زبان آذری: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Fatranslator (بحث | مشارکتها) جز افزودن ناوباکس> الگو:تالش (درخواست کاربر:اختربار)+املا+تمیز+ |
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰) +مرتب (۱۴.۹ core): + رده:زبانهای منقرضشده در اروپا |
||
خط ۲:
[[پرونده:A Sample Pahlavi poem from the Safina-yi Tabriz.jpg|200px|بندانگشتی|نمونهای از سرودههای فهلوی-آذری برگرفته از کتاب سفینه تبریز]]
زبان '''آذری''' زبانی است از خانواده [[زبانهای ایرانی غربی]] که در منطقه [[آذربایجان]] ([[آتورپاتکان]]) پیش از گسترش زبان [[ترکی آذربایجانی|ترکی]] رایج بودهاست و امروزه گستره آن محدود شدهاست.
بیشتر دانشمندان ایرانشناس، در بازگویی ریشه تاریخی زبان دیرین مردم آذربایجان، باور دارند که زبان باستانی آذری بازمانده و دگرگون شده زبان [[ماد
هر چند که مطالعه بر روی این زبان پیشینه طولانی در نزد خاورشناسان غربی دارد، اما نخستین پژوهش گسترده روی آن در ایران توسط [[احمد کسروی]] انجام گرفت. احمد کسروی، تاریخنویس ایرانی، در کتاب [[آذری یا زبان باستان آذربایجان]] نمونههایی از این زبان و پیوند آن را با زبان [[تاتی]] نشان داد. زبانشناسان با اشاره به وجود زبانهای [[تاتی]] و [[هرزنی]] در چندین روستای [[آذربایجان شرقی]]، [[اردبیل]]، [[نمین]]، [[خلخال]] ([[کلور]])، [[عنبران]]، [[پیله رود]] و [[میناباد]] آنها را از بقایای آن زبان باستانی میداند. همچنین این زبان به زبان [[تالشی]] نزدیک است.<ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.everyculture.com/Russia-Eurasia-China/Talysh-Orientation.html | عنوان = Talysh - Orientation | ناشر =
خط ۱۲:
=== زبان آذری در نوشتههای مورخین و جغرافیدانان اسلامی ===
منابع مسلمانان که به زبان آذری باستان اشاره کردهاند:
# قدیمترین منبع دربارهٔ زبان آذری باستانی قول [[ابن مقفع]] (د ۱۴۲ق/۷۵۹م) است که در [[الفهرست (ابن ندیم)|الفهرست]] نقل شدهاست. به گفتهٔ [[ابن مقفع]] زبان [[مردم آذربایجان]] پهلوی (الفهلویه) است منسوب به پهله (فهله) یعنی سرزمینی که شامل ری و اصفهان و همدان و [[ماه نهاوند]] و آذربایجان بودهاست.<ref name="islamica">{{پک|ناشناس|۱۳۶۷|ک=دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=آذری (زبان)|ص=۲۵۹–۲۶۲}}</ref> پهلوی در اینجا به معنای [[زبان پارتی|پارتی]]( ا[[اشکانی
# همین گفته ابن مقفع را حمزهٔ اصفهانی (به نقل [[یاقوت]]) و [[خوارزمی]] نیز نقل کردهاند.<ref name="islamica"/>
# مورخ دیگری که به این زبان بدون ذکر نام آن اشاره کرده [[بلاذری]] است که کلمهٔ «حسان» به معنی «حائر» یعنی منزل و کاروانسرا را از کلام اهل آذربایجان نقل کردهاست. این کلمه همان کلمهٔ «خان» به معنی کاروانسراست که در متون فارسی به کار رفتهاست.<ref name="islamica"/>
خط ۴۸:
دکتر [[محمد جواد مشکور]] دربارهٔ آمدن تیرههای ترک به آذربایجان مینویسد:
پیشامدهای متناوب یکی پس از دیگری آذربایجان را آماج تهاجمات پیاپی قرار داد. با نفوذ اقوام ترک و گسترش زبان ترکی، سیطرهٔ زبان آذری محدود و رفته رفته رو به کاهش نهاد. در دوران مغولها که بیشتر سربازان آنان ترک بودند و آذربایجان را تختگاه خود قرار دادند، ترکان در آن جا نفوذ گستردهای یافتند. حکومت ترکمانان [[آق قویونلو]] و [[قراقویونلو]] و اسکان آنها در آذربایجان بیش از پیش مایه رونق ترکی و تضعیف زبان «آذری» شد. جنگها و عصیانهایی که در فاصله برافتادن و برخاستن صفویان پیش آمد سربازان ترک بیشتری را به آذربایجان سرازیر کرد. وجود [[قزلباش
[[ولادیمیر مینورسکی]] در دانشنامه اسلام فرایند تغییر زبان مردم آذربایجان را چنین توضیح میدهد:
خط ۳۰۱:
{{زبانهای ایرانی}}
{{تالش}}
[[رده:زبان آذری]]
[[رده:زبانهای ایرانی نو شمال غربی|آذری]]
[[رده:زبانهای باستانی]]
[[رده:زبانهای منقرضشده آسیا]]
[[رده:زبانهای منقرضشده در اروپا]]
[[رده:زبانها|آذری]]
|