ناصرالدین قباچه: تفاوت میان نسخه‌ها

| دوران =۶۰۲ تا ۶۰۷ هه‍. ق (والی [[سلسله غوریان|غوری]] سند و مولتان)<ref>{{پک|الحق|ک=مهلال|ص=٢٦}}</ref>{{سخ}}[[۱۲۰۳ (میلادی)|۱۲۰۳]] - [[۱۲۲۸ (میلادی)|۱۲۲۸]] میلادی{{سخ}}[[۶۰۷ (قمری)|۶۰۷]] - [[۶۲۵ (قمری)|۶۲۵]] قمری (سلطان مملوک)

| پس از = ملک ناصرالدین ایتمآیتم

'''ناصرالدین قباچه''' ابتدا والی [[سلسله غوریان|غوری]] سند تاریخی و سپس سلطان [[سلطنت مملوک (دهلی)|مملوک]] آن ناحیه در قرن هفتم هجری بود. در دوران فرمانروایی او، شماری از مردم و دانشمندان مناطقی که از [[یورش مغولان]] آسیب دیده بودند، به او پناه آوردند و از توجه او بهره‌مند گشتند. در سال ۶۲۵ هه‍. ق سلطان شمس الدین ایلتمش (التتمش) - از دیگر سلاطین مملوک دهلی - به سند لشکرکشی نمود و سلطان ناصر الدین قباچه را در بهکرشکست داد. قباچه خود را در [[رودخانهٔ سند]] انداخت و درگذشت. قباچه در جمع حدود ۲۲ سال بر مولتان و سند حکم راند.<ref>{{پک| هوشنگ خسروبیگی}}</ref>

سند تاریخی، با [[ایالت سند|استان فعلی سند پاکستان]] متفاوت است که در [[راج بریتانیا|دورهٔ انگلیسیها]] از استان بمبئی جدا شده بود. منظور از سند تاریخی، قسمتی از [[شبه قاره هند]] است در قرن اول هجری توسط محمد بن قاسم، فرمانده عرب شیراز، از دست راجه داهر بن چچ بن سیلایچ، گرفته شد و به دست [[خلافت اموی|امویان]] افتاد. استانهای امروزی [[ایالت سند|سند]] و [[پنجاب (پاکستان)|پنجاب]] و [[ایالت بلوچستان پاکستان|بلوچستان پاکستان]] و [[خیبر پختونخوا|استان شمال غربی]] اصلاً وجود نداشتند و سرتاسر این سرزمین یکپارچه بود و [[دره سند]] نامیده می‌شد. این ناحیه تا باب‌الاسلام در شمال هند ادامه داشت که از اینجا سند پایان می‌یافت و هند آغاز می‌شد. مورخان پیش از [[دوره تیموری]] [[مولتان|مُلتان]] را از، توابع [[لاهور]] می‌پنداشتند و جزو استان واحد سند و پنجاب یعنی ''صوبهٔ ملتان و دیپالپور و لاهور'' می‌نامیدند. همینطورهمین‌طور در آن دوره کلمه پنجاب همان معنی را داشت که امروز پنجند (پنج تا رودخانه) دارد و استانهای پنجاب پاکستان و هندوستان اصلاً وجود نداشتند.<ref>{{پک|دکتر خالده آفتاب}}</ref>

نخستین باری که با نام قباچه برخورد می‌کنیم، مربوط به آخرین سال حکومت معزالدین محمدبن سام غوری (۵۹۹-۶۰۲۵۹۹–۶۰۲) است. در این سال، ۶۰۲ هجری،<ref>{{پک| محترم وکیلی سحر}}</ref> معزالدین بخاطر کاردانی و لیاقت قباچه، شهر [[اوچ]] (اوچه/ اچه) را در سند، به [[اقطاع]]، به وی داد.<ref>{{پک| هوشنگ خسروبیگی}}</ref> شهر اوچ امروزه جزو [[بهاولپور، پاکستان|بهاولپورِ پاکستان]] است.<ref>{{پک|الحق|ک=مهلال|ص=٢٣}}</ref>

