بازیابی اطلاعات: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش Tarkiyan (بحث) به آخرین تغییری که Modern Sciences انجام داده بود واگردانده شد
ابرابزار
خط ۱:
{{دانش اطلاعات}}
'''بازیابی اطلاعات''' {{انگلیسی|Information Retrieval}} به فناوری و دانش پیچیدهٔ جستجو و استخراج [[اطلاعات]]، [[داده‌ها]]، [[فراداده|فراداده‌ها]]‌ها در انواع گوناگون [[منابع اطلاعاتی]] مثل بانک [[اسناد]]، مجموعه‌ای از [[تصویر|تصاویر]]، و [[وب جهان‌گستر|وب]] گفته می‌شود.
{{سخ}}
 
با افزایش روزافزون حجم اطلاعات ذخیره شده در منابع قابل دسترس و گوناگون، فرایند بازیابی و استخراج اطلاعات اهمیت ویژه‌ای یافته است. اطلاعات مورد نظر ممکن است شامل هر نوع منبعی مانند [[متن]]، [[تصویر]]، [[صوت]] و [[ویدئو]] باشد. بر خلاف [[پایگاه داده|پایگاه داده‌ها]]،‌ها، اطلاعات ذخیره شده در منابع اطلاعاتی بزرگ مانند [[وب]] و زیرمجموعه‌های آن مانند [[شبکه‌های اجتماعی]] از ساختار مشخصی پیروی نمی‌کنند و عموماً دارای معانی تعریف شده و مشخصی نیستند. هدف بازیابی اطلاعات در چنین شرایطی، کمک به کاربر برای یافتن اطلاعات مورد نظر در انبوهی از اطلاعات ساختارنایافته است.
 
جستجوگرهای [[گوگل]]، [[یاهو]] و [[بینگ]] سه نمونه از پراستفاده‌ترین سیستم‌های بازیابی اطلاعات هستند که به کاربران برای بازیابی اطلاعات متنی، تصویری، ویدئویی و غیره کمک می‌کنند.
سطر ۱۱ ⟵ ۱۰:
== مدل‌سازی اطلاعات ==
مدلسازی مفهومی اطلاعات، یکی از فنون تجزیه و تحلیل و تشریح اطلاعات مورد نیاز کاربران سیستم است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات باید ذهن خود را بر شناخت مفهومی اطلاعات متمرکز ساخت. در تشریح [[ماهیت اطلاعات]] باید از جملات موجز، دقیق و خوانا استفاده کرد. از آنجایی که تشریح اطلاعات، راهنمای طراحی [[پایگاه اطلاعاتی]] بشمار می‌آید باید برای کاربران، برنامه نویسان و سایر متخصصان فنی خوانا باشد. زیرا راهنمای طراحی پایگاه اطلاعاتی بشمار می‌آید.
از آنجایی که هر سیستم کاربران متعددی دارد و آنان نیز از داده و بازداده‌های گوناگون استفاده می‌کنند و همچنین تحلیلگر معمولاً با سیستم آشنا نیست و ضمن تجزیه و تحلیل و تشریح با آن آشنا می‌شود تشریح اطلاعات برای سیستم دشوار است. تشریح اطلاعات برای پاسخگویی به نیازهای «فرایند سیستم» باید به صورت تفضیلی صورت پذیرد و در عین حال از کلیتی برخوردار باشد که به تشکیل یک پایگاه اطلاعاتی منجر شود و نیازهای کلی سازمان را در بعد اطلاعات برآورده سازد.سازد؛ و چون تا این مرحله به اندازه کافی کار طراحی آسان شده است تحلیلگر باید تشریح اطلاعات را در محدوده زمانی و بودجه‌ای پروژه مکتوب نماید.
اکنون این پرسش ممکن است مطرح شودکه چرا «نمودار جریان اطلاعات» شرح کاملی از اطلاعات ارائه نمی‌دهد؟ پاسخ این است که نمودار جریان اطلاعات تنها چگونگی بکارگیری اطلاعات در فرایندهای سیستم را نشان می‌دهد و روابط مورد نیاز میان موجودیتهای سازمان را به نمایش نمی‌گذارد. بدین ترتیب پایگاه اطلاعاتی مبتنی بر یک نمودار جریان اطلاعات نمی‌تواند از شاخص روانی سازمانی برخوردار باشد.
از سوی دیگر، مدل مفهومی اطلاعات، تحلیلگر را تشویق می‌نماید تا تحلیل اطلاعات را بر مبنای نیازهای سازمان و از دید کاربرای یا نحوه تجسم ذهنی آنان قرار دهد. شرح تفصیلی نیازهای اطلاعاتی سیستم مانند بازداده‌ها و غیره بعداً به مدل افزوده خواهد شد. از انجاییآنجایی که مدل مفهومی، اطلاعات را از دید سازمان تشریح می‌کند نه از دید فرایندهای تفصیلی سیستم بنابراین پایگاه اطلاعاتی حاصل از آن با نیازهای اطلاعاتی سازمان قابلیت انطباق بیشتری خواهد داشت. تشریح اطلاعات با استفاده از مدل مفهومی مستلزم موارد زیر است:
۱- مجموعه‌ای از ساخته‌ها (موجودیت، رابطه، صفت، نشانگر، وابستگی) برای تعریف اطلاعات.
۲- قوانینی برای کنترل چگونگی ترسیم ساخته‌ها در شکل دهی مدل.
۳- روشی برای ساختن مدل مفهومی اطلاعات با استفاده از ساخته‌ها، و قوانین برای نمایش ساخته‌ها، قوانین و روش ساختن مدل مفهومی اطلاعات.
 
