'''اردوگاه آشویتس''' {{آلمانی|Auschwitz}} بزرگترین و مجهزترین [[اردوگاه‌های کار اجباری آلمان نازی|اردوگاه کار اجباری]] [[آلمان نازی]] بود که در طول [[اشغال لهستان]] توسط نازی‌ها ساخته و تجهیز شده بود. سالروز آزادی این اردوگاه توسط سربازان [[اتحاد جماهیر شوروی]] سابق به عنوان روز بین‌المللی یادبود [[هولوکاست]] برگزیده شده است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2015/01/150127_an_auschwitz دعوای روسیه و لهستان بر سر مراسم یادبود آشویتس] بی‌بی‌سی فارسی</ref>
اردوگاهآشویتس شامل سه اردوگاه اصلی می‌باشد. اتاق‌های گاز و کوره‌های آدم سوزی برای اولین بار در این اردوگاه به طور وسیع راه‌اندازی شدند. این مجموعه اردوگاه‌ها تقریباً در ۳۷ مایلی غرب شهر [[کراکوف]] لهستان، نزدیک به مرز آلمان- لهستان (پیش از جنگ) در سیلسیا قرار دارند. منطقه‌ای که آلمان نازی بعد از تهاجم و غلبه بر لهستان در ۱۹۳۹ میلادی به صورت موقت آن را ضمیمه خاک خود نموده بود. مقامات [[اس‌اس]] سه اردوگاه اصلی شرح داده شده را نزدیک به شهر لهستانی اوشوین چیماوشوین‌چیم بنا کردند: آشویتس ۱ در ماه مه ۱۹۴۲ میلادی؛ آشویتس ۲ (که آشویتس- بیرکِناو آلمانی Auschwitz-Birkenau نیز نامیده می‌شد) در اوایل ۱۹۴۲ میلادی؛ و آشویتس ۳ (که آشویتس- مونوویتس نیز نامیده می‌شد) در اکتبر ۱۹۴۲ ساخته شدند. در مجموع نزدیک به ۱٫۳۰۰٫۰۰۰ (یک میلیون و سیصد هزار) نفر در خلال سالهای جنگ جهانی دوم ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ به دست قوای اس. اس. آلمان نازی به فرماندهی سرهنگ [[رودلف هوس]] و همکارانش (دکتر [[یوزف منگله]] و...) در این اردوگاه کشته شده‌اند که بالغ بر ۹۰٪ آنها را (در پی اجرای طرح راه حل نهایی مسئله یهودی) یهودیان تبعیدی و مابقی را زندانیان سیاسی لهستانی - اسرای جنگی شوروی - کولی‌های اروپایی وسایر اسرای جنگی متفقین تشکیل می‌دادند. این اردوگاه در سال ۱۹۴۵ میلادی به وسیله نیروهای [[ارتش سرخ]] شوروی به فرماندهی [[گئورگی ژوکوف|ژنرال ژوکوف]] از دست قوای آلمان نازی آزاد گردید. امروزه مجتمع سه‌گانه اردوگاه آشویتس به صورت شاهد تاریخ جهت بازدید جهانگردان از سراسر جهان در آمده است. شعار معروف آلمانی «کار شما را آزاد خواهد کرد» (ARBEIT MACHT FREI) به صورت یادگاری از آن دوران هنوز بر سر در معروف اردوگاه آشویتس به جای مانده است (تصویر روبرو).<ref>http://www.ushmm.org/wlc/fa/article.php?ModuleId=10005189</ref>
در سال ۱۹۷۹ میلادی، سازمان [[یونسکو]]، این اردوگاه را به عنوان «نماد بیرحمی انسانی نسبت به هم‌نوعان خود در قرن بیستم»، درفهرست [[میراث جهانی یونسکو]] قرار داد.<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/31 Auschwitz Birkenau German Nazi Concentration and Extermination Camp (1940-1945)] وبگاه میراث جهانی یونسکو</ref> سالانه هفتصد هزار نفر از این اردوگاه بازدید می‌کنند.
