آزتکها: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
BarzanHayati (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱:
{{Infobox settlement
| name = آزتک
| native_name =
| native_name_lang =
| settlement_type =
| image_skyline = StaCeciliaAcatitlan.jpg
| image_alt =
| image_caption =
| image_flag =
| flag_alt =
| image_seal =
| seal_alt =
| image_shield =
| shield_alt =
| nickname =
| motto =
| image_map = Aztec_Empire_c_1519.png
| mapsize =
| map_alt =
| map_caption = امپراتوری آزتک هنگام حمله اسپانیایی‌ها{{سخ}}در حدود سال ۱۵۱۹
| image_map1 =
| mapsize1 =
| map_alt1 =
| map_caption1 =
| pushpin_map =
| pushpin_label_position =
| pushpin_map_alt =
| pushpin_map_caption =
|latd =
|longd = | longm =
| coor_pinpoint =
| coordinates_type =
| coordinates_display = inline,title
| coordinates_footnotes =
| subdivision_type =
| subdivision_name =
| subdivision_type1 = پایتخت
| subdivision_name1 = [[تنوشتیتلان]]
| subdivision_type2 =
| subdivision_name2 =
| subdivision_type3 =
| subdivision_name3 =
| established_title = تاسیس{{سخ}}انقراض
| established_date =
| founder =
| seat_type =
| seat =
| government_footnotes =
| leader_party =
| leader_title = آخرین حاکم:
| leader_name =
| unit_pref = Metric<!-- or US or UK -->
| area_footnotes =
| area_total_km2 =
| area_land_km2 =
| area_water_km2 =
| area_metro_km2 =
| area_urbun_km2 =
| area_water_percent =
| area_note =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| elevation_max_footnotes =
| elevation_max_m =
| elevation_min_footnotes =
| elevation_min_m =
| population_footnotes =
| population_total =
| population_metro =
| population_urbun =
| population_as_of =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_note =
| timezone1 =
| utc_offset1 =
| timezone1_DST =
| utc_offset1_DST =
| postal_code_type =
| postal_code =
| area_code_type =
| area_code =
| iso_code =
| blank_name_sec1 = زبان
| blank_info_sec1 = [[ناهواتل]]
| blank_name_sec2 =
| blank_info_sec2 =
| website = <!-- {{URL|example.com}} -->
| footnotes =
}}
'''آزتکها'''، یک تمدن [[سرخ‌پوست]]ی در [[مکزیک]] بودند.
== تاریخچه ==
'''آزتکها'''، یک تمدن [[آمریکای مرکزی]] را در [[مکزیک]] مرکزی شامل می‌شدند که دارای [[اسطوره]] بسیار غنی بودند. ''آزتکاتل'' به زبان خود آزتکها یعنی [[ناهواتل]]، در لغت به معنی افرادی است که از [[آزتلان]] (سرزمین افسانه‌ای آزتکها) می‌آمدند. آزتکها خود را بیشتر ''مکزیکا'' صدا می‌کردند، که از آن امروزه نام کشور [[مکزیک]] مشتق شده است. در سال [[۱۸۱۰ (میلادی)|۱۸۱۰]]، طبیعت‌شناس [[پروس]]ی [[الکساندر فون هولمبولدت]] برای اولین بار لفظ مدرن ''آزتک'' را برای این تمدن و یا ملّت، ابداع کرد.
پایتخت آزتکها [[تنوشتیتلان]]<ref>Tenochtitlan</ref> نام داشت و از سال [[۱۳۲۵ (میلادی)|۱۳۲۵]] تا [[۱۵۲۱ (میلادی)|۱۵۲۱]]، دوازده نفر بر آن فرمانروایی کردند. پس از جنگ‌های خونین، در [[۱۳ اوت]] ۱۵۲۱، آخرین حکمران آزتکها خود را تسلیم [[اسپانیا]]یی‌ها کرد.
== فرهنگ ==
'''آزتکها،''' پرستش‌گاه‌ها و برج‌ها و خانه‌های بسیاری را با مصالح سنگی ساخته بودند. در رشته [[اخترشناسی|نجوم]]، [[حقوق]] و [[حکومت]]، پیشرفت کرده بودند. در بسیاری از [[هنر
گذشته از اینها آزتکها چندین [[باغ گیاه‌شناسی]] یا گیاه‌پروری داشتند که اروپائی‌ها تا آن زمان با چنین چیزی آشنا نشده بودند. در سرزمین آزتکها شبکه بزرگی برای آبیاری زمین‌های [[کشاورزی]] ایجاد شده بود. صنعت [[بافندگی]]، شکل گرفته بود. در میان این مردم،
▲'''آزتکها،''' پرستش‌گاه‌ها و برج‌ها و خانه‌های بسیاری را با مصالح سنگی ساخته بودند. در رشته [[اخترشناسی|نجوم]]، [[حقوق]] و [[حکومت]]، پیشرفت کرده بودند. در بسیاری از [[هنر|هنرها]] و [[شغل|پیشه‌ها]] صاحب مهارت شده بودند. به [[موسیقی]]، [[رقص]]، [[نمایشنامه|نمایشنامه]]، و [[ادبیات]] علاقه‌مند بودند.
در سال ۱۵۱۹ میلادی یک [[ملوان]] اسپانیائی به نام [[ارنان کورتس]] همراه با ارتشی کوچک، به آزتکها حمله کرد. او پس از نبردهای سخت و خونین توانست قدرت و حکومت آزتکها را سرنگون و نابود کند
▲گذشته از اینها آزتکها چندین [[باغ گیاه‌شناسی]] یا گیاه‌پروری داشتند که اروپائی‌ها تا آن زمان با چنین چیزی آشنا نشده بودند. در سرزمین آزتکها شبکه بزرگی برای آبیاری زمین‌های [[کشاورزی]] ایجاد شده بود. صنعت [[بافندگی]]، شکل گرفته بود. در میان این مردم، تاسیساتی مانند [[بیمارستان روانپزشکی|تیمارستان]] با پزشکان و جراحان متخصص وجود داشت.