نخستین گام در بازیابی اطلاعات، مدل‌سازی اطلاعات و توصیف و تعریف ارتباط موجود میان اجزاء منبع اطلاعاتی با نیازهای اطلاعاتی کاربر است. سه مدل مهم در حوزهٔ بازیابی اطلاعات عبارت است از:
سطر ۲۴ ⟵ ۲۳:
 
== تعیین میزان ربط هر سند به نیاز اطلاعاتی کاربر ==
بعد از تعریف مدل، سیستم آمادهٔ دریافت نیاز اطلاعاتی کاربر است. معمولاً کاربران نیاز اطلاعاتی خود را در قالب یک «[[پرسه (بازیابی اطلاعات)|پُرسه]]» برای سیستم بیان می‌کند که معمولاً شامل چندین کلمات یا عبارات است. سیستم سپس بر اساس مدلی که اطلاعات بر اساس آن تعریف شده‌اند، میزان ربط هر سند را با پُرسهٔ کاربر محاسبه می‌کند، و سندهایی را که از همه باربط تر تشخیص داده شده‌اند به عنوان نتیجهٔ بازیابی باز می‌گرداندبازمی‌گرداند.
 
=== مدل دودویی ===
سطر ۳۹ ⟵ ۳۸:
 
== چه اطلاعاتی قابل بازیابی هستند؟ ==
انواع اطلاعات ذخیره شده بر روی هارد دیسک کامپیوتر یا لپ تاپ حتی در شرایط سوختن هارد یا فرمت شدن درایو هادرایوها با ابزارهای سخت افراری ریکاوری قابل بازیابی هستند. ایران هارد کلینیک و مرکز بازیابی اطلاعات راماک از شرکت هایشرکت‌های فعال در حوزه بازیابی اطلاعات قادر به بازیابی اطلاعات حذف شده از هارد کامپیوتر - هارد لپ تاپ - هارد اکسترنال و حافظه گوشی موبایل - بازیابی اطلاعات هارد سرور - دیتابیس سرور از خدمات این شرکتشرکت‌ها ها می باشدمی‌باشد.
 
