نظریه مجموعه‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Fatranslator (بحث | مشارکت‌ها)
Fatemibot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰) +مرتب+تمیز (۱۴.۹ core): + رده:گئورگ کانتور
خط ۱:
[[پرونده:Venn A intersect B.svg| بندانگشتی| یک [[نمودار ون]] که [[اشتراک]] دو [[مجموعه (ریاضی)|مجموعه]] را نشان می‌دهد.]]
'''Majmuiyāt''' شاخه‌ای از [[منطق ریاضی]] است که به مطالعه [[مجموعه (ریاضیات)|مجموعه‌ها]] می‌پردازد. مجموعه‌ها، گردایه‌ای از اشیاء هستند. هر چند هر نوعی از اشیاء می‌توانند یک مجموعه را تشکیل دهند، اما نظریه مجموعه‌ها اغلب در مورد اشیاء مرتبط با ریاضی به کار می‌رود. زبان نظریه مجموعه‌ها را می‌توان در تعریف تقریباً همه [[اشیاء ریاضی]] به کار برد.
مطالعه جدید بر روی نظریه مجموعه‌ها توسط [[گئورگ کانتور]] و [[ریچارد ددکیند]] در دهه ۷۰ قرن ۱۸ میلادی شروع شد. بعد از کشف [[تناقض‌های نظریه مجموعه ها|تناقض‌هاتناقض‌های]]ی [[نظریه طبیعی مجموعه‌ها]]، [[دستگاه‌های بنداشتی]] بی شماری در اوایل قرن ۲۰ مطرح شدند که معروف‌ترین آن‌ها [[اصل موضوعه زرملو-فرانکل]] و [[اصل موضوعه]] انتخاب هستند.
نظریه مجموعه‌ها عموماً به عنوان [[سیستم بنیادین ریاضیات]] در شکل [[نظریه مجموعه‌های زرمو-فرانکل]] همراه با [[اصل موضوعه انتخاب]] به کار می‌رود. ورای نقش بنیادینش، نظریه مجموعه‌ها در جایگاه خود یکی از شاخه‌های [[ریاضی]] با جامعه پژوهش فعالی محسوب می‌شود. پژوهش‌های معاصر در نظریه مجموعه‌ها موضوع‌های متنوعی را شامل می‌شود که از ساختار خط [[اعداد حقیقی]] تا مطالعه [[سازگاری]] [[اعداد بزرگ]] متغیر است.
 
خط ۲۹:
{{اصلی| جهان ون نویمان}}
[[پرونده:Von Neumann Hierarchy.svg|بندانگشتی|چپ|300px| یک بخش اولیه از سلسله مراتب ون نویمان.]]
یک مجموعه هنگامی [[خالص]] است که همه اعضایش مجموعه باشند، و همهٔ اعضای اعضایش مجموعه باشند و به همین ترتیب… برای مثال، مجموعه {{math| {{}} }} که تنها مجموعه تهی را دربردارد یک مجموعه خالص ناتهی است. در نظریه مدرن مجموعه‌ها، معمول است که توجه را به '''[[جهان ون نویمان]]''' مجموعه‌های خالص معطوف کرد، و تعداد زیادی از سیستم‌های نظریه بنداشتی مجموعه‌ها طراحی شده‌اند که تنها مجموعه‌های خالص را (axiomatize) کنند. این محدودیت از نظر فنی امتیازهای زیادی به همراه دارد و به کلیت خیلی کم لطمه می‌زند، زیرا به طرز ویژه‌ای همه مفاهیم ریاضی می‌توانند با استفاده از مجموعه‌های خالص باز سازی شوند. مجموعه‌ها در جهان ون نویمان با توجه به اینکه چقدر عمیق اعضایشان، اعضای اعضایشان و… در هم قرار گرفته‌اند در یک [[سلسله مراتب انباشته]] مرتب می‌شوند. هر مجموعه از این سلسله مراتب با یک عدد ترتیبی α مشخص می‌گردد (با استفاده از [[استقرای ترامتناهی]])، که به عنوان '''مرتبه''' آن شناخته می‌شود. مرتبه یک مجموعه خالص X به عنوان [[کوچکترین کران بالا]]ی همه [[جانشین]]‌های مرتبه‌های اعضای X تعریف می‌شود. برای مثال، مجموعه تهی مرتبه ۰ خوانده می‌شود، درحالی که مجموعه {{math| <nowiki>{{}}</nowiki> }} که تنها شامل مجموعه تهی است مرتبه ۱ خوانده می‌شود. برای هر عدد ترتیبی α، مجموعه ''V''<sub>α</sub> به عنوان مجموعه‌ای تعریف می‌شود که شامل همه مجموعه‌های خالص با مرتبه کمتر از α است. کل جهان ون نویمان با ''V'' نشان داده می‌شود.
 
== نظریه بنداشتی مجموعه‌ها ==
نظریه مقدماتی مجموعه‌ها می‌تواند به صورت غیررسمی و طبیعی مطالعه شود، که بتوان آن را در مدارس ابتدایی با استفاده از [[نمودار ون]] تدریس کرد. رویکرد طبیعی تلویحاً فرض می‌کند که یک مجموعه می‌تواند از تشکیل کلاس کل اشیایی تولید شود که از یک شرط خاص تبعیت می‌کنند. این فرض تناقض‌هایی را به دنبال دارد، که ساده‌ترین و معروف‌ترین آنها [[پارادوکس راسل]] و [[پارادوکس بورالی-فورتی]] هستند. نظریه بنداشتی مجموعه‌ها در اصل درست شده بود که نظریه مجموعه‌ها را از چنین پارادوکس‌هایی برهاند.
گسترده‌ترین سیستم مطالعه شده نظریه بنداشتی مجموعه‌ها اذعان می‌کند که همه مجموعه‌ها از یک [[سلسله مراتب انباشته]] می‌آیند. همچنین سیستم‌هایی در دو ذائقه می‌آیند، آنهایی که [[هستی شناسی]]شان از:
* ''تنها مجموعه''‌هاها تشکیل می‌شود. این رایج‌ترین نظریه بنداشتی مجموعه‌ها، '''[[نظریه زرملو-فرانکل (ZFC)]]''' را شامل می‌شود، که خود شامل [[اصل انتخاب]] است. قطعه‌های ZFC شامل:
** [[نظریه مجموعه‌های زرملو]]، که [[طرح اصل جایگزینی]] را با [[جداسازی جایگزین]] می‌کند.
** [[نظریه عمومی مجموعه‌ها]]، قطعه کوچکی از [[نظریه مجموهای زرملو]] که برای [[اصول پینو]] و [[مجموعه‌های متناهی]] کافی است.
خط ۵۸:
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
{{نظریه مجموعه‌ها}}
{{شاخه‌های اصلی ریاضیات}}
{{منطق}}
{{علوم رایانه}}
 
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
 
سطر ۶۹ ⟵ ۶۷:
[[رده:روش‌های صوری]]
[[رده:ساختار ریاضیات]]
[[رده:گئورگ کانتور]]
[[رده:منطق ریاضی]]