کیسهداران: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسیشده] | [نسخهٔ بررسیشده] |
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
با فرض حسن نیت ویرایش 91.251.113.213 (بحث) خنثیسازی شد. (تل) |
|||
خط ۱۳:
| وضعکننده فرورده = [[یوهان کارل ویلهلم ایلیگر|ایلیگر]]، ۱۸۱۱
| عنوان طبقههای پایینتر = [[راسته (زیستشناسی)|راستهها]]
| طبقههای پایینتر =
* [[صاریغ|دوزهدانیسانان]]
* [[صاریغ شبگرد|صاریغهای شبگرد]]
خط ۳۴:
[[پرونده:Sinodelphys szalayi.JPG|بندانگشتی|سنگواره ''Sinodelphys szalayi''، از نخستین کیسهداران زمین. نگهداری شده در موزه دانش [[هنگ کنگ]]]]
با آنکه حرکت بر روی بعضی خطهای جداکننده پیشتر آغاز شده بود، به نظر میرسد که [[کرتاسه]] دوران مهمی بود که در آن بخشبندیهای بزرگ و ایجاد اقیانوسهای جداکنندهٔ قارهها انجام شد. این همان هنگامی بود که [[خزندگان|خزندگانِ]] پستاندارنما حضور داشتند و هنوز پستانداران راستین پا بر زمین نگذاشته بودند.<ref name="Dickman27">{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۲۷|زبان=en}}</ref> با آنکه بحثهای فراوانی بر سر اینکه در چه زمان جانوری مرز میان پستانداران و خزندگان را رد کرد وجود دارند، اجماع دانشمندان بر این است که نخستین پستانداران راستین با ویژگیهای جمجمهای مورد انتظار از آنها در پایان تریاس در ۲۱۰–۲۰۰ میلیون سال پیش پا بر زمین گذاشتند.<ref name="Dickman27" />
کهنترین سنگواره مربوط به یک گونهٔ کیسهدار، که با نام ''Sinodelphys szalayi'' خوانده میشود، در [[سازند]] ییژیان<ref group="پانویس">Yixian Formation</ref> در [[چین]] مربوط به ۱۲۵ میلیون سال پیش به دست
بررسیهای سنگوارهای نشان میدهند که نخستین کیسهدارانِ [[آمریکای شمالی]] در پایان [[کرتاسه پسین]] پدید آمدند. در ۶۳ میلیون سال پیش و با آغاز دوره [[پالئوسن]]، سنگوارههای یافت شده نشان از حضور آنها در [[آمریکای جنوبی]] نیز میدهند. در دوره [[ائوسن]] مهاجرتی از کیسهداران از آمریکای شمالی به [[اروپا]] انجام شد. این جانداران از ائوسن تا [[میوسن]] در اروپا حضور داشتند و با آغاز میوسن میانی در این قاره منقرض شدند.<ref>{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=12|زبان=en}}</ref>
کیسهداران در دوران [[الیگوسن]] (۳۴–۲۳ میلیون سال پیش) در آسیای مرکزی و شمال آفریقا حضور داشتند و در جنوب آسیا نیز تا دوره متاخر ۱۶٫۴–۱۱ میلیون سال پیش به چشم میخوردند. اگرچه بعدها همه آنها در آن مناطق منقرض شدند، وجودشان نشان از پراکندگی بسیار آنها در دوران جداشدگی ابرقاره دارد.<ref name="Dickman28">{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۲۸|زبان=en}}</ref> این دوره هنگام فرمانروایی آنها بر [[لوراسیا]] بود ولی با به پایان رسیدن میوسن در ۶ میلیون سال پیش، کیسهداران از بسیاری مناطق لوراسیا ناپدید شدند؛ موضوعی که علت آن به گمانی حضور جفتداران بودهاست.<ref name="Dickman28" /> میوسن آغازین و الیگوسن پایانی، هنگامی بود که کیسهداران برای نخستین بار در استرالیا ظاهر شدند. پستانداران کیسهدار آمریکای شمالی در آغاز میوسن در این قاره منقرض شدند اما با آغاز [[پلیستوسن]]، گروهی از آنها از آمریکای جنوبی به آمریکای شمالی رفتند و اکنون نیز به همراه کیسهداران استرالیا و آمریکای جنوبی تنها پستانداران کیسهدار در جهان هستند.<ref>{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=3-4|زبان=en}}</ref>
