قومس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کومش''' ، '''کومس''' یا '''قومس'''، نام یکی از ایالت‌های کهن ایران است که امروزه، [[استان سمنان|استان سمنان]] محدودهٔ آن سرزمین باستانی را در برگرفته است.

سرزمین «کومس» که حدود آن را از [[گرمسار]] تا [[بيارجمندبیارجمند]] می‌دانند، سرزمینی است که در شمال ایران و در شرق ری واقع بوده است

شاهراه بزرگ خراسان که از [[ری]]، در [[ناحیه جبال]] می‌آمد و به [[نیشابور]] در [[خراسان]] منتهی می‌گردید از سراسر ایالت قومس می‌گذشت و همه شهرهای مهم قومس سر این راه واقع بود.<ref>{{یادکرد |کتاب= جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی| نویسنده=لسترنج| ترجمه=محمود عرفان| ناشر= شرکت انتشارات علمی و فرهنگی| چاپ= سوّم| شهر= تهران| سال= ۱۳۶۷| صفحه=ص۳۸۹| شابک= }}</ref> جغرافی‌نویسان [[عرب]] بخشی از شاهراه بین آبادی‌های کنونی [[عباس آباد (شاهرود)|عباس آباد]] و [[لاسگرد]] دهستانی در [[شهرستان سرخه]] را جزء ولایت جداگانه‌ای به نام قومس دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد |کتاب= تذکره جغرافیای تاریخی ایران| نویسنده=و.بارتولد| ترجمه=حمزه سردادور (طالب‌زاده)| ناشر= توس| چاپ= سوّم| شهر= تهران| سال= ۱۳۷۲| صفحه=ص۱۳۹| شابک= }}</ref>

بنا به روایات تاریخی، کومش چهاردهمین ایالت تاریخی «[[ورن]]» (ورنه) از [[تقسیمات شانزده‌گانه اوستایی]] در دوران باستان بوده است. این منطقه در طی دوران حکومت [[ماد|مادها]]ها و [[هخامنشیان]] با نام «کومیسنه» (کومس) یا «کومیشان» (کومش) شناخته می‌شده و بخشی از ایالت بزرگ «پارت» (پرتو) به شمار می‌رفته است.قومس، چاپ اول، ص ۳.

در زمان [[قاجاریه]]، شهر [[دامغان]] مرکز سرزمین قومس بود. نام جغرافیایی قومس تا اواخر دوران قاجاریه بر سر زبان‌ها بود. [[جندق]] و [[خور و بیابانک]] در سال [[۱۲۴۰ (قمری)|۱۲۴۰ق]] تابع ایالت قومس([[سمنان]] و [[سرخه]] و شاهرود و[[دامغان]]) شد و در سال [[۱۳۳۷ (قمری)|۱۳۳۷ق]] از آن جدا گردید.<ref>{{یادکرد |کتاب= جندق و قومس در اواخر دوره قاجار| نویسنده= هنر یغمایی(معتمد دیوان)، اسماعیل - تصحیح و توضیخ از [[عبدالکریم حکمت یغمایی]] | ناشر= نشر تاریخ ایران| چاپ= اوّل| شهر= تهران| سال=زمستان ۱۳۶۳| صفحه=ص۱۱۷| شابک= }}</ref>

در آغاز سال ۱۳۴۰ هجری شمسی در زمان نخست وزیری دکتر علی امینی و وزارت کشور سپهبد عزیزی، به پیروی از سنت تاریخی، طبق تصویب نامه هیئت وزیران، ایالت کومش (شامل [[دامغان]]، [[شاهرود]]، [[سرخه]] و [[بسطام]]) و جنوب طبرستان یعنی [[سنگسر]]، [[شهمیرزاد]] و روستاهای تابعه آنها) از نظر تقسیمات کشوری به نام فرمانداری کل سمنان نامگذاری شد. مرکز حکومت آن نیز در شهر سمنان تعیین و مستقر گردید.<ref>قومس، چاپ اول، ص ۴.</ref>