آمادا (قبیله): تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز آمادا (قبیله)، اصلاح املا |
LetsDoItBot (بحث | مشارکت‌ها) تمیزکاری، + ویرایش با ماژول ابرابزار با استفاده از AWB |
||
خط ۶:
|تصویر =قیز قالاسی - ورودی قلعه.jpg
|اندازه =۲۵۰
|عنوان تصویر ='''درگاه دژی در کشور مادا'''
|استان =[[استان زنجان|زنجان]] [[استان گیلان|گیلان]] [[استان همدان|همدان]]
|شهرستان =حوزهٔ [[قزل اوزن]]
|بخش =
|نام محلی =مادا
|نام دیگر =امردا
|نام‌های قدیمی =آمادا
خط ۱۷:
|کاربری =
|کاربری کنونی =
|دیرینگی =آغاز هزاره یکم پ.
|شماره ثبت =
|تاریخ ثبت ملی =
خط ۳۲:
}}
'''آمادا''' یا '''آمادای'''
== ماد در قرن هشتم پ.
[[پرونده:MIDIYA4.jpeg|بندانگشتی|260px|چپ|به عنف کوچاندن مردم [[ماد]]]]
وقایع آغاز قرن هشتم - ۷۹۹ - پیش از میلاد از لحاظ تاریخ ماد اهمیت فوق‌العاده دارد. در آن دوران که ماد هنوز برای مبارزه با دشمن خطرناکی چون [[آشور]] متحد و آماده نبود و نظامیان آشور آن سرزمین را هدف چپاول و غارت‌گری‌های منظّم قرار داده بودند مرتباً قطعاتی از خاک آن را متنزع می‌نمودند.
تهاجم [[اورارتو]] به قلمروی آشور حایلی میان آشور و [[ماد]] گشت و بدین منوال ماد از اینکه تحت انقیاد آشور در آید، نجات یافت
سرانجام چون اورارتو بار دیگر ماننا را به زیر فرمان خود درآورد [[ساردوری دوم]] پیشوای اورارتو دوباره جسارت کرده به بابل حمله
اما ماننا کشور نیمه مستقل محسوب می‌شد و تا آخر متحد آشور باقی ماند، قبایل زیادی در سلسله جبال [[زاگروس]] تحت انقیاد ماننا بودند منجمله قبایل '''مادای''' که پیشوایشان [[هاناسیروکا]] بود.<ref>محتملا قبل از [[دیاکو]] بود - HanasiruKa</ref>
=== قیام مادی‌ها ===
به احتمال قوی قیام مادی‌ها در زمان [[اسرحدون]] پیرامون نوروز آشوری سال - ۶۷۳ پ.
=== رهبر قیام ===
خشتریته خداوند ده [[کار کاشی]] رهبر و الهام بخش قیام بود. وی موفق به جلب دوساننی خداوند پیشین ده [[ساپاردا]] و مامی‌تیارشو خداوند ده پیشین در ناحیهٔ مادای گشت. لقب مامی‌تیارشو را در سئوالات چنین باید دانست و نباید تصور کرد
== زیستگاه قوم ماد ==
[[پرونده:نقشه ماد و ماننا.jpg|بندانگشتی|270px|چپ|[[ماد]] و [[ماننا]] قرن‌های ۹ تا ۷ پ.
[[پرونده:Sefidrivermap.png|بندانگشتی|270px|چپ|ناحیه [[قزل اوزن]] و [[سفید رود]]]]
ویژگی رود [[قزل‌اوزن]] مارپیچی بودن آن است. قزل اوزن بالاتر از شمال‌غرب بسوی جنوب‌شرق میان کوه‌های آق‌داغ، دنبالهٔ جبال [[البرز]] جاری می‌شود و درّه‌ای که در این محل تشکیل می‌دهد در دوران کهن [[اندیا]] نامیده می‌شد. در بخش شمال‌شرقی این درّه رودکی که از کوهستان [[سهند]] سرازیر می‌شود و شهر کنونی [[میانه (شهر)|میانه]] بر کرانهٔ آن قرار دارد به قزل‌اوزن می‌ریزد. درّهٔ این رودک و جویبارهایی که بدان می‌ریزند در دوران باستان ناحیهٔ [[زیکرتو]] را تشکیل می‌داده. قزل اوزن بالاتر از محل تلاقی با رودک مزبور از جنوب به شمال جاری است بخش علیای آن را [[گیزیل بوندا|گیزیل‌بوندا]] از [[ماننا]] جدا می‌کرد. آشوریان بیشتر این بخش قزل‌اوزن را '''مادای''' می‌خواندند. در اینجا شعبهٔ راست قزل‌اوزن، [[زنجان رود]] درّهٔ جداگانه‌ای را تشکیل می‌دهد که اکنون در اطراف شهر زنجان قرار گرفته و [[خمسه]] نامیده می‌شود.
=== وجه تسمیهٔ ماد ===
کلمه ماد، بزبان آشوری مادای، آمادای، ماتای و بزبان عیلامی‌نو ماتاپه و بزبان یونانی قدیم مدی یکی از نام‌های قومی و جغرافیایی است که ریشهٔ واضح از زبان‌های ایرانی برای آن نمی‌توان یافت
از مجموع مطالب بالا چنین بر می‌آید که شاید [[اتحادیه قبایل ماد]] به صورت اتحاد قبایلی غیر ایرانی وجود داشته و بخش ایرانی ساکنان سرزمین [[ماد]] فقط بعدها به شکل [[قبیلهٔ آریایی]] جداگانه‌ای تشکیل شد. احتمال منشأ اخیرالذکر این قبیله از نام آن پیداست «
منابع آشوری در ردیف شکل‌های مادای و آمادای که معرف [[اتحادیه قبایل ماد]] بوده کلمهٔ «
== جستارهای وابسته ==
{{چندستونه|ستون‌ها=۳}}
* [[اتحادیه قبایل ماد]]
* [[بیت کاری]]
* [[ساپاردا]]
* [[گیزیل بوندا]]
* [[آندیا]]
* [[زیکرتو]]
* [[زاگروتی]]
* [[بودیان]]
* [[باروآتا]]
* [[مهری]]
* [[زاموآ]]
* [[نامار]]
* [[مسو]]
* [[گیلزان]]
* [[بیت بارئوآ]]
* [[بوشتو]]
* [[نائیری]]
* [[ماد سفلی]]
* [[سان گی بوتو]]
* [[اوئیش دیش]]
{{پایان چندستونه}}
خط ۹۰:
{{درگاه|ماد}}
== منابع ==
* [[ای. م. دیاکونوف]]. ''[[تاریخ ماد (کتاب)|تاریخ ماد]]''. ترجمه [[کریم کشاورز]]. انتشارات: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. تهران ۱۳۸۰. ISBN 964-445-106-6
== پیوند به بیرون ==
| |||