|
|رشدجمعیت=
|تراکم‌جمعیت=
|زبان= [[فارسی]] - [[مازندرانی]] -سگستانی - [[زبان ترکمنی]] بلوچی
|مذهب= [[شیعه]] و [[سنی]] - [[مسیحی]]-[[ارمنی]]-[[بهایی]]
|مساحت= ۲۰۳۶۷ KM^۲
|استاندار= [[حسن صادقلو]]
|ره‌آورد= [[خاویار]] - [[پنبه]]
|پیش‌شماره= ۰۰۹۸۱۷۳۰۰۹۸۱۷3
|وب‌گاه خبری استان گلستان = {{نشانی وب|estarabad.ir}}
|وب‌گاه= {{نشانی وب|golestan.gov.ir}}
|پانویس}}
'''استان گُلِستان''' از استان‌های شمالی [[ایران]] است. مرکز این استان [[گرگان]] است. پرجمعیت و بزرگترین شهرستان آن گرگان است، مردم این استان به زبانهایزبان ترکمنی،فارسی، فارسی[[زبان ترکمنی|ترکمنی]] و ترکی[[زبان مازندرانی|مازندرانی]] سخن می‌گویند. دو قوم بزرگ این استان را فارس‌هامازندرانی و ترکمن‌ها تشکیل داده‌اند.
== نام ==
گلستان نام جدیدی برای یکجدید سرزمین تاریخی می‌باشداست که در طول تاریخ و تا سده هفتم هجری به نام ایالت گرگان و از آن پس تا آغاز سده دهم به نام استرآباد و در نوشته‌های دوران اولیه اسلامی به نام (جرجان) و از اسفند ۱۳۱۶ گرگان نامیده شده‌است. این استان تا سال ۱۳۷۶ بخشی از استان مازندران بود، اما در آن سال به صورت استانی مستقل بنام استان گلستان درآمد و شهرستان گرگان به عنوان مرکز آن برگزیده شد. بیشتر شهرهای کنونی استان از قدمت چندانی برخوردار نیستند و از بزرگ‌شدن روستاها به وجود آمده‌اند و به عبارتی روستا شهر به شمار می‌آیند. با این همه، شهرهای گرگان و گنبدکاووس ریشه در تاریخی دارند. روستاهای استان گلستان به صورت متمرکز و نزدیک به هم هستند. این روستاها در راستای جاده‌ها و رودها به صورت طولی و در بخش‌های کوهستانی به صورت پلکانی هستند.
[[پرونده:Iran bastan 18.jpg|بندانگشتی|از یافته‌های مربوط به سدهٔ دوم پیش از میلاد در شاه‌تپه گرگان.]]
| value1 =۳۴٫۲۰
| color1 =gold
| label2 =فارسمازندرانی
| value2 =۳۰٫۴۰
| color2 =red
| label3 =مازندرانیفارس و گیلکسیستانی
| value3 =۱۴٫۹۰
| color3 =blue
| label4 =سیستانی و بلوچ
| value4 =۱۰٫۹
| color4 =green
جمعیت استان گلستان بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۱٬۷۷۷٬۰۱۴ نفر است که از این تعداد ۵۱/۰ درصد شهرنشین و ۴۹/۰ درصد روستانشین می‌باشند.
اقوام متعددی در این استان زندگی می‌کنند که شامل [[ترکمن‌ها]]، [[فارسی زبانان]] سیستانی، بلوچ‌ها، ترک‌ها (آذربایجانی و قزلباش)، مازندرانی‌ها و قزاق‌ها می‌شوند.<ref>http://hamshahrionline.ir/details/17765</ref> فارسی‌زبان‌های سیستانی بیشتر در مرکز و جنوب استان و [[مردم مازندرانی|مازندرانی‌ها]] در غرب و جنوب استان سکونت دارند. قرلباشان در رامیان، آزادشهر، مینودشت، کلاله و گالیکش و<ref name="bankmelli">{{یادکرد وب |عنوان=اطلاعات استان گلستان|ناشر=بانک ملی ایران|نشانی=http://bmi.ir/Fa/ShowBmiStateInfo.aspx?tid=30&sid=42&AspxAutoDetectCookieSupport=1|تاریخ بازدید=نوامبر ۲۰۰۹}}</ref> [[مردم آذری|آذریآذری‌ها]]<nowiki/>ها در [[شهرستان گنبد کاووس]]<ref>[http://gonbadcity.ir/HomePage.aspx?TabID=4670&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR پورتال شهرداری - آشنایی با گنبد کاووس]</ref> و [[قزاق‌های ایران|قزاق‌ها]] نیز بیشتر در [[گرگان]] و تکرها (ته‌کر) در نگین شهر و زابل‌آباد و مینودشت سکونت دارند.