در کل از روی شواهد میتوان با قاطعیت نتیجه گرفت که کیسهداران نخست در قارههای شمالی زمین فرگشتیدند، سپس در هنگامی میان ۷۰ تا ۶۳ میلیون سال پیش به قارههای جنوبی مهاجرت کردند.<ref name="ArmatiDickman19">{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=19|زبان=en}}</ref>
;آمریکای جنوبی
در پالئوسن پسین سه گروه از پستانداران در میان زیواگان آمریکای جنوبی بودند: جفتداران [[شگفتبندان|شگفتبند]] و [[سرآمدسمان|سرآمدسمها]]<!--Condylarthra--> و کیسهداران. نخستین جانداران کیسهدارشکل همهچیزخوارانی صاریغمانند بودند. بیشتر [[کنام
کهنترین سنگواره یک جاندار کیسهدار از رسوبهای مربوط به ۶۳–۶۱ میلیون سال پیش در [[آرژانتین]] و [[بولیوی]] به دست
[[صاریغ]] آمریکایی<ref group="پانویس">''Didelphis''</ref> تنها کیسهداری بود که توانست در آمریکای شمالی به زندگی بپردازد و بخشهای گستردهای از آن سرزمین را اشغال کند. کهنترین نمونههای صاریغ آمریکایی از لایههای تهنشین مربوط به دوره پلیوسن در آمریکای جنوبی پیدا شدهاند. به نظر میرسد که نیای این جانور<ref group="پانویس">''Didelphis Marsupialis''</ref> پیش از شکلگیری [[تنگه پاناما]] با گذر از آبهای کمعمق میانجزیرهای به مناطق استوایی آمریکای مرکزی پا گذاشته باشد.<ref>{{پک|Stonehouse|Gilmore|۱۹۷۷|ک=The Biology of Marsupials|ص=۶۳|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=12-13|زبان=en}}</ref>
خط ۵۴:
بررسیهای زمینشناسی نشان میدهند که در دوران کرتاسه و کینوزوئیک، [[جنوبگان]] در مکان قطب جنوبی خود بوده و تا هنگامی در کرتاسه استرالیا بخشی از این قاره بزرگ بودهاست. پس از ترکخردگیهای کرتاسه پسین و پالئوسن، که باعث ایجاد دریاهای میانقارهای شدند، استرالیا از جنوبگان جدا شد و از آغاز ائوسن تاکنون ۲۰ درجه به سوی شمال حرکت کردهاست. با بررسی این نتایج میتوان پی برد که [[مهرهداران]] در کرتاسه و پالئوسن از قاره جنوبگان به سوی استرالیا حرکت کردند و در آنجا پخش شدند. بررسیها نشان میدهند که این جدا شدن دو خط کیسهداران آمریکایی و استرالیایی در حدود ۸۰ میلیون سال پیش صورت گرفت.<ref>{{پک|Deakin|2012|ف=Marsupial Genome Sequences|ص=|زبان=en}}</ref> کهنترین کیسهداران شناختهشده در استرالیا مربوط به کمینه ۵۵ میلیون سال پیش در پالئوسن پسین هستند که شامل چندین گونه دوزهدانیسان–شکل، کولوکولوسان، و مجموعهای از دیگرانی که ردهبندیشان از روی ساختار دندانی مشکل است، بودند.<ref name="ArmatiDickman18">{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=18|زبان=en}}</ref>
اگرچه بررسیهای زمینشناسانه بر روی چگونگی جدا شدن قارهها از هم نشان دادهاند که کیسهداران از راه قطب جنوب به استرالیا راه یافتند، تاکنون تنها یک سنگواره از کیسهداران در قطب جنوب یافت
استرالیا و جزایر اطرافش از آن هنگام تاکنون پناهگاهی امن برای کیسهداران بودهاند. نبود رقیب برای این جانوران در آن محیط امکان رشد جانداران عجیبی همچون [[دندانبومرنگان]] شد. در کل، استرالیا خانهٔ ۷ راسته و ۳۱ تیره از کیسهداران شد که امروزه تنها ۴ راسته و ۱۶ تیره از آنها باقی ماندهاند.<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۲۹|زبان=en}}</ref>
