تربیت (روزنامه): تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰) +مرتب+تمیز (۱۴.۶ core): + رده:مجلههای فارسی+رده:رسانههای دولتی |
LetsDoItBot (بحث | مشارکتها) تمیزکاری، + ویرایش با ماژول ابرابزار با استفاده از AWB |
||
خط ۱:
'''تربیت'''، نخستین روزنامهٔ غیردولتی ایران از تاریخ پنجشنبه یازدهم رجب ۱۳۱۴ ق. (۱۲۷۵ هـ. ش) تا تاریخ پنجشنبه ۲۹ محرّم ۱۳۲۵ ق. (۲۹ مهر ۱۲۸۶ هـ. ش) در تهران انتشار یافت و مجموعاً در ۴۳۴ شماره (۲۴۹۲ صفحه) منتشر شد. از یازدهم ذیقعدهٔ ۱۳۱۵ ق. تا پنجم جمادیالاولی ۱۳۱۶ ق. بهصورت روزنامه و در بقیهٔ دوران انتشار بهصورت هفتهنامه منتشر میشد. از شمارهٔ ۱۱۱ (اول صفر ۱۳۱۶ ق) عبارت «روزنامهٔ آزاد یومیه» و از شمارهٔ ۱۳۰ (۲۶ شوال ۱۳۱۶ ق) تا آخرین شماره، عبارت «روزنامهٔ آزاد هفتگی» در سرلوحهٔ این روزنامه قید شدهاست.
روزنامه تربیت را بهطریقی بسیار جذاب و با مطالبی شیوا منتشر میساخت. به علت درج مقالات سودمند و مفید پیوسته مورد توجه اندیشمندان بوده و به خصوص از لحاظ نشر فارسی و زیبایی خط جای خاصی را در میان روزنامههای [[فارسی زبان]] به خود اختصاص دادهاست.<ref name="autogenerated3">[http://www.malekmuseum.org/fa/library/press-tarbiat.php مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک]</ref> بهعنوان مثال با حمایت مالی [[حاج زینالعابدین تقیاف]]، از رجال و ثروتمندان [[دوره قاجار]]، یک صفحه به صفحات آن افزوده میشود (بیآنکه قیمتش افزوده شود)<ref>فروغی در این خصوص مینویسد: «تقریباً از دو سال قبل تاکنون مکرر گفتهام که بعد از انتشار روزنامه تربیت در اقطار جهان و ملاحظه اوراق بی سامان، حاجی زینالعابدین تقییف که طبعاً در طالب کار خیر است و به هر جا و هر چیز نظر دارد نگارش و مسطورات بنده اقل را به حال عموم مردم ممالک اسلامی خاصه ایران سودمند دانسته بر آن شد که کمکی به اداره تربیت نماید و یک ورق بر این جریده بیفزاید و این حاجتی بود که من از خدا به دعا
در سرمقالههای تربیت بارها در بارهٔ اهمیت علوم و معارف در پیشرفت و ترقی ملل و اقوام سخن گفته شده و تأکید گردیدهاست که تربیت جریدهای علمی و ادبی و سیاسی است و هدف از نگارش آن بسط معرفت و بصیرت و رهایی از نادانی است.<ref>
تربیت، اخبار علمی و اجتماعی و سیاسی داخلی و خارجی و مقالات و مطالب تألیف و ترجمه شدهٔ آموزنده داشت و در مقالات گوناگون، از جمله «استعداد اهل ایران» و «استعداد علمی مردم ایران» و «استعداد صنعتی مردم ایران»، بر قابلیتها و استعدادهای مردم ایران، تأکید میکرد و مردم را به فراگیری علوم و فنون فرا میخواند. شرح حال دانشمندان و هنرمندان و سیاستمداران، از جمله نیوتن، پاستور، گوتنبرگ، گالیله،
در شمارههای سال آخر روزنامه (اول ربیعالاول ۱۳۲۴ ق.. ـ ۲۹ محرّم ۱۳۲۵ ق)، که همزمان با [[انقلاب مشروطه]] و اعلان [[مشروطیت]] و افتتاح [[مجلس شورای ملی]] منتشر میشد، اخبار و اطلاعات مهمی دربارهٔ حوادث آن ایام و مقالاتی با عنوانهای «تحقیق در تاریخ دولت مشروطه
[[محمدحسین فروغی]] (پدر) و [[محمدعلی فروغی]] (پسر) هر دو در اداره این روزنامه همکاری داشتند. در این نشریه، اکثر مقالات اجتماعی، فلسفی و سیاسی را [[محمدعلی فروغی]] مینوشت و مدیریت داخلی روزنامه هم با او بود و گاهی هم پدرش محمدحسین فروغی آنها را ویرایش و راهنماییهای لازم را به او مینمود. آراء تربیتی و ترویج افکار متجددانه در روزنامه تربیت بوسیله او، اثر محسوسی در جمع [[روشنفکری|روشنفکرانه]] زمان خود داشت. این افکار تجددخواهانه که ـبه عقیدهٔ برخی ـ گاه به شکل افراطی در ستایش از مغرب زمین و [[علم گرایی]] در آنجا به خصوص فرانسه به عنوان مهد تمدن تجلی مییافت، در آثاری که محمدعلی فروغی پسر محمدحسین خان که به عنوان مترجم با روزنامه همکاری مینمود، دنبال میشد.<ref>گنجینه اسناد، فصلنامه تحقیقات تاریخی و مطالعات آرشیوی سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی جمهوری اسلامی ایران، ش، ۶۱ بهار ۱۳۸۵ (مقالهٔ «محمدعلی فروغی (ذکاءالملک) در رویارویی با محمد مصدق (مصدق السلطنه)» به قلم «حوریه سعیدی»)</ref>