[[ترکمن‌های ایران|ترکمن‌ها]] در بخش شرقی، مرکزی و شمالی استان و همچنین در مرکز استان سکونت دارند.<ref name="ostandari">{{یادکرد وب|عنوان= استانداری گلستان|نشانی=http://www.golestan.gov.ir/layers.aspx?quiz=page&PageID=74|تاریخ بازدید=ژانویه ۲۰۱۱}}</ref> سنی‌مذهب هستند و به [[زبان ترکمنی]] تکلم می‌کنند.<ref name="bankmelli" />
=== پارک جنگلی [[ناهارخوران]] ===
این پارک در ۵ کیلومتری جنوب شهر گرگان جای دارد و از نظر آرامشگاه‌ها، رستوران‌ها، شبکهٔ آب‌رسانی بهداشتی و دیگر امکانات رفاهی از پارک‌های شناخته شده و پرجاذبه برای گردشگران است. بیشتر مسافرانی که به سوی مشهد مقدس می‌روند، ساعت‌هایی را در این پارک می‌گذرانند.
'''{{درشت|پارک جنگلی النگدره}}'''
پارک جنگلی النگدره، دارای وسعتی به مساحت ۱۸۵ کیلومتر و چشم‌اندازی منحصر به فرد است و به عنوان یکی از ۷ [[منطقه نمونه گردشگری]] کشور و همچنین [[پارک جنگلی]] شاخص شمال کشور انتخاب و معرفی شده است. هوای جنگل حداقل ۱۰۰ درجه خنک‌تر از نقاط شهری است. در دامنه جنگل پوشش گیاهی ویژه و همچنین رودخانه و چشمه‌هایی وجود دارد.
رودخانه قلاشی از قسمت جنوب پارک تا شمال امتداد دارد و تقریباً از وسط آن می‌گذرد. در نزدیکی این رودخانه، ۳ چشمه آب وجود داردو پوشش گیاهی ابن جنگل را درختان انجیلی و ممرز، توسکا، لرگ، افرا، بلوط، بید، شیردار و خردمندی تشکیل می‌دهد.
'''{{درشت|جنگل و آبشار زیارت}}'''
آبشار زیارت [http://www.irandeserts.com/content/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%A2%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%A2%D8%A8%D8%B4%D8% گرگان] در موقعیت جغرافیایی E542757 N364029 در استان گلستان واقع است. آبشار زیارت در میان جنگل ناهارخوران و در حاشیه روستای زیارت واقع است. ناهاخوران نقطه‌ای جنگلی در جنوب شهر گرگان است که در فاصله هشت کیلومتری از مرکز شهر قرار دارد. این منطقه از هوای نسبتاً مطبوع و ملایم تری در مقایسه با شهر و مناطق شمالی این منطقه برخوردار است. به مرور زمان و با افزایش جمعیت و وسعت شهر گرگان از حدود ۲۰ سال قبل فاصله بین مرکز شهر و ناهارخوران به صورت یک خیابان عمومی و نسبتاً شلوغ و پررفت و آمد تبدیل شده و اکنون یکی از خیابان‌های اصلی گرگان است. این مسیر که به جاده ناهارخوران مشهور است، مسیری برای پیاده‌روی و تفریح مردم است. در این جنگل امکانات متعددی همچون آلاچیق، کمپینگ، رستوران، فروشگاه و سرویس بهداشتی برای گردشگران در نظر گرفته شده است.
'''{{درشت|[http://www.irandeserts.com/content/درگاه_کویر/طبیعت_ایران/آبشارهای_ایران/آبشار_رنگو،_گرگان.htm جنگل و آبشار رنگو]}}'''
آبشار رنگو گرگان در موقعیت جغرافیایی E5425 N3644 در استان گلستان واقع است. این آبشار در ۱۵ کیلومتری جنوب غربی گرگان واقع گردیده است. محیط پیرامون رودخانه رنگو دارای هوای خنک و لطیف و با درختان سربه فلک کشیده پوشانده شده است. هرچند آبشار رنگو ارتفاع زیادی ندارد ولی به دلیل بستر نیم دایره‌ای که دارای یک محل ریزش اصلی و چندین محل ریزش فرعی با حجم آب به نسبت قابل توجه، منظره‌ای جالب و دیدنی را بوجود آورده است. این مجموعه فاقد امکانات تفرجگاهی برای علاقمندان به طبیعت است.