== بزرگترین مرکز بازیابی اطلاعات در ایران ==
مرکز بازیابی اطلاعات راماک وشرکت ایران هارد کلینیک بزرگترین مراکز بازیابی اطلاعات در ایران به روش سخت افزاریسخت‌افزاری و نرم افزار مینرم‌افزار باشندمی‌باشند. این شرکت هاشرکت‌ها قادر به بازیابی اطلاعات حذف شده از کامپیوتر و لپ تاپ,تاپ، هارد سرور ,سرور، دیتابیس سرور و بازیابی سایر دستگاه هادستگاه‌ها مثل موبایل,موبایل، دوربین فیلمبرداری و .. هست.
 
== تفاوت بازیابی داده و بازیابی اطلاعات ==
بین بازیابی اطلاعات و [[بازیابی داده]] تفاوت‌های زیادی وجود دارد. داده‌ها ابهام ندارند، اما اطلاعات نیاز به تفسیر دارد و در نتیجه مبهم می‌شوند. سیستمی که برای بازیابی داده طراحی شده نیازی به رفع این ابهام‌ها ندارد، اما در سیستم بازیابی اطلاعات باید هر چه بهتر اطلاعات را مدل کرد تا ابهام در درک اطلاعات توسط سیستم کمتر شوند. به همین علت بر خلاف سیستم‌های بازیابی داده که در آن [[کارایی سیستم]] از نظر سرعت و فضا به عنوان معیار ارزیابی در نظر گرفته می‌شود، در سیستم‌های بازیابی اطلاعات، معیار دقت (''precision'') و بازخوانی (''recall'') و معیارهایی شبیه به آنها به عنوان معیارهای اصلی ارزیابی به کار می‌روند.
 
== بازاریابی اطلاعات در کتابخانه هاکتابخانه‌ها ==
بازاريابىبازاریابی به عنوان جنبه ایجنبه‌ای از مديريتمدیریت ايناین توانايىتوانایی را دارد كهکه به مديرانمدیران كتابخانه هاکتابخانه‌ها و مراكز اطلاعمراکز رسانىاطلاع‌رسانی جهت درک و شناخت هر چه بهتر نيازهاىنیازهای مراجعانشان يارىیاری رساند. چنينچنین دانشىدانشی به مديرانمدیران كمککمک خواهد كردکرد تا در عرصه هاىعرصه‌های مديريتىمدیریتی تصميماتىتصمیماتی صحيحصحیح اتخاذ نمايندنمایند و از ايناین طريقطریق بتوانند خدمات مؤثرتر و مفيدترىمفیدتری به كاربرانکاربران خود ارائه نمايندنمایند
 
'''مراکز معتبر بازیابی اطلاعات در ایران'''
 
<nowiki>----------------------------------------------------------------------</nowiki>
 
مرکز بازیابی اطلاعات راماک واقع در بازار کامپیوتر رضا طبقه دوم واحد 206 - 66174103
 
== معیارهای ارزیابی ==
* '''معیار Presicion (دقت)''' : به حاصل تقسیم «تعداد مستندات بازیابی شدهٔ واقعاً باربط» بر «تعداد کل مستندات بازیابی شده» گفته می‌شود.
* '''معیار Recall (صحت)''' : به حاصل تقسیم «تعداد مستندات بازیابی شدهٔ واقعاً باربط» بر «تعداد کل مستندات مرتبط موجود» گفته می شودمی‌شود.
 
== پیوند به بیرون ==
سطر ۶۵ ⟵ ۵۸:
 
== منابع ==
{{پانویس}}www.ramac.ir
* [http://www.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-0471143383.html ذخیره‌سازی و بازیابی اطلاعات] {{نشان زبان|en}}
* [http://codex.cs.yale.edu/avi/db-book/slide-dir/index.html مربوط به سامانه‌های مدیریت پایگاه داده‌ها] {{نشان زبان|en}}