بهمنگان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏در باره وهومن: اصلاح پیوند(ها) به صفحهٔ ابهام‌زدایی (زبان پهلوی) با استفاده از AWB
برچسب: ویرایش توسط ویرایشگر خودکار
جز اصلاح نویسه عربی، + ویرایش با ماژول ابرابزار با استفاده از AWB
خط ۱:
'''بهمنگان''' یکی از [[جشن‌های ایرانی]] در بهمن روز از [[بهمن]] ماه برابر با روز [[2۲ بهمن|دوم بهمن]] است.
 
== ریشه‌شناسی بهمنگان ==
بهمن از واژه [[اوستایی]] [[وهومن]] Vohumana گرفته شده که با «اندیشه نیک»، «منش نیک» و «خرد سپندینه» (: «خرد مقدس») برابر نهاده شده است. ایرانیان، يازدهمينیازدهمین ماه سال و دومین روز از هر ماه را به نام وهومن نامگذاری کرده‌اند و آن‌راآن را جشن می‌گیرند.
 
== در بارهدرباره وهومن ==
وهومن یکی از [[امشاسپندان]] نزدیک به درگاه [[اهورامزدا]] می‌باشد. [[زرتشت]] برای دریافت پیام‌های اهورایی از [[وهومن]] یاری می‌گیرد. پاسبانی [[چهارپا|چهارپایان]] سودمند در عالم جسمانی به این [[امشاسپند]] واگذار می‌شود. از این رو [[زرتشتیان]] در جشن بهمنگان یا بهمنجه که در روز بهمن از ماه بهمن واقع می‌شود از کشتار [[حیوان|حیوانات]] سودمند و خوردن گوشت آنان خودداری می‌نمایند و برخی زرتشتیان، پرهیز از خوردن و کشتار را در تمام روزهای [[بهمن]] ادامه می‌دهند.
در [[گاتها]] آمده‌است که [[اشوزرتشت]] به یاری مهین فرشته «بهمن» به پیامبری برگزیده شد. وهومن در جهان مینوی نماد منش نیک اهورامزدا است.است؛ و با خواست او، به اشوزرتشت روی می‌آورد و او را با گفتار و خواست اهورایی پیوند می‌دهد. در [[اوستا]]، [[بهشت]] خانه وهومن خوانده شده‌است و نیکوکاران در سرای وهومن (بهشت) به پاداش ایزدی می‌رسند. در نوشته‌های [[زبان پارسی میانه|پهلوی]] چون [[دینکرد]] و [[بندهش]]، وهومن نخستین آفریده است.
[[رستم شهزادی]] در کتاب «[[جهان‌بینی زرتشتی]]» می‌نویسد: «بنا به فرهنگ [[ایران باستان]] و آموزش‌های زرتشتی، منظور از یگانگی [[هستی]]، این است که در جهان هستی، حقیقت یکی است و سرچشمهٔ وجود همان حقیقت یکتاست که اهورا یا «بود» نامیده شده است و همهٔ موجودات نمودهایی از آن «بود» اصلی هستند و بازگشت همهٔ نمودها به «بود» اصلی است.»<ref name="amordad">شهزادی، رستم. «بهمنگان جشن خردورزی است». ''[[امرداد (هفته‌نامه)|هفته‌نامهٔ امرداد]]''، یکشنبه ۲۴ دی ۱۳۹۱، سال سیزدهم، شمارهٔ ۲۸۹، ص ۵.</ref>
 
