زحل: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب‌ها: حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار ویرایشگر دیداری
Grim reaper (بحث | مشارکت‌ها)
جز ویرایش 2.190.97.85 (بحث) به آخرین تغییری که Mahdy Saffar انجام داده بود واگردانده شد
خط ۴۵:
|scale_height = ۵۹٫۵ کیلومتر
}}
'''زُحَل'''<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=زحل، کیوان | بیگانه=Saturn | بیگانه در فارسی= | حوزه=نجوم | دفتر=دوم | بخش=فارسی | سرواژه=زحل}}</ref> یا '''کِیوان'''، پس از [[مشتری (سیاره)|مشتری]]، دومین سیارهٔ بزرگ [[منظومه شمسی]] و ششمین سیاره نزدیک به [[خورشید]] است. زحل یک [[غول گازی|گلوله گازی غول‌پیکر]] است که با وجود حجم زیادش تنها ۹۵ برابر [[زمین]] [[جِرم (فیزیک)|جرم]] دارد. [[چگالی]] این سیاره حدود یک‌هشتم زمین و کمتر از آب است.
یک روز کامل در کیوان برابر ۱۰ ساعت و ۳۹ دقیقه در زمین و یک سال آن برابر ۲۹٫۵ برابر سال زمین است. از آنجایی که مدار استوایی زحل تقریباً همانند زمین در ۲۷ درجه‌است، تغییرات زاویه سیاره نسبت به خورشید شبیه به زمین می‌باشد و در این سیاره نیز همان چهار فصل مشاهده می‌شود. جرم سیاره زحل همانند مشتری از گاز است که بیشتر آن را [[هیدروژن]] تشکیل می‌دهد. میزان اندکی [[هلیوم]] و [[متان]] در رده‌های بعدی گازهای تشکیل‌دهندهٔ سیاره قرار دارند.
 
در آسمان شب [[زمین]]، زحل به دلیل اندازه بزرگ، نسبتاً درخشان دیده می‌شود. زیبایی آسمان زحل به خاطر نوارهای روشن حلقه‌های اطراف آن و نیز به خاطر [[قمر]]های زیادش است.
سطر ۵۸ ⟵ ۵۹:
 
== ویژگی‌های فیزیکی ==
کیوان کمی از [[مشتری]] کوچک‌تر است و جرم آن کمتر از جرم مشتری و در حدود ۹۵ برابر جرم زمین است. کیوان یک [[غول گازی]] است زیرا سطح آن به صورت کلی از گاز تشکیل شده است با اینکه ممکن است دارای یک هسته جامد باشد.<ref>Melosh, H. Jay (2011). Planetary Surface Processes. Cambridge Planetary Science 13. Cambridge University Press. p. 5. ISBN 0-521-51418-5.</ref> زحل کمترین [[چگالی]] میانگین را نسبت به سایر سیارات [[سامانه خورشیدی]] دارد. اگر بتوانیم زحل را در دریایی عظیم بیندازیم این سیاره بر روی آب شناور می‌ماند.
درون زحل احتمالاً ترکیب مشتری را دارد. برآوردهای نظری مقادیر حدود ۷۴٪ هیدروژن، ۲۴٪ هلیوم، ۲٪ عناصر سنگین‌تر را پیشنهاد می‌کند. این ترکیب تقریباً مشابه ترکیبات خورشید است. احتمالاً زحل دارای یک هسته سنگین کوچک به قطر ۲۰ هزار کیلومتر و جرمی معادل ۲۰Mφ باشد.
 
== جو ==
ساختار جو زحل با کمربندهایی که به موازات استوا امتداد دارند، همانند مشتری است؛ هرچند آشفتگی‌های این کمربندها بسیار کمتر از مشتری است (تاکنون از روی زمین فقط ۱۰ لکه مشاهده شده‌اند).
ترکیب جو کیوان نیز شباهت زیادی با جو مشتری دارد. تاکنون [[متان]] (CH<sub>4</sub>)، [[آمونیاک]] (NH<sub>3</sub>)، اتان (C<sub>2</sub>H<sub>6</sub>)، [[فسفین]] (PH<sub>3</sub>)، [[استیلن]] (C<sub>2</sub>H<sub>2</sub>)، [[متیل استیل]] (C<sub>3</sub>H<sub>4</sub>)، [[پروپان]] (C<sub>3</sub>H<sub>8</sub>) و [[هیدروژن]] مولکولی (H<sub>2</sub>) آشکار شده‌است. لایه خارجی زحل دارای ۹۶٫۳٪ هیدروژن و ۳٫۲۵٪ هلیم می‌باشد. درصد المانهای دیگر به صورت کامل مشخص نیست ولیکن تصور می‌شود درصد بسیار کمی از آنان وجود داشته باشد.
ابرهای زحل خیلی کمرنگ تر از ابرهای مشتری به نظر می‌رسند. ابرهای مشتری اغلب به رنگ زرد کم‌رنگ و نارنجی هستند، به این دلیل که دما در زحل کمتر از مشتری است، ابرهای زحل در لایه پایین‌تری از جو آن قرار می‌گیرند.
 