خط ۱۴:
== تاریخچه ==
[[محمدحسین فروغی]] ملقب به ذکاءالملک (اول)، صاحب امتیاز و مدیر آن بود. وقتی که [[ناصرالدین شاه]] در روز جمعه ۱۷ ذیقعده ۱۳۱۳ [[هجری قمری]] به ضرب گلوله [[میرزا رضا کرمانی]] از پای درآمد، محمدحسین فروغی به فرزندش محمدعلی خان فروغی گفت که: «همین که نوبت سلطنت [[مظفرالدین شاه]] رسید، من که دست از طبیعت خود نمیتوانستم بردارم، اولین روزنامه غیردولتی را در همین شهر طهران تأسیس کرده و مندرجات آن را مشتمل بر مطالبی قرار دادم که کمکم چشم و گوش مردم به منافع و مصالح خودشان باز شود. این روزنامه را تربیت نام گذاشتم.»<ref name="Yaghma142">مجله یغما. ش۱۴۲(
تربیت از منظمترین روزنامههای دوران خود بود.<ref name="autogenerated1" /> روزنامه تربیت در روز پنجشنبه یازدهم رجب ۱۳۱۴هـ. ق. با ۱۷ دسامبر ۱۸۹۶ میلادی در چاپخانه سنگی دولتی (مطعبه دولتی دارالخلافه تهران) منتشر گردید. روزنامه گاه در چهار صفحه و گاه در هشت صفحه منتشر میگردید.{{مدرک}}
[[محمدحسین فروغی]] پیش از سال نهم، سال پایانی تربیت، درصدد تعطیلی روزنامه برآمده بود ولی چون عدهای رنجیدند، منصرف شد و سال نهم را آغاز کرد که خود آن را «دورهٔ دوم تربیت» خواندهاست. وی تربیت را در ۱۳۲۵، به دلیل نداشتن شرایط مناسب برای ادامهٔ انتشار، تعطیل کرد<ref>نگاه کنید به تربیت، ش ۴۳۴، محرّم ۱۳۲۵، ص ۱–۳</ref> و در همان سال نیز درگذشت<ref>تربیت: نخستین نشریهٔ روزانه و غیردولتی ایران، ج. ۱ (ش ۱–۲۱۱)، تهران: کتابخانهٔ ملی جمهوری اسلامی ایران و سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، ۱۳۷۶، مقدمهٔ قاسمی ص ۲۳–۲۸</ref>
== روزنامه آزاد ==
تربیت اولین روزنامهای بود که خود را آزاد خطاب کرد و با انتشار نخستین شمارهٔ آن «روزنامهنگاری غیردولتی در درون [[مرزهای ایران]] متولد شد».<ref>
روزنامهٔ صوراسرافیل در مقالهای به مناسبت درگذشت فروغی، احتمالاً به قلم [[علی اکبر]] دهخدا، روزنامهٔ تربیت را اولین روزنامهٔ آزادی به شمار آورده که در اوایل سلطنت [[مظفرالدین شاه]] در پایتخت منتشر میشدهاست و هنر بزرگ فروغی را این دانسته که مسائلی که در دورهٔ استبداد کسی جرأت گفتن آنها را نداشته، چنان میگفته که ایرادی به آن وارد نمیشدهاست و اطلاعات منتشره در تربیت و روزنامهخوانکردن [[مردم ایران]] را از خدمات آن شمردهاست.<ref name="autogenerated4" /> [[میرزا جهانگیرخان شیرازی]] ([[صوراسرافیل]]) در زمینه مهارت ارائه مطالب سیاسی محمدحسین فروغی و بیان عقاید آزادمنشانه او چنین میگوید: «تربیت، اول روزنامه آزادی است که در داخله ایران خصوصاً در پایتخت به چاپ رسیدهاست. خدماتی که این روزنامه به وطن ما کردهاست علاوه بر معلومات و فوایدی که منتشر نموده یکی این است که مردم ایران از هرچه روزنامه بود آزرده خاطر بودند. تربیت به واسطه شیرینی بیان و مزایای چند که دارا بود مردم را روزنامهخوان کرد. دیگر اینکه اهل هوش میدانند که تمام مطالب گفتنی را ذکاءالملک در تربیت گفته و هنر بزرگ او همین است که چیزهایی را که در زمان استبداد کسی یارای گفتن نداشت به قدرت قلم و پرده و حجاب انشاء و ادب چنان میگفت که اسباب ایراد نمیشد و معذلک زحمت و مرارت و صدماتی که در زیاده از ده سال روزنامهنویسی کشید و آزار و اذیتهایی که از دوست و دشمن دید در چند سال آخر عمر که وقت استراحت و فراغت بود به تصور کسانی که خارج از کار بودند درنمی آید.»<ref>[[روزنامه صوراسرافیل]]، ش، ۱۵ چهارشنبه ۲۹ رمضان ۱۳۲۵</ref>
== نوشتههایی از تربیت ==
|