دژ ایزدخواست: تفاوت میان نسخه‌ها

| کاربری = [[قلعه]]

واقع شده است. مجموعه قلعه با شماره ثبت آثار ملی ۹۸۰۰ در تاریخ {{جلالی حروف|۱۱|۰۶|۱۳۸۲|پیوند=نه}} در [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده است<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://web.archive.org/web/20151023092637/http://iranshahrpedia.ir:80/fastatic/view/page/cultural-heritage-reports |عنوان = دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر|نشانی بایگانی = http://web.archive.org/web/20150406043613/http://iranshahrpedia.ir/docs/Asar-e%D920Sabti%BE20(Up%D820to%B12026666)%D920(Version%882090%D92008%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%AB%D8%A8%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%DB%80_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%84%DB%8C 2029).zip|عنوانتاریخ بایگانی=۲۳ دانشنامهٔاکتبر تاریخ معماری ایران‌شهر۲۰۱۵ | ناشر = سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۹/۵/۲۰۱۱}}</ref><ref name="yjc" /> چهارطاقی درون این قلعه در سال ۱۳۲۷ با شمارهٔ ثبت ۳۷۶ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده است<ref name="yjc" /><ref name="samta" /><ref name="fehrest" />

ايناین دژ باستانی را که با نام‌های دیگری همچون '''قلعه سرسنگ''' و يایا '''قلعه كهنهکهنه''' نيزنیز می‌خوانند در شرق جاده اصفهان به شيرازشیراز قرار دارد<ref name="samta" /> و نخستيننخستین اثر تاريخىتاریخی كهکه پس از ورود به خاكخاک فارس می‌‌‌توانمی‌توان نام برد.<ref name="samta" />. این دژ همسانی بسیاری به [[ارگ بم]] [[کرمان]] دارد.<ref name="yjc" />

سازندگان این دژ باستانی از عوامل طبیعی بیشترین بهره را برده‌اند و شهر خود را روی یک صخره رسوبی بزرگ بر پا ساخته‌اند که از سه سوی رو به پرتگاهی با بلندای 6۶ تا 15۱۵ متر دارد و تنها از یک سو که کمابیش همسطح زمین است و تنها راه درونشد به به دژ را در خود جای داده‌داده است که دری کوچک در ضلع جنوبی دژ است. همین عامل مایه آسودگی و امنیت دژ و دژنشینان درون آن شده و راه دستیابی دشمن به درون دژ را را نشدنی می‌کرده است.<ref name="yjc">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.yjc.ir/fa/news/4301010/%D8%AF%D8%B1در-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2نوروز-%DA%A9%D8%AC%D8%A7%DB%8Cکجای-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86ایران-%D8%B1%D8%A7را-%D8%A8%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%85305بگردیم305 |عنوان=در نوروز کجای ایران را بگردیم؟ (305) | ناشر = باشگاه خبرنگاران مرکز فارس |تاریخ =۲۰ اسفند ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=۰۸ فروردينفروردین ۱۳۹۵ }}</ref>

بلندای این دژ قلعه استوار از كفکف زمین‌هاىزمین‌های پیرامونی با در نظر گرفتن ساختمان‌هاىساختمان‌های آن بیشینه پنج طبقه نزدیک به 22۲۲ متر می‌‌رسدمی‌رسد. اندازه ضلع شمالىشمالی دژ نزدیک به 10۱۰ متر و ضلع جنوبىجنوبی 70۷۰ متر است و درازای دژ كهکه خیابان اصلىاصلی است از آغاز تا پایان آن 332۳۳۲ متر می‌باشد. بر پایه دیدگاه کارشناسان باستان‌شناسی چگونگی معمارىمعماری ساختمان‌هاىساختمان‌های قلعه به دوران پیش از اسلام و دوره ساسانیان بازمی‌گردد.<ref name="samta">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=رده%D8%B1%D8%AF%D9%87%3A%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B33Aآثار_و_بناهای_تاریخی_و_گردشگری_استان_فارس |عنوان=آثار و بناهای تاریخی و گردشگری استان فارس | ناشر =ویکی اطلس فرهنگی ایران |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۰۸ فروردينفروردین ۱۳۹۵ }}</ref>

دژ باستانی ایزدخواست بر فراز صخره بزرگی بنا نهاده شده است و در درون آن برماندهایی از [[آتشکده]] [[دوره ساسانیان]] بر جای مانده است. این [[چهارطاقی]] هم‌اکنون به صورت یک مسجد درآمده است، با این همه در درون دژ آثاری از زمان اصلی ساختمان دیده می‌شود.<ref name="fehrest">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=مشکوتی |نام=نصرت‌الله |کتاب=فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران | ناشر=سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران |سال=۱۳۴۹ |شابک= |صفحهٔ= ۱۲۳}}</ref> وجود آتشکده در میانه دژ نشانگر حضور موبدان و طبقه اشراف، بزرگان و درباریان در دژ ایزدخواست بوده است. این آتشکده پس از اسلام به مسجد تبدیل شد و هم اکنون در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.<ref name="yjc" /> این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۰۲|۱۲|۱۳۲۷|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۳۷۶ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده است.<ref name="fehrest" /><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://web.archive.org/web/20151023092637/http://iranshahrpedia.ir:80/fastatic/پرونده‌های_آثار_ثبت‌شدۀ_ایران_در_فهرست_آثار_ملیview/page/cultural-heritage-reports |عنوان = دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر|نشانی بایگانی = http://web.archive.org/web/20150406043613/http://iranshahrpedia.ir/docs/Asar-e%20Sabti%20(Up%20to%2026666)%20(Version%2090%2008%2029).zip|تاریخ بایگانی=۲۳ اکتبر ۲۰۱۵ | ناشر = سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۹/۵/۲۰۱۱}}</ref>

{{نقل قول|نام قلعه ایقلعه‌ای است در اراضی ولایت فارس که به اصفهان اقرب است و آن را ایزدخواست گویند. سبب تسمیه اش را نوشته اندنوشته‌اند که لشکری بدانجا مقام کرده بودند چندان برف ببارید که بیشتر آنها در زیر برف بمردند. فردا که سوالسؤال وگفتگو شد که چرا چنین وهنی اتفاق افتاد بزرگ ایشان گفت : «ایزدخواست » و در آنجا توقف کردند و اموات را دفن کرده قریه ایقریه‌ای بنا نمودند به این نام معروف و موسوم شد. (انجمن آرا) (آنندراج ) : در آن موضع دیهی بنا کردند و یزدخواست نام نهادند یعنی خدا هلاک ایشان خواست .}}

[[چهارطاقی ساسانی]] نیز بخشی از این مجموعه است. برخی عکاسان دوره قاجار مثل [[آنتوان سوروگین]] و جهانگردان از آن عکس گرفته اندگرفته‌اند این دژ هم‌اکنون باشنده و سکنه‌ای ندارد و نسبت به عکس‌های دوره قاجار ویران‌تر شده است.