پس از معزالدین غوری، قباچه همچنان مورد اعتماد و توجه [[قطب‌الدین ایبک]] بودو قطب الدین دختر خود را به همسری او در آورددرآورد. بعد از مرگ ایبک (۶۰۷)، هنگام فرمانروایی پسرش، آرام‌شاه، قباچه عازم سند شد و با غلبه بر سلسله محلی سومره/ سومرگان<ref>{{پک| هوشنگ خسروبیگی}}</ref> و تسخیر مناطق و شهرهایی چون مولتان، بهکر، دیبل {{به انگلیسی|Debal}}، لاهور، قسمت اعظم پنجاب و پاره‌ای از نواحی کنار [[دریای عرب]]، دولت بزرگی تشکیل داد.<ref>{{پک| محترم وکیلی سحر}}</ref> قلمرو بزرگی برای خود فراهم ساخت.<ref>{{پک| هوشنگ خسروبیگی}}</ref> قباچه پس از گسترش قلمرو، خطبه و سکه به نام خویش کرد و بدین‌ترتیب حکومتی مستقل تشکیل داد. به همین دلیل، وی را جزو شاهان سند به شمار آورده‌اند.<ref>{{پک| هوشنگ خسروبیگی}}</ref> در ۶۱۴ق/۱۲۱۷م التتمش ناصرالدین قباچه را از لاهور بیرون راند و سراسر پنجاب شمالی را گرفت.<ref>{{پک|افسانه منفرد}}</ref><ref>{{پک| هوشنگ خسروبیگی}}</ref>

[[جلال‌الدین خوارزمشاه]] پس از شکست از سپاه [[چنگیزخان]] در کنار [[رود سند]] (سال ۶۱۸ هه‍. ق/ ۱۲۲۱ میلادی)،<ref>{{پک| C. Edmund Bosworth}}</ref> عازم سند گردید. هر چند در آغاز ارتباط جلال‌الدین با قباچه دوستانه بود، اما سرانجام آن دو رو درروی هم قرار گرفتند و با هم جنگیدند. التتمش از قباچه پشتیبانی نمود. با وجود این، جنگهای جلال‌الدین باعث فروپاشیدن اقتدار قباچه و فرار او و ویرانی قلمروش شد و جلال‌الدین بر بخشهای زیادی از سند تسلط یافت. پس از بازگشت جلال‌الدین به ایران، قباچه برای سامان دادن به قلمرو خویش و فتح سرزمینهای تازه تلاشهایی کرد و با [[چغتای]]، که به تعقیب جلال‌الدین به سند رفته بود، و نیز برخی از گروههایگروه‌های دیگر جنگید. او در ۶۲۴ قلمرو خویش را از شمال تا لاهور و سرهند گسترش داد و بار دیگر با سلطان التتمش درگیر جنگ شد.<ref>{{پک| هوشنگ خسروبیگی}}</ref>

در سال ۶۲۵ هه‍. ق بین دو [[مرکز حکومت]] یعنی دهلی و اوچ نزاعی بوقوع پیوست که در نتیجهٔ آن سلطان شمس الدین التتمش به سند لشکرکشی نموده سلطان ناصر الدین قباچه را در محل بهکر مغلوب نمود، و قباچه خود را در رودخانهٔ سند انداخته جان سپرد. مملکت سند بعد از آن جزو [[سلطنت دهلی]] شد، و هنرمندان دربار قباچه بدربار دهلی رفته وارد خدمت سلطان دهلی، شمس الدین التتمش (ایلتمش)، شدند.

دربار قباچه تا هیجده سال دیگر بزرگترین مرکز علم و فضل بوده و علاوه بر شعرای نامدار دو نفر از معروف‌ترین فضلای آن دوره یعنی محمد عوفی صاحب" «لباب الالباب"» و مولانا منهاج الدین جوزجانی صاحب" «[[طبقات ناصری]]"» در دربار او زیسته و از این پادشاه علم‌دوست انعام‌های فراوان یافته‌اند.<ref>{{پک|دکتر خالده آفتاب}}</ref>

| ناشر = مرکز جهانی اطلاع رسانیاطلاع‌رسانی آل البیت (ع)

| نام‌های دیگر = ناصرالدین قباجهقباجه، ، قباچه ،قباچه، قباجه

| شرح کوتاه = پادشاه مملوكمملوک سند

| زمان مرگ = ٤۴ مه ۱۲۲۸

| مکان مرگ =قلعه بهکر