تراتوژن: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تراتوژن''' {{انگلیسی|Teratogenese}} (''از ریشه [[زبان یونانی|یونانی]] teras به معنی هیولا'') یا '''آسیب‌زا''' به هرگونه عامل محیطی که در دوره ''پیش از تولد'' [[جنین]]٬، به‌آن آسیب برساند اشاره دارد. مطالعه روی این پدیده ''تراتولوژی'' نام دارد و شناخت ناهنجاری‌های مادرزادی ناشی‌از هرنوع ماده تراتوژن تعریف می‌شود. تراتوژن ممکن است یک مادهٔ شیمیایی، دارویی عفونی، بیماری در مادر باردار یا یک عامل فیزیکی و یا تغییر در [[متابولیسم]] بدن مادر باشد که در [[رویان]] یا جنین باعث ایجاد معلولیت‌های ساختاری{{نشانه|۱}} یا عملکردی{{نشانه|۲}} شود. از میان این اختلال‌ها که شامل برخی از نقص‌های شدید و مرگبار نیز برای نوزاد می‌شوند می‌توان به [[فوکوملیا]]، [[لب‌شکری]] (شکاف لب) و شکاف کام و هم‌چنین نقص و نارسایی قلبی (مانند تغییر در دیواره) اشاره نمود. از آن‌جا که دانش [[پزشکی]] در ابتدا به تأثیر زیان‌بار برخی عوامل در آسیب‌های شدید پیش‌از بدنیاآمدن نوزادان پی برده‌بود می‌توان گفت که این دانش پیشینه‌ای دراز دارد بااین‌حال آسیب‌هایی که تراتوژنها وارد می‌کنند همیشه ساده و قابل درک نبوده و به چندین عامل بستگی دارد.<ref>Rogers, J.M. , Kavlock, R.J. Developmental toxicology. In C.D. Klaassen : Casarett & Doull's Toxicology. ص۳۰۱ تا ۳۳۱. , ۱۹۹۶. شابک-07-105476-6.</ref><ref>[http://www.teratology.org/ Teratology Society<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://medlib.ir/Keyword/Keyword.aspx?kwi=8629 مدلیب ایران]</ref><ref>[http://www.afarineshdaily.ir/afarinesh/News.aspx?NID=60114 روزنامه آفرینش تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۸]</ref>

در تراتولوژی بالینی اهدافی چون درک و یافتن یک رابطه بین ناهنجاری جنین در برخورد [[بارداری|مادر باردار]] با یک مادهٔ تراتوژن و پیامد آن٬آن، تعیین میزان خطر بروز ناهنجاری در کودک در صورت رویارویی مادر با تراتوژن و همچنین تعیین میزان خطر بروز ناهنجاری در جنین در شرایط کاربرد روشهای تشخیصی رادیواکتیو (مانند [[پرتو ایکس]]) در مادر دنبال می‌گردد.<ref>مجله‌دانشگاه‌علوم‌پزشکی‌ایران ۵۶۷؛ ش۲۷ - عنوان مقاله:ﺑﺮرﺳﯽبررسی اﺛﺮاتاثرات ﺗﺮاﺗﻮژنتراتوژن - ''آﺗﻮﺳﺎآتوسا زﯾﺮک؛زیرک؛ دکتر ملیحه نوبخت؛ دکتر مهدیزاده''۱۳۸۰</ref>

اندازه آسیب به [[رویان]] و [[جنین]] در مراحل مختلف بارداری، یکسان نیست. حساس‌ترین زمان، سه ماههسه‌ماهه اول بارداری است که سرعت تمایز و مهاجرت سلولی به بیشترین حد می‌رسد. احتمال آسیب به رویان در این دورهٔ بحرانی بیشتر است. مصرف این داروها در دوران حاملگی ممکن‌است بر رویان یا جنین اثر تراتوژنزی داشته‌باشند:<ref>[http://jiums.jo.research.ac.ir/Forms/ArticleDetails.aspx?id=6966 مجله دانشگاه علوم پزشکی ایران ۱ فروردین ۷۹]</ref>

{{پانویس|۲}}