یهودیان کوهستان: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
− رده:تاتها، + رده:تاتهای قفقاز (هاتکت) |
Hosseiniran (بحث | مشارکتها) ابرابزار |
||
خط ۱:
[[پرونده:Max Tilke. Mountain Jewish female from Guba.jpg|بندانگشتی|یک زن یهودی کوهستان. نقاشی در سالهای نخستین قرن بیستم میلادی]]
'''یهودیان کوهستان''' یا '''تاتهای یهودی''' (به [[عبری]]: יהודים קווקזים) که '''یهودیان قفقاز''' هم نامیده میشوند، یک گروه مردمی ایرانیتبار در کشور [[جمهوری آذربایجان]] هستند که پیش از قرن پنجم میلادی به این کشور وارد شدهاند. همچنین با نامهای «داغ جوودی» یا «جوهوری» نیز خوانده میشوند<ref>[http://www.kavehfarrokh.com/persianate-civilizations/iran-and-caucasia/dr-farroukh-absheroni-a-survey-and-history-of-the-persian-population-of-the-caucasus/ Farroukh Absheroni: A Survey and History of the Persian population of the Caucasus]</ref> از [[یهودی|یهودیان]] [[قفقاز]] باختری هستند که بیشتر در [[جمهوری آذربایجان]] و [[داغستان]] زندگی میکند. عدهای نیز در [[چچنستان]]، اسراییل، آمریکا و روسیه به سر میبرند. یهودیان قفقاز از لحاظ زبانی به [[تاتهای قفقاز]] نزدیک بوده و به گویشی از [[فارسی]] سخن
تاریخ این مردمان به حدود ۲٫۰۰۰ سال پیش
نیای مشترک این مردم در قسمت شمال غربی ایران و جنوب آذربایجان ساکن شدند و با حفظ هویت یهودی خود، در تعامل با مسلمانان [[تات|تاتزبان]]، زبانی پدیدار گشت که به [[زبان یهودی-تاتی]] مشهور است. عدهای از یهودیان ایران به دهکدههای کوهستانی [[دریای سیاه]] و [[دریای مازندران]] نقل مکان کردند و در پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم، یهودیان کوهستانی، به کشاورزی و باغبانی مشغول شده و در دهکدهها و اجتماعات کوچک و مجزایی زندگی میکردند.<ref name="iranjewish.com" />
[[پریولنو]] دهکدهای کوچک در بخش شمالی کوههای [[تالش]] است که محل زندگی دو اجتماع کوچک از یهودیان '''کوهستان جریم''' یا '''جریم زدک''' است.
یهودیان قفقاز از دید زبان و برخی دیگر شناسهها از جامعه فارسی زبانان هستند. برخی از این مردم در ایران، [[افغانستان]] و آسیای میانه ([[یهودی بخارایی|یهودیان بخارا]]) زندگی میکنند. «کوهی» نامیده شدن یهودیان [[آسیای میانه]]، تنها در سدهٔ ۱۹، پس از اینکه همهٔ مردم قفقاز در دفترهای سازمانی روسیه نام «کوهی» ([[داغلی]]) گرفتند، صورت پذیرفت. یهودیان کوهی خود را «یِودی Yeudi» (یهودی) یا «جوهوری Juhuri» مینامند.<ref>I. Semenov. O proiskhozhdenii gorskikh evreyev {{ru icon}}</ref>
ساختار دستور زبان گویش یهودی قفقازی (جوهوری) کهنتر از خود زبان تاتی است. این باعث آشکار شدن یک گاف ارتباطی میشود. بطور کلی شناسهٔ تمام زبانهای یهودی، داشتن پایهای باستانی است: مثلاً در [[زبان عبری|زبان سفاردی]] ([[زبان لادینو]] در اسپانیا)، در زبان اشکنازی ([[زبان ییدیش|آلمانی ییدیش]]) و سایرین. درعین اینکه این زبانها در گروه زبانهایی که جز [[زبان عبری|عبری]] قرار دارند، میباشند، ولی پر از واژههای عبری باستان هستند. یعنی با چرخش به سمت زبان فارسی، یهودیان، سطحی از واژههای [[زبان آرامی]] و عبری باستان را در گویش خود نگاه داشتهاند. این موضوع واژههایی را که پیوندی با آیین یهودیت نیز ندارد، دربرمیگیرد. (zoft «ازدو»، nokumi «رشک»، ghuf «بدن»، keton «کتان» و جز آن
در سال ۱۹۱۳ میلادی،
پیداست که گویشوران یهودی و زبان تاتی نمایندگان دو تیرهٔ متفاوت هستند که هر یک؛ دین، آگاهی قومی، خود شناسانندگی، روش زندگی و ارزشهای تنی و روانی خویش را دارند.
== جستارهای وابسته ==
* [[کلیمیان آذربایجان]]
سطر ۲۴ ⟵ ۲۶:
== منابع ==
{{پانویس}}
* Wikipedia
* Wikipedia
{{یهودیان و یهودیت}}
|