'''{{درشت|[http://www.irandeserts.com/content/article/آبشارهای-دره-تل-انبار-گرگان.htm آبشارهای دره تل انبار]}}'''
آبشارهای دره تل انبار در موقعیت جغرافیایی N363914 E542731 در استان گلستان واقع است. این دره در نزدیکی روستای زیارت واقع شده است. روستای زیارت در ۱۷ کیلومتری جنوب گرگان قرار دارد و دارای پتانسیل بالای گردشگری است. از روستای زیارت به سمت دوراهی آبشار زیارت یک جاده خاکی وجود دارد که می‌توان آن را با خودرو طی کرد. برای رسیدن به ابتدای این دره ۲ مسیر وجود دارد که مورد استفاده در صعود قله تل‌انبار هم قرار می‌گیرد. مسیر چشمه شهربت و دیگری مسیر چمازچال است. مسیر چشمه شهریت کاملاً پاکوب است. این راه در قدیم محل تردد اهالی روستای چهار باغ و شاهکوه به زیارت و نهایتاً گرگان بوده است. پس از عبور از چشمه شهریت و ادامه مسیر تا چشمه سیاه خانی در ارتفاع ۲۳۰۰۰ متری، به یک دو راهی خواهید رسید که مسیر سمت راست به قله و مسیر سمت چپ که پاکوب کمتری دارد به سمت شرق به سمت دره می‌رود. پس از عبور از یک مرتع کوچک مسیر پاکوب به پایان می‌رسد و از این نقطه مسیری وجود ندارد. با ادامه حرکت به سمت شرق و عبور از یک دره، به دره تل انبار خواهید رسید. رشته کوه تل انبار بخشی از کوه‌های البرز شرقی است که در جنوب شهر گرگان قرار دارد و در مرتفع‌ترین قسمت به ارتفاع ۳۰۳۰ متر دارای قله‌ای به همین نام (تل انبار) می‌باشد. دره در دامنه شمالی قله قرار دارد و دارای آبشارهای متعددی است که در انتها به آبشار دوقلوی روستای زیارت ختم می‌گردد. این دره از دوب خش اصلی تشکیل می‌گردد که شامل بخش بالای دره که از یال تل انبار تا آبشار حد فاصل منطقه صندوق به منطقه میان وله و همچنین بخش پایینی دره که از آبشار مذکور تا آبشار دوقلو است.
این دره متشکل از ۵۳ آبشار ۲ الی ۴۰ متری است که ۲۰ آبشار آن بیش از ۱۰ متر ارتفاع دارند. برای بازدید از این آبشارها نیاز به مهارت‌های فنی و تجهیزات فرود است. ۲۵ آبشار در این دره نیازمند فرود با طناب است. فصل مناسب برای عبور از این دره از اول تیرماه تا نیمه اول شهریورماه است. همچنین ابزار کارگاه زدن، دو حلقه طناب ۵۰ متری و یک طناب ۲۰ متری، اطلاع از وضعیت جوی منطقه، آشنایی کامل نفرات به فرود از ملزومات حرکت در این دره است. شایان ذکر است پس از فرود از آبشار اول این دره، باید مسیر را ادامه داد و راه بازگشت وجود ندارد. رودخانه با دیواره‌های بلند احاطه شده و همچون کانالی خروشان و کف آلود پایین می‌رود. در این قسمت از مسیر دیگر درختی برای برپایی گارگاه نیست از این رو برای کارگاه زدن باید ازشکاف دیواره‌ها استفاده نمایید. انتهای این مسیر به آبشار زیارت گرگان ختم می‌شود. نکته مهم در اینگونه برنامه‌ها، توجه به عایق بندی صحیح و اصولی پوشاک، غذاها و سایر ملزومات مهم نظیر کیف کمکهای اولیه است. اکثر آبشارها کارگاه استاندارد و قابل اطمینانی ندارند و در برخی کارگاه‌ها از ابزارهای بسیار مستهلک و طنابچه‌های نازک، طنابهای پلاستیکی قدیمی، تسمه کمربند ایمنی اتومبیل و غیره استفاده شده که به شدت خطرناک هستند. توصیه می‌شود قبل از فرود از این آبشارها با وسایلی که در اختیار دارید کارگاهی ایمن تعبیه نمایید. بازدید از این دره نیازمند ۲ روز زمان است. ر برخی از نقاط دره امکان استفاده از تلفن همراه وجود دارد و این موضوع باید در اداره تیم و سرپرستی برنامه مورد توجه قرار گیرد.