== بهمنگان در نوشته‌های کهن ==
[[اسدی طوسی]] در سدهٔ پنجم، در کتاب «[[لغت فرس]]» در بارهٔ جشن بهمنگان، که آن را «بَهمَنجَنه» نامیده، می‌نویسد:<br />{{سخ}}
«جشنی است که دوم روز از بهمن ماه کنند و طعام‌ها سازند و بهمن سرخ و زرد<ref>بهمن نام گياهىگیاهی است كهکه به خصوص در جشن بهمنجه خورده مىمی‌شده شده كهکه به رنگ سفيدسفید يایا سرخ و به شكلشکل زردكزردک بود. ([[يشت هایشت‌ها]]، برگردان [[ابراهيمابراهیم پورداوود]]، جلد نخست، ص ۹۰)</ref> بر سر کاسه‌ها نهند و ماهی و تره و ماست آرند.»<ref>اسدی طوسی؛ (1319) لغت فرس، ویراستهٔ عباس اقبال، تهران، چاپخانهٔ مجلس، ص 472.</ref>
{{سخ}}
<br />
[[ابوريحانابوریحان بيروني|ابوريحان بيرونىبیرونی]] در «[[آثار الباقیه عن القرون الخالیه|آثار الباقيه عن القرون الخالیه]]» در مورد جشن بهمنجه چنينچنین مى نويسدمی‌نویسد:<br />{{سخ}}
«روز دوم آن روز بهمن عيدعید است كهکه براىبرای توافق دو نام آن را بهمنجه ناميده‌اند؛نامیده‌اند؛ بهمن نام فرشتهٔ موكلموکل بر بهايمبهایم است كهکه بشر به آنها براىبرای عمارت زمينزمین و رفع حوايجحوایج نيازمندنیازمند است و مردم فارس در ديگ‌هايىدیگ‌هایی از جميعجمیع دانه‌هاىدانه‌های مأكولمأکول با گوشت غذايىغذایی مى‌پزندمی‌پزند و آن را با شيرشیر خالص مى خورندمی‌خورند و مى گويندمی‌گویند كهکه حافظه را ايناین غذا زيادزیاد مى‌كندمی‌کند و ايناین روز را در چيدنچیدن گياهانگیاهان و كنارکنار رودخانه‌ها و جوى‌هاجوی‌ها و روغن گرفتن و تهيهتهیه بخور و سوزاندنى‌هاسوزاندنی‌ها خاصيتىخاصیتی مخصوص است و بر ايناین گمانند كهکه [[جاماسب]] وزيروزیر [[گشتاسب]] ايناین كارهاکارها را در ايناین روز انجام مى‌دادمی‌داد و سود ايناین اشياءاشیاء در ايناین روز بيشتربیشتر از ديگردیگر روزها است.»<ref>آثار الباقیه عن القرون الخالیه، برگردان اکبر داناسرشت، ص ۳۵۰.</ref>
{{سخ}}
<br />
نام این جشن را در سروده‌‌هایسروده‌های [[فرخی سیستانی]] و [[منوچهری دامغانی]] می‌توان یافت. فرخی می‌سراید:<br />{{سخ}}
فرخش باد و خداوندش فرخنده کناد<br />{{سخ}}
[[نوروز|عید فرخنده]] و بهمنجنه و بهمن ماه<ref name="اسدی طوسی؛ همان، همان جا">اسدی طوسی؛ همان، همان جاهمان‌جا.</ref>
 
منوچهری نیز می‌سراید:<br />{{سخ}}
اورمزد و بهمن و بهمنجنه فرخ بود<br />{{سخ}}
فرخت باد اورمزد و بهمن و بهمنجنه<ref name="اسدی طوسی؛ همان، همان جا" />
 
و نیز، در جای دیگری می‌سراید:<br />{{سخ}}
رسم بهمن گیر و از سر تازه کن بهمنجنه<br />{{سخ}}
ای درخت ملک بارت عز و بیداری تنه<ref name="اسدی طوسی؛ همان، همان جا" />
 
== پرنده و گل ویژه بهمنگان ==
خط ۳۶:
== منابع ==
* [[ابو ریحان بیرونی]]، [[آثار الباقیه عن القرون الخالیه]]، برگردان [[اکبر داناسرشت]].
* [[اسدی طوسی]]؛ (1319۱۳۱۹) [[لغت فرس]]، ویراستهٔ [[عباس اقبال]]، تهران، چاپخانهٔ مجلس.
* [[يشت هایشت‌ها]]، برگردان [[ابراهيمابراهیم پورداوود]].
* [[رستم شهزادی]]؛ «بهمنگان جشن خردورزی است». ''[[امرداد (هفته‌نامه)|هفته‌نامهٔ امرداد]]''، یکشنبه ۲۴ دی ۱۳۹۱، سال سیزدهم، شمارهٔ ۲۸۹، ص ۵.
{{جشن‌های ایرانی}}