سطر ۷۳ ⟵ ۷۶:
 
== قمرهای طبیعی ==
{{اصلی|ماه‌های زحل}}
زحل دارای ۱۵۰ قمر است که ۵۳ عدد از آنها دارای نامهای رسمی هستند<ref>Tiscareno, Matthew (July 17, 2013). "The population of propellers in Saturn's A Ring". Cornell University Library. Retrieved 2013-07-17.</ref> و [[تیتان]] با قطر ۵۱۵۰ کیلومتر بزرگترین آنهاست. چهار قمر [[رئا (قمر)|رئا]]، [[دیونه]]، [[تتیس]] و [[یاپتوس]] نیز قطرهایی بین ۱۰۵۰ کیلومتر و ۱۵۳۰ کیلومتر را دارا می‌باشند. قمر [[رئا (قمر)|رئا]] دارای یک سیستم حلقه مجزا و اتمسفر خاص است. بیشتر قمرهای دیگر بسیار کوچک هستند و ۳۴ عدد از آنها دارای قطر کمتر از ۱۰ کیلومتر می‌باشند. ۱۴ قمر دیگر دارای قطر بین ۱۰ تا ۵۰ کیلومتر هستند. بیشتر نامهای قمرهای زحل از نامهای تیتانها در اسطوره‌های یونان باستان اقتباس شده است. تیتان تنها قمر در تمامی منظومه شمسی است که دارای اتمسفر کافی برای وجود واکنشهای شیمیایی می‌باشد. همچنین تیتان تنها قمر دارای دریاچه هیدروکربن است.
 
در روز ۶ ژوئن سال ۲۰۱۳ دانشمندان موفق به کشف هیدروکربنهایی در قسمت بالای اتمسفر تیتان شدند که پیش زمینه حیات هستند.
سطر ۸۰ ⟵ ۸۴:
یکی از پدیده‌های خاص در قمرهای زحل، میان دو قمر [[جانوس (قمر)|جانوس]] و [[اپیمتئوس (قمر)|اپیمتئوس]] اتفاق می‌افتد این دو قمر در مداری تقریباً یکسان دور سیارهٔ زحل چرخش می‌کنند و هر چهار سال یکبار به یکدیگر بسیار نزدیک می‌شوند. در زمان نزدیک شدن، نیروی جاذبهٔ متقابل آنها باعث می‌شود که مدار چرخش آنها با یکدیگر جابه‌جا شود.
 
میماس جزء کوچکترین اقمار زحل است که در سال ۱۷۸۹ میلادی توسط ویلیام هرشل کشف شد. این قمر کوچک و آبله گون که به ستاره مرگ معروف است، یکی از بزرگ ترین دهانه های برخوردی را با پهنایی حدود ۱۳۰ کیلومتر بر روی خود دارد، دلایل شکل گیری چنین عوارض سطحی به این دلیل است که جرم میماس آنقدر قوی است که با ایجاد کردن گرانش سطحی، ظاهر آن را کروی نگه می دارد و آنقدر ضعیف است که اجازه‌ی شکل گرفتن چنین دهانه‌های بزرگی را می دهد.<ref> باشگاه خبرنگاران جوان 30 دیماه 1395 http://www.yjc.ir/fa/news/5939873/ </ref>
 
== حلقه‌های سیاره‌ای ==
{{اصلی|حلقه‌های زحل}}
[[پرونده:Saturn-rings.jpg|چپ|150px|بندانگشتی| تصویر حلقه‌های زحل]]
 
