راسل در مقالهای تحت عنوان ''آیا خدایی هست؟''، که به سفارش مجله ''ایلوستریتد'' در سال ۱۹۵۲ نوشت و هرگز منتشر نشد، چنین نوشت:
{{گفتاورد بزرگ}}
بسیاگر ازمن مردمانِمدعی درستکیش (orthodox) چنان سخن میگویندمیشدم که گوییدر وظیفۀمنظومه شکاندیشانشمسی استمیان که عقایدِ جزمیِ عمومی را ابطال کنندزمین و نه وظیفۀ جزماندیشان که آنها را اثبات کنند. البته این امر خطاست. اگر میگفتم کهمریخ یک قوریِقوری چینی میانِ زمین و مریخ وجود دارد که در مداری بیضیشکل بهگِرددور خورشید میگردد، هیچکس نمیتوانستقادر ادعاینبود مدّعای مرا ابطالرد کندکند،مشروط اگربه محتاطانهآنکه اضافهحواسم میکردممیبود که آندر ادامه بگویم این قوری چندانآنقدر کوچک است که حتی با قویترین تلسکوپها هم آشکارشقابل نمیکندرویت نیست. اما اگر سپستا میگفتمآنجا که،پیش چونکهمیرفتم ادعایکه مرامیگفتم چون مدعای نمیتوانمن ابطال کرد،ناپذیراست شکجایز کردننیست درعقل اینبشر امربه ازآن جانبِشک عقلِکند، انسانبه گستاخیِحق تحملناپذیریبه است،یاوه بهراستیگویی گمانمتهم میکردندمیشدم. کهبا یاوهاین میگویم. اماحال، اگر وجودِوجود این قوری را در کتابهایکتب کهنقدما تأیید میکردند،شده بهمثابهِبود حقیقتِو مقدسآن را حقیقتی قدسی شمرده و هر یکشنبه تبلیغدر میکردند،کلیسا درباره آن به وعظ میپرداختند و در مدرسهمدارس بهذهنِآن را به ذهن کودکان فرو میکردند، تردید در اعتقاد داشتن بهوجودِوجود آن بهنشانهاینشانهٔ ازنامتعارف نابهنجاریبودن مبدلتلقی میشد و شخص شکاک را مشمولِدر توجهاتِعصر روانپزشکروشنگری به نزد روانپزشک و در عصرِدوره آگاهیپیش یااز مأمورِآن تفتیشِبه عقایددادگاه درتفتیش روزگارِعقاید پیشین میکرد.میفرستادند.<ref>[httpshttp://drivewww.googlecfpf.comorg.uk/articles/religion/open?id=0B0roFUF1XaJ_WFBxa0o1VkZxY00br/br_god.html برتراندBertrand راسل،Russell: آیاIs خداییThere وجودa دارد؟ برگردان امیر کشفیGod?]</ref>
{{پایان گفتاورد بزرگ}}
تمثیل «قوری چایباوری» راسل در مقابله با مذهب کماکان مبنای بسیاری از مناظرات بین مؤمنان و دگراندیشان است. [[ریچارد داوکینز]] از این قیاس در کتاب معروف خود ''کشیش شیطان'' استفاده کردهاست.