▲در سال ۱۵۱۹ میلادی یک [[ملوان]] اسپانیائی به نام [[ارنان کورتس]] همراه با ارتشی کوچک، به آزتکها حمله کرد. او پس از نبردهای سخت و خونین توانست قدرت و حکومت آزتکها را سرنگون و نابود کند . آنگاه اسپانیائی‌ها مکزیک را جزئی از سرزمین امپراتوری اسپانیا بشمار آوردند.
ولی امروزه نیز بسیاری از سرخ‌پوستان ساکن مکزیک به زبان آزتک سخن می‌گویند. مکزیک امروزی و مکزیکی‌های معاصر از اینکه به آزتکها تعلق دارند بر خود می‌بالند. آنها توانسته‌اند بسیاری از شیوه‌های زندگی، آداب و رسوم آزتکها را تا امروز حفظ کنند. برخی از واژه‌های آزتک نه فقط در میان مکزیکی‌ها یافت می‌شود بلکه به زبان‌های بزرگ مانند زبان انگلیسی نیز راه یافته‌اند. از میان این واژه‌ها می‌توان به chocolate (= [[شکلات]])، tomato (= [[گوجه‌فرنگی|گوجه فرنگی]])، ocelot (= [[گربه پلنگی]])، coyote (= [[کایوت]])، avocado (= [[آووکادو]]) و برخی واژه‌های دیگر اشاره کرد.
سطر ۱۱۰ ⟵ ۱۰۹:
== آدم‌خواری ==
سران آزتک اشتهای سیری ناپذیری برای [[آدم‌خواری (انسان‌ها)|
اشتهای آزتکها برای [[گوشت]] انسان آنچنان گسترش یافته، و تعداد مردم آن سرزمین به تعدادی کم شده بوده است که سران آزتک را برای مذاکره جهت گرفتن
▲سران آزتک اشتهای سیری ناپذیری برای [[آدم‌خواری (انسان‌ها)|آدم خواری]] داشته‌اند. بر خلاف مایاها که قربانیان انسانی گاه به گاه و صرفاً تحت مراسم آیینی داشته‌اند، آزتکها به بر پا کردن "جشن خون" و [[پوست‌کنی|سلاخی]] آییتی دسته جمعی و آدم‌خواری سیاه و گسترده شهره بوده‌اند.<ref>[http://www.latinamericanstudies.org/aztecs/montellano.htm آیا ادم خواری آزتکها یک نیاز اکولوژیک بوده است؟]</ref> مشاهده کشته شدن، و سلاخی آیینی صدها و بلکه هزاران نفر در یک شب، و تکرار مدام آن در سال، رعب و وحشتی فراگیر در سایر [[قبیله|قبایل]] همسایه بر انگیخته بود. استاد دانشگاه هاروارد، دیوید اس. لندز در کتاب خود "ثروت و فقر ملل" می‌نویسد که یکی از دلایل عمده‌ای که آزتکها با ابعاد گسترده خون‌خواری و آدم‌خواری از مردم خویش، سال‌ها حکومت کردند، ایجاد جو وحشت بوده است.
▲اشتهای آزتکها برای [[گوشت]] انسان آنچنان گسترش یافته، و تعداد مردم آن سرزمین به تعدادی کم شده بوده است که سران آزتک را برای مذاکره جهت گرفتن "قربانی انسانی" به سراغ سایر قبایل می‌فرستاد. در این مذاکرت پشت پرده، سران بی‌کفایت قبایل همسایه "جنگ‌های تشریفاتی" در ابعاد کوچک ترتیب می‌داده‌اند و مردم نگون‌بخت و از همه جا بی‌خبر خود را به "کام" دشمن سرازیر می‌کردند. در نتیجه شکست از پیش تعیین شده دسته‌های همسایه، قربانی‌های [[جشن]] خون بعدی برای آزتکها به دست می آمد. بیشتر این آدم‌خواری‌ها در بالای [[کاخ|کاخ ها]] انجام می‌شود. {{مدرک}} {{نیازمند منبع}}
== نگارخانه ==
<gallery>
پرونده:Aztec5figure9.jpg|نقاشی از [[دفترنامه مندوزا]]<ref name=autogenerated1>A painting from Codex Mendoza showing elder Aztecs being given intoxicants</ref>
پرونده:Aztec5figure9.jpg|نقاشی از دفترنامه مندوزا<ref name=autogenerated1 />
Image:Jaguar_warrior.jpg|<ref>Jaguar warrior, from the Codex Magliabechiano</ref>
Image:Lake_Texcoco_c_1519.png|دره مکزیکو در زمان حمله اسپانیایی ها<ref>The Valley of Mexico at the time of the Spanish Conquest</ref>
سطر ۱۳۰ ⟵ ۱۲۷:
== منابع ==
{{چپ‌چین}}
[http://www.plu.edu/~arnoldwp/motivation-cannibalism/home.html
* Berdan, Frances F. (۲۰۰۵) ''The Aztecs of Central Mexico: An Imperial Society''.
* Berdan, Frances F. , Richard E. Blanton, Elizabeth H. Boone, Mary G. Hodge, Michael E. Smith and Emily Umberger (
* Boone, Elizabeth H. ۱۹۸۹. «Incarnations of the Aztec Supernatural: The Image of Huitzilopochtli in Mexico and Europe.
{{پایان چپ‌چین}}
| |||