خط ۶۱:
== آناتومی ==
[[پرونده:Animaldentition macropusgiganteus.png|بندانگشتی|نقاشی از دندانهای [[کانگوروی خاکستری شرقی]] که در کتاب ''طراحیهایی در تاریخ طبیعی'' اثر چارلز نایت به چاپ
در گذشته باور بر این بود که کیسهداران از دیدگاه فرگشتی سادهتر و پیشپاافتادهتر از دیگر پستانداران هودد هستند، اما بررسیهای پسین نشان دادهاند که تفاوتهای میان این پستانداران و دیگر پستاندارانی که راه فرگشتی دیگری را طی کردند صرفاً دو روش گوناگون پدید آمده برای پاسخ به نیازهای زیستی یکسان بودهاند. از این رو، امروزه باور بر این است که مسیر فرگشتی کیسهداران نه پایینتر از مسیر فرگشتی دیگر پستانداران، که به موازات آن
در حالت کلی، تفاوتهای آناتومیکال میان این دو گروه از پستانداران را میتوان در تفاوتهای ظاهری و نیز تفاوتهای مربوط به روش زایش خلاصه کرد. مشخصه بارز کیسهداران که آنها را از دیگر اعضای پستانداران متمایز میکند آن است که بچههای کیسهداران در حال بسیار ابتدایی از ساختار بدنی به دنیا میآیند و بچهها برای مدت طولانی از پستانهای مادر که در شکمش قرار دارند، تغذیه میکنند.<ref name="Fragile8">{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۸|زبان=en}}</ref>
=== ظاهر ===
[[اسکلت]] کیسهداران در حالت کلی اسکلتی همچون دیگر پستانداران است و تفاوت آنچنانی دیده نمیشود.<ref>{{پک|Stonehouse|Gilmore|۱۹۷۷|ک=The Biology of Marsupials|ص=۲۴۳|زبان=en}}</ref> [[ستون فقرات]] دارای ۲۶ مهره است و همواره هفت [[مهرههای گردنی|مهره گردنی]] حضور دارند. تعداد [[مهرههای سینهای]] اغلب ۱۳ عدد است ولی در [[وامبت
سختترین بخش بدن کیسهداران [[دندان
جمجمه کیسهداران نیز از جهات گوناگون با جمجمه جفتداران تفاوت دارد. استخوانهای بینی بزرگ هستند و در عقب فراخ میشوند. آنها دو جفت ورودی هوا در سقف دهان دارند در حالی که جفتداران دارای تنها یک جفت ورودی هوا هستند. اسکلت بدن نیز بعضی فرقها با دیگر پستانداران دارد: ساختار پاها و انگشتان آن در این جانوران دارای تنوع بسیار زیادی است. بسیاری از آنها دارای پنج انگشت در پاهای عقبی هستند که از بزرگترین این انگشتان برای کمک کردن در بالارفتن از درخت بهره میگیرند. انگشت نخست بعضی از گونهها به تدریج کوچک و کوچکتر شده و در بعضی دیگر، مانند کانگوروها، به کلی حذف شدهاست. در این جانوران انگشت چهارم بسیار بزرگ و کشیده شده و به عنوان محور اصلی پا
=== دستگاه زادآوری ===
[[پرونده:Marsupial and eutherian sexual organ female.png|بندانگشتی|راست|مقایسه دستگاه زادآوری ماده در کیسهداران (چپ) و جفتداران (راست). ۱=تخمدان، ۲= زهدان، ۳=واژن جانبی، ۴=واژن، ۵=کانال زایش]]
روش زایش و شیردهی کیسهداران از جمله بارزترین تفاوتهای آنها با دیگر پستانداران است. کیسهداران ماده دارای دو کانال واژنی جانبی هستند به منظور انتقال [[اسپرم]] و یک کانال میانی که تنها در هنگام تولد بچهها باز میشود.<ref>{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=89|زبان=en}}</ref> [[رحم
