهده می‌کنیم که ماتیس شیوه کار [[پیر بونار]]را ادامه داده است، ولی با وجود آنکه بونار همچنان می‌خواست تاثیراتتأثیرات نور و تابندگی را حفظ کند، ماتیس در تبدیل صحنه پیش روی خود به یک طرح تزئینی، گامهای بس بلندتری برداشت. تاثیرتأثیر متقابل کاغذ دیواری و بافت رومیزی با اشیای روی میز، نقش مایه اصلی این تصویر را تشکیل می‌دهد. حتی شکل زن و منظره‌ای که از میان پنجره دیده می‌شود به صورت بخشی از این طرح در آمده‌انددرآمده‌اند و نمای زن و درختها برای آنکه با گلهای کاغذ دیواری جور درآیند، فوق‌العاده ساده و حتی تحریف شده‌اند. نقاش در واقعه نام این اثر را هماهنگی ر رنگ سرخ نهاده است که عناوین تابلوی‌های [[جیمز مک‌نیل ویسلر]]را به یادمان می‌آورد.<ref name="تاریخ هنر" />
== پانویس ==
{{ترتیب‌پیش‌فرض:ماتیس، آنری}}
[[رده:آنری ماتیس]]
[[رده:بی‌خدایان اهل فرانسه]]
| 