سارگون دوم: تفاوت میان نسخه‌ها

سارگون دوم همچنان لشکرکشی بسوی جنوب ماننا را تعقیب کرد و [[خارخار]] را اشغال نمود و ساکنان آن محل را به اسارت برد و به جای اهالی پیشین آنجا، مهاجرانی را سکونت داد. به ظنّ غالب اینان [[اسرائیلیان|اسرائیلیانی]]ی بودند که در سال - ۷۲۲، ۷۲۱ - سر به اطاعت نهاده بودند. خارخار را سخت مستحکم ساخته و مرکز ایالت آشوری‌اش قرار دادند.<ref>ضمناً اینجا بنام [[کار شاروکین]] موسوم گردید. نامه‌های چندی از شخصی بنام [[مانوکی نی‌نوآ]] که به سِمت حاکم [[خارخار]] منصوب شده بود یافت شده است. نامهٔ مزبور محتوی گزارش‌هایی است در بارهٔ اوضاع ایالت خارخار که برای سارگون دوم فرستاده شده بود.</ref> ایالت مزبور شامل ناحیهٔ رودک علیا یا [[آرانزشو]]<ref>در متون دیگر [[آرازیاش]] یا [[ارنزیاش]] آمده</ref> و ناحیهٔ رودک سفلی یا [[بیت راماتوآ]].<ref>درست‌تر [[بیت راماتئا]] یعنی سلالهٔ راماته‌ها</ref> این ناحیه نیز در گذشته جزئی از آرازیاش<ref>احتمال دارد منظور از آرازیاش همان [[ری]] باشد.</ref> بود و نواحی [[اوریکاتو]] و [[سیگریس]] و [[شاپاردا]]<ref>یا ساپاردا، سپردا - Šaparda</ref> و [[اوریاکو]]<ref>Uriakku</ref> نیز بود. از میان نواحی یاد شده آرانزشو ناحیه‌ای است که در لشکرکشی‌های سابق آشور از آن یاد شده و به نظر می‌رسد در ناحیهٔ [[همدان]] واقع بوده باشد. شاید ناحیهٔ رودک علیا و رودک سفلی که غالباً تحت عنوان [[شانارته]]<ref>رودک - Šanarte</ref> خوانده شده است همان درّه و بستر رودک‌هایی است که از [[کوهستان الوند|الوند]] سرازیر شده سپس وبه رود [[قره سو (قم)]] ملحق می‌شوند. [[سیگریس]] و [[شاپاردا]] را هم نزدیک همین نقاط باید جستجو کرد.

نفوذ کامل آشوریان فقط در نقاطی حکمفرما بود که دژهای آنان بر آن ناظر بودند<ref>پادگان‌های آشوری عبارت بودند از [[کار نین اورتا]]، [[کار شاروکین]]، [[کار نابو]]، [[کار سین]]، [[کار آداد]]، و [[کار ایشتار]].</ref> و مردم محل را تبعید کرده به جایشان ساکنان کشورهای دیگر<ref>بخصوص [[سوریه]] و [[فلسطین]]</ref> را ساکن ساخته بودند؛ ولی در پیرامون این نقاط اهالی [[ماد|مادی]]ی و [[کوتی]] تحت فرمان فرمانفرمایان پیشین و سران قبایل خویش بودند و فقط وقتی خراج می‌پرداختند که به عنف مجبورشان کنند و یا ضرورت قطعی اقتضا کند.

بدنبال فراریان عرصهٔ جنگ کوه [[اوُآئوش]] ساکنان اوشکایا و پادگان محل آنجا را ترک گفتند و سارگون‌دوم بدون اینکه پیکاری کند اشغالش نمود؛ و فرمان داد دیوارهای آن را که چهار متر ضخامت داشت خراب کنند و تمام خانه‌های [[اوشکایا]] و ۱۱۵ دهکدهٔ اطراف را طعمهٔ آتش ساخت. پس از آنکه اورارتوئیان از آن ناحیه طرد شدند آزا شاه ماننا، می‌توانست متصرفات خویش را بطرف شمال بسط دهد ولی آشوریان نمی‌خواستند به متحد خویش ولایات ویران نشده و پر جمعیّت و آباد دهند؛ و قلعهٔ [[آنیاشتانیا]] و طویله‌های آن را با اسبان ذخیرهّ ارتش اورارتو و ۱۷ دهکدهٔ پیرامون<ref>در گوشهٔ شمال شرقی [[دریاچه اورمیه]]</ref> و قلعهٔ مضاعف [[تاروئی تارواگیس]]<ref>Tarui Tarmakis [[تبریز]] کنونی</ref> را در سرزمین قبیلهٔ [[دالیان]] - که آن نیز پایگاه اسبان ذخیرهٔ اورارتو بود - ویران کردند. لشکریان [[آشور]] همه جا انبارهای [[جو (گیاه)|جو]] را تصرّف کرده و [[گندم|گندمزارها]]زارها و مراتع را نابود می‌کردند.

اسامیی از قبیل [[آپساخوتی]] و [[پازئوآتی]] و غیره باقی می‌ماند که در متون دیگر ذکری از آنها نیست و ظاهراً در مشرق [[الی پی]] قرار داشته‌اند. ریشهٔ اکثر این نام‌ها گویا [[ایران|ایرانی]]ی می‌باشد.

اصطلاح کولومان (کی‌لمان) با اسلوب [[زبان‌شناسی]] تطبیقی ممکن است اینگونه تعبیر شود که کلمه نخست یعنی «کی» یا «کو» همان مفهوم شاه را داشته و هر دو واژه کاربرد زیادی در زبان [[پارسی]] داشته‌اند، مانند [[کورش]] و [[کی‌خسرو]]. شاید قسمت اوّل کلمهٔ کولومان یا کیلمان به معنی شاه باشد. بخش دوم اصطلاح مزبور ممکن است به دو کلمهٔ «لوم» و «آن» در واژهٔ کولومان، «لم» و «آن» در واژهٔ کیلمان تجزیه شود. استنتاج از اصطلاحات یاد شده را باید با واژهٔ [[کولی]] تطبیق یا تشبیه نمود. اینکه کولی‌های مهاجر و چادرنشین از قبایل بسیار کهن ایرانی باشند تردیدی نیست ولی چرا کولی لقب یافته‌اند آشکار نیست. کولی‌ها اگر چه هیچگاه وارد دایرهٔ مدنیت نشدند اما همیشه پیشوا و رهبری بزرگ داشته‌اند که بر کُل ایشان فرمانروا بود به همین سبب '''کو''' که به مفهوم پیشوا و [[کولی]] به معنی دارای پیشوا یا [[شاه]] است به ایشان لقب داده شده است. در اذهان ملل ایرانی کولی‌ها به جنگجو بودن شهره بودند اما به سبب بینش کم سیاسی، در ادوار تاریخی، گاهی آلت دست دشمنان نیز قرار گرفته‌اند. به هر تقدیر شاید کولومان‌ها اسلاف کولی‌های امروزی باشند و این قبایل با [[اسکیت‌ها|اسکیت‌های]]ی مهاجر که در تیراندازی مهارت داشتند قابل قیاس است.