[[کیر]]<!--کیر، کیر است! خواهشمند است آن را به آلت تناسلی تبدیل نکنید. --> نرها اغلب [[کیر دوشاخه|دوشاخه]] است، به استثنای کانگوروها، بادپرکیسهدارها، و موش کورهای کیسهدار.<ref>{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=86|زبان=en}}</ref> [[میزراه]] پیش از رسیدن به دوشاخه به پایان میرسد ولی دو کانال به موازات دو شاخه به راه خود ادامه میدهند تا [[منی]] را به واژن جانبی ماده هدایت کنند. شکل [[اسپرم]] از تیرهای به تیره دیگر فرق میکند و برای نمونه در میان کیسهداران آمریکای جنوبی دارای سه ریخت گوناگون است.<ref>{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=86-88|زبان=en}}</ref>
خط ۸۱:
زمان بارداری در کیسهداران به نسبت کوتاهاست و از جفتگیری تا به دنیا آمدن فرزندان میان ۴۲–۱۱ روز طول میکشد. در هنگام تولد، بچهها بسیار کوچک و ناکامل هستند و تنها ۱٪ وزن مادر وزن دارند. وزن بچهها در این هنگام به ندرت بالاتر از ۱ گرم میرسد.<ref name="Fragile14">{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۱۴|زبان=en}}</ref> تعداد بچههایی که در هر زمان در کیسه شیر داده میشوند بسته به گونه فرق دارد. در بعضی همچون کانگوروها، تنها ۱ بچه در کیسه بزرگ و شیر داده میشود، در حالی که در بعضی چون [[کیسهموشها]] ۸ تا ۱۲ بچه در یک زمان میتوانند در کیسه مادر حضور داشته باشند.<ref>{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=۱۱|زبان=en}}</ref> وزن کلی فرزندان در هنگام بزرگ شدن در کیسهداران مادهای که تعداد بیشتری فرزند در کیسه خود دارند میتواند تا ۳ برابر وزن مادر برسد. چنین چیزی انرژی بسیار زیادی را از بدن مادر مصرف میکند و اغلب همراه با نرخ بالای مرگ در مادرانی است که همهٔ ذخیره بدنیشان مصرف شده باشد.<ref>{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=۱۲|زبان=en}}</ref>
به دلیل کوچک بودن بچهها در هنگام تولد، آنها نیاز دارند برای مدت طولانی به تغذیه از شیر مادر بپردازند. مادر نیز نیاز به تولید میزان زیادی شیر دارد. در کانگوروهای بزرگ مادر برای کمینه ۲۳۰ روز بچه را در کیسهٔ خود نگه میدارد و پس از آن بچه آرام آرام از کیسه بیرون میآید و در محیط زندگی میکند تا آنکه ۵ تا ۸ ماه پس از آن به کلی از شیر گرفته شود. این چنین وقف زمان و بدن از سوی مادر برای بچههایش در میان کیسهداران در کمتر جانوری دیده میشود.<ref name="Fragile14" /> بچه پس از لحظهٔ زایمان راه را به سوی بالا و بر خلاف [[میدان گرانشی زمین]] دنبال میکند تا به سر کیسه برسد. در اینجا، بوی شیر بچهٔ کوچک و بیشکل را به سوی پستانها میکشاند و سپس با دهان خود پستان را گرفته، آغاز به مکیدن شیر میکند. در بعضی کیسهداران، تعداد بچههای ابتداییشکل بیرون آمده پس از زایمان بیشتر از تعداد پستانهای موجود است. در این موارد از آنجا که نوزاد پدید آمده بسیار ناکامل است و پدید آمدن آن در بدن مادر نیازمند انرژی و ماده غذایی آنچنان نیست، بیشتر بودن تعداد نوزادان بیشکل از تعداد پستانها این احتمال را که همهٔ پستانهای مادر در نهایت اشغال شوند افزایش میدهد. بقیهٔ دیگر نوزادانی که نتوانند خود را به پستانها بچسبانند خواهند مرد.<ref name="Fragile14" />
[[پرونده:Joey in pouch.jpg|بندانگشتی|نوزاد ناکامل با چسباندن خود به پستان مادر درون کیسه، از آن شیر مینوشد تا رشد پیدا کند.]]
