پیوریتن‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

[[Fileپرونده:PuritanGallery.jpg|thumbبندانگشتی|گالری متألهین مشهور پیوریتن قرن هفدهم.]]

'''پیوریتن‌ها''' {{انگلیسی|Puritans}} یا '''پارسایان''' گروهی از [[پروتستانتیسم|پروتستان‌های]] [[کالوینیسم|اصلاح شده]] [[انگلیس|انگلیسی]]ی در سده‌های [[سده ۱۶ (میلادی)|شانزدهم]] و [[سده ۱۷ (میلادی)|هفدهم میلادی]] بود که پشتیبان پالودن [[کلیسای انگلستان]] از هر گونه رسم [[کلیسای کاتولیک|کاتولیک رومی]] بودند و اعتقاد داشتند که کلیسای انگلستان تنها به طور جزیی اصلاح شده است. پیوریتنیسم به این معنا از سوی برخی از بازگشت روحانیون تبعید شده در دورهٔ مری اول، کوتاه مدتی پس از جلوس [[الیزابت یکم (انگلستان)|الیزابت یکم]] در سال ۱۵۵۸، به عنوان جنبشی فغال در درون کلیسای انگلستان، بنیان نهاده شد.

== پیشینه ==

در ۱۵۵۸ ملکه مری درگذشت. اصلاح‌طلبان بر تخت نشستن خواهرش [[الیزابت یکم (انگلستان)|الیزابتِ نخست]] را فرصتی یافتند تا جان تازه‌ای در کالبد بی‌جان اصلاحات بدمند. اما او رویه‌ای میانه‌روانه در پیش گرفت و همین آنانی را که در پی اصلاحات گسترده بودند ناامید کرد. او توانست [[پارلمان بریتانیا|پارلمان]] را همراه خود کند و برپا داشتن [[کلیسای انگلستان]] را به تصویب برساند و استوار کند. در این میان پیوریتن‌ها بر زدودن کلیسای انگلستان از هر گونه نشانه و نفوذ کلیسای کاتولیک پا می‌فشردند. نام پیوریتن از همین جا بر آنان نهاده شد، هنگامی که بحث بر سر ردای [[کشیش|کشیشان]]ان بالا گرفت. پیوریتنان که نتوانسته بودند حرف شان را در پارلمان بر کرسی بنشانند همت بر تبلیغ گماشتند و همانا کامیاب شدند و کامیابی شان را وام‌دار کوشش‌های بسیار و پشتیبانان شان در میان نخبگان و در پارلمان و تسلط شان بر کرسی‌های [[دانشگاه آکسفورد]] و [[دانشگاه کمبریج]] بودند. دو کتاب ''[[کتاب مقدس ژنو]]'' و ''شهیدان'' [[جان فاکس]] پرخواننده‌ترین کتاب‌های روزگار الیزابت بودند.<ref name="britannica.com">http://www.britannica.com/topic/Puritanism</ref>

ملکه بی آن که فرزندی داشته باشد در ۱۶۰۳ درگذشت. نزدیک‌ترین خویش ملکه، نواده عمه اش، [[جیمز یکم (انگلستان)|جمیز]] استوارت، پادشاه [[اسکاتلند]] بود که با آموزه‌های [[کالونیسم|کالونیستی]] بزرگ شده بود. این بار نیز پیوریتنان به بر تخت نشستن جمیز امید بستند. اما او نیز رویه الیزابت را در برکشیدن و ایستاندن کلیسای انگلستان پیش برد و اصلاح دین و زدودن نفوذ کلیسای کاتولیک روم را پی گرفت؛ نه چندان که پیوریتن‌ها را خرسند کند. کم‌زنی جیمز به پیوریتنان در [[همایش بارگاه همتپتون]] به سال ۱۶۰۴، اعتراض ایشان را در پی آورد. «نه شاه،‌شاه، نه اسقف» شد شعار پیوریتنان. شاه نیز بسیاری از ایشان را از منصب‌هایی که داشتند برکنار کرد. اما جانشینان جیمز، حتا به همین اندازه نیز به اصلاح دین چندان رغبتی نداشتند. [[دودمان استوارت]]، پس از جیمزِ نخست، رفته رفته جانب کاتولیک‌ها را گرفتند و بازگشت به سنت‌های پیشین را در دستور کار گذاردند.

گرایش پادشاهان [[دودمان استوارت]] به کلیسای کاتولیک، بسیاری از پیوریتنان را از پی گرفتن اصلاحات مذهبی در انلگستان ناامید کرد و نگاه شاننگاه‌شان را به سرزمینی نو گرداند. آنان به این نتیجه رسیدند که آیین‌ها و باورهای شان را در نوآبادهای آن سوی [[اقیانوس]] [[اطلس]] و به دور از نفوذ کلیسای کاتولیک و فشار شاهان استوارت بگسترند. برخی ثروت‌مندان پیوریتن در [[ماساچوست]] [[شرکت ماساچوست بی]](شاخاب ماساچوست) را پایه گذاشتند تا زمینه زندگی پیروان پیوریتن را در سرزمین‌های تازه فراهم آورند. در مارس ۱۶۳۰، با سرمایه شرکت بی، هفده کشتی از [[لندن]] آهنگ [[ایالت‌های نیو انگلند آمریکا|نوانگلستان]] در آن سوی اطلس کردند تا به رهبری وکیلی با نام [[جان وینثرپ]]، نوآبادی بر پایه ی باورهای پیوریتن بسازند.<ref name="study.com">http://study.com/academy/lesson/puritans-in-america-beliefs-religion-history.html</ref>

== باورها و آیین‌ها ==

پیوریتن‌ها گروهی بودند که پس از [[توافق اصلاح دین]] در آغاز پادشاهی ملکه الیزابت، در پی زدوددن [[کلیسای انگلستان]] از بازمانده نشانه‌های پاپی بودند و هر چه به [[کلیسای کاتولیک روم]] امکان نفوذ می‌داد. پیوریتن‌ها در سده ۱۷ام به پافشاری شان بر اخلاق و جدیت شان در دین آوازه داشتند و همین، همه شیوه زندگی شان را شکل داد. آنان برای ساختن الگوی زندگی شان برای همه ی جهان، در پی اصلاح کلیسا بودند. تلاش‌های شان برای تغییر میهن شان هم به [[جنگ داخلی انگلستان|دومین جنگ داخلی انگلستان]] دامن زد و هم به پایه گذاشتن نوآبادها در امریکا.<ref name="britannica.com"/>