جنگل رنگو دارای گرمابه قدیمی – امامزاده ابراهیم می‌باشد و از لحاظ طبیعی دارای طبیعت زیبا اطراف آبشار- دره‌های مسیر رودخانه‌های منطقه می‌باشد؛ و همچنین حدود ۵ ساعت پیاده‌روی در امتداد دره و رود خانه آبشار رنگو خودنمایی می کندمکان‌ها و شهرهای اصلی در مسیر: از مسیر پارک جنگلی و روستای توشن در ۵ کیلومتری جنوب گرگان قابل دسترسی است.
'''{{درشت|[http://seeiran.ir/جنگل-شصت-کلا/ جنگل شصت کلا]}}'''
جنگل شصت کلا در ۶ کیلومتری جنوب غربی شهر گرگان واقع است و در نقاط بکر و دور از دسترس آن جانوران وحشی و درنده دیده می‌شود. در کف تاریک جنگل و در کنار درختان می‌توان انواع قارچ‌های رنگارنگ و بعضاً سمی را یافت که بسیاری از آن‌ها خواص دارویی و صنعتی مهمی دارند. رودخانه شصت کلا به طول تقریبی ۴۳ کیلومتر از دامنه‌های شمالی کوه قل بلاغ سرچشمه گرفته و با عبور از دره‌ها و جنگل‌های زیبای کوه جوزبند و سیراب نمودن روستای سیدمیران، به دشت گرگان و مازاد آن به رودخانه قره‌سو می‌ریزد. این رود زیبا در مسیر خود آبشارهایی همچون باران کوه و شصت کلاته را به وجود می‌آورد. آبشار شصت کلاته در انتهای جنگل شصت کلا در ۲۲ کیلومتری جنوب غربی گرگان قرار دارد.
=== پارک جنگلی [[تنگه چهل چای]] ===
امامزاده‌ای در فاصله ۲ کیلومتری گرگان واقع درروستای کریم آباد مکانی سر سبز و دیدنی در کنار امکانات تفریحی و ورزشی در قدیم معروف به نخیل nokhailبوده. نخیل نامی بودکه اهالی به آن داده بودند و روستا را نیز به همین نام می‌شناختند. در این امامزاده که قدمتی طولانی دارد سنگ قبرهایی مربوط به قرن ۵و ۶ هجری یافت شده است. امامزاده محسن از فرزندان امام موسی کاظم امام هفتم شیعیان است.
=== [[تپه هزارپیچ|پارک جنگلی مرتفع هزارپیچ]] ===
از ارتفاعات اطراف گرگان است و به دلیل موقعیت خاص و منظره خوبی که از شهر گرگان می‌دهد مورد توجه مردم و گردشگرانی که وارد شهر می‌شوند قرار می‌گیرد. هزار پیچ در ابتدای غرب گرگان واقع شده است و فرستنده اصلی تلویزیون شهر نیز بر روی آن واقع شده است. پوشش گیاهی آن نیز درخت و درختچه‌های سرو می‌باشد. نوع خاص ارتفاع باعث به وجود آمدن سایت پروازی بر روی قسمتهایی از آن شده است که علاقه‌مندان برای انجام پروازهای سبک با انواع چترو پاراگلایدر از آن بهره می‌برند.
* [[میرزا مهدی استرآبادی]] — از مورخان دوره [[نادر شاه افشار]]
* [[بی‌بی‌خانم استرآبادی]] — از نویسندگان [[دوران مشروطه]]
* محمد قاسم نعمائی - نخستین مهندس راه و ساختمان شمال کشور
* زید الله طلوعی_ موسیقی‌دان و استاد سه‌تار
* [[احمدرضا اسعدی]] — بازیگر سینما
* [[غلامعلی بسکی]] _ معروف به بابابسکی پدر محیط زیست ایران
* [[مه لقا ملاح]] _ مادر محیط زیست ایران
* [[هایده صفی‌یاری]] — تدوین‌گر
* [[امید کوکبی]] — فیزیکدان و فعال حقوق بشر
{{استان‌های ایران}}
{{دانشگاه‌های گلستان}}
{{تاریخ ایران باستان، ترجمه پرویز ناتل خانلری}}
{{تاریخ تمدن ویل دورانت}}
{{چنگیز خان، اثر مورخ نامدار روس واسیلیان}}
{{باتو خان، نوشته واسیلیان}}
{{پیش به سوی آخرین قلزم، اثر واسیلیان}}
{{تاریخ ملل مشرق زمین، نوشته خانم مری بویس}}
{{ایران در زمان ساسانیان، تألیف پروفسور آرتور کریستین، ترجمه رشید یاسمی}}
== پیوند به بیرون ==
| 