حلقه‌ها یا کمربندهای زحل در فاصله ۱۱۲۰۰ کیلومتری آن جای گرفته‌اند.
حلقه‌های زحل از تکه‌های یخ و همچنین تکه‌های سنگ و غبار تشکیل شده‌اند برخی به اندازه یک غبار ریز و برخی به اندازه یک خانه. حلقه‌های زحل پهن هستند ولی بسیار تخت و نازک. پهنای آن‌ها ۲۸۰ هزار کیلومتر است اما کلفتی آنها تنها یک کیلومتر است؛ بنابراین هنگامیکه از پهلو به زحل بنگریم حلقه‌ها تیغه باریکی می‌شوند و دیده نمی‌شوند. پهنای برخی از حلقه‌های [http://www.netspace.rozblog.com/ زحل] به اندازه فاصله زمین تا ماه می‌باشد.
مشتری و نپتون و اورانوس هم حلقه دارند اما حلقه زحل از همه بهتر دیده می‌شود. به باور دانشمندان دلیل درخشانتر بودن حلقه‌های زحل تازه تر بودن و جوانتر بودن آن هاست. آن‌ها می‌انگارند که این حلقه‌ها در پی نزدیک شدن یک ماهک (قمر) به زحل و فروپاشی آن ماهک در اثر گرانش زحل پدید آمده‌اند.
حلقه‌های زحل به ترتیبی که کشف شده‌اند با حروف الفبا نامگذاری شده‌اند. ای، بی، سی، دی، ای، اف و جی در میان حلقه‌ها سه شکاف وجود دارد به نام‌های آنکه، کیلر و مکسول و یک بازه بزرگ به نام [[شکاف کاسینی]].
سطر ۱۲۳ ⟵ ۱۲۸:
دو دلیل عمده این تفاوت شامل کمبود یک منبع محلی ذرات بار دار که در مورد مشتری توسط فورانهای آیو تولید می‌شوند و حلقه‌های قابل رویت زحل که بطور مؤثری ذرات باردار را جذب کرده و مغناطیس‌سپهر داخلی را از ذرات باردار خالی می‌کنند، است. در خارج لبه حلقه‌ها چگالی ذرات باردار به سرعت افزایش می‌یابد و در حدود ۵Rs تا ۱۰Rs به یک قله می‌رسد. در اینجا، ذرات باردار بطور محکم به میدان مغناطیسی در حال دوران سریع جفت می‌شوند. این برهمکنش، لایه‌ای از پلاسما به ضخامت تقریباً ۲Rs ایجاد می‌کند که تا حدود ۱۵Rs ادامه می‌یابد. در ورای این مقدار، مغناط‌کره شکل خود را از دست می‌دهد. اندازه آن با دمای خورشید تغییر می‌یابد.
[[پرونده:Star-sizes-fa.jpg|بندانگشتی|چپ|500px|هم‌سنجی سیاره‌های منظومه خورشیدی با تعدادی از ستاره‌های مشهور:{{سخ}}'''الف:'''{{سخ}}[[زمین]] (۴) <span style="font-size: large;">></span> [[ناهید (سیاره)|ناهید]] (۳) <span style="font-size: large;">></span> [[مریخ]] (۲) <span style="font-size: large;">></span> [[تیر (سیاره)|تیر]] (۱){{سخ}}'''ب:'''{{سخ}}[[مشتری (سیاره)|مشتری]] (۸) <span style="font-size: large;">></span> زحل (۷) <span style="font-size: large;">></span> [[اورانوس]](۶) <span style="font-size: large;">></span> [[نپتون]] (۵) <span style="font-size: large;">></span> [[زمین]] (بدون شماره){{سخ}}'''پ:'''{{سخ}}[[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (۱۱) <span style="font-size: large;">></span> [[خورشید]] (۱۰) <span style="font-size: large;">></span> [[ولف ۳۵۹]] (۹) <span style="font-size: large;">></span> [[مشتری (سیاره)|مشتری]] (بدون شماره){{سخ}}'''ت:'''{{سخ}}[[دبران]] (۱۴) <span style="font-size: large;">></span> [[نگهبان شمال]] (۱۳) <span style="font-size: large;">></span> [[رأس پیکر پسین]] (۱۲) <span style="font-size: large;">></span> [[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (بدون شماره){{سخ}}'''ث:'''{{سخ}}[[ابط‌الجوزا]] (۱۷) <span style="font-size: large;">></span>[[قلب عقرب]] (۱۶) <span style="font-size: large;">></span> [[پای شکارچی]] (۱۵) <span style="font-size: large;">></span> [[دبران]] (بدون شماره){{سخ}}'''ج:'''{{سخ}}[[وی‌وای سگ بزرگ]] (۲۰) <span style="font-size: large;">></span>[[وی‌وی قیفاووس]] (۱۹) <span style="font-size: large;">></span> [[مو قیفاووس]] (۱۸) <span style="font-size: large;">></span> [[ابط‌الجوزا]] (بدون شماره)]]
 
== جستارهای وابسته ==
*
* [[فهرست قمرهای زحل]]
* [[فضانوردی]]
* [[کاسینی-هویگنس]]
* [[وویجر ۱]]
* [[وویجر ۲]]
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
* [http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=زحل دانشنامهٔ رشد]
* بخشی از مطالب برگرفته از [http://www.senmerv.com/archives/000015.php وب‌گاه سیمرغ]
* {{یادکرد-ویکی
|پیوند=http://de.wikipedia.org/wiki/Saturn_(Planet)#Monde
|عنوان=Saturn
|زبان=آلمانی
|بازیابی=۱ می ۲۰۱۴
}}
 
{{ماه‌های کیوان}}
{{زحل}}
{{منظومه خورشیدی}}
 
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
 
[[رده:زحل]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/زحل»