هنگامی که یک فرزند آغاز به بیرون آمدن از کیسه مادر میکند، مادر اقدام به دادن شیر به دیگر فرزند خود، که ممکن است برای ماهها آن را در حالتی کمفعالیت در بدن خود نگه داشته باشد، میکند و به هر دو فرزند شیر میدهد. در این هنگام سینههای مادر دو شیر گوناگون تولید میکنند تا به نیازهای سنی دو فرزند پاسخ مناسب دهند: شیری رقیق با [[کربوهیدرات]] و اندکی [[پروتئین]] برای کودک تازه به دنیا آمده و شیر پرچرب برای فرزند بزرگتر. چنین توانایی اگر نه یگانه، که در میان دیگر پستانداران استثنایی است.<ref name="Fragile14" />
کیسهداران نیز همچون دیگر پستانداران دارای نوعی
=== کیسه ===
به صورت معمول، [[کیسه (کیسهداران)|کیسهی]] جانداران کیسهدار مکانی از بدن مادهها در نظر گرفته میشود که در آن نوزاد ناکامل آغاز به رشد و شیرخوردن میکند و مادر با گذاشتن فرزندانش در آن امنیتشان را تضمین میکند. با آنکه نام «کیسهدار» اشاره به داشتن کیسه توسط این جانوران دارد، همه کیسهداران نیز دارای کیسه نیستند. بر خلاف کانگوروها و والابیها که کیسههایی گرم و بزرگ برای بچههایشان دارند، جاندارانی چون [[نامبت
نوزادان به محض بیرون آمدن از رحم و زایمان به سوی کیسه حرکت میکنند. حرکت آنها در این هنگام بر روی موهای بدن مادر مانع از سقوطشان میشود. پژوهشهای تازه بر روی نوزادان بعضی گونههای کیسهدار نشان دادهاند که آنان
=== مغز ===
به نسبت پستانداران جفتداری که دارای جثه برابر با کیسهداران هستند و یا در زیستبوم یکسان زندگی میکنند، ناحیه صورتی در [[جمجمه]] کیسهداران بزرگتر است ولی حفره جمجمهای آنها کوچکتر است. دو [[نیمکره مغزی]] آنها پیچخوردگیهای سادهای دارند و فاقد [[جسم پینهای]] هستند.<ref name="Nowak10">{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=۱۰|زبان=en}}</ref> [[مغز]] کیسهداران در بسیاری از گونههای آنها به نسبت کوچک، و در تعداد کمی از آنها
در گذشته تصور بر این بود که کیسهداران به نسبت جفتداران توانایی هوشی کمتری دارند چرا که ساختارهای اجتماعی در خود فرگشت نداده و نشانهای از بازی، همبستگی گروهی، روشهای پیچیده مقابله با مهاجمان، و یا روشهای پیچیدهٔ ارتباطی در آنها وجود ندارد. بعدها اما نشانههایی از پچیدگیهای مشهود در رفتار این جانوران و تواناییهای یادگیریشان دیده شدهاست.<ref name="Nowak10" /> آنها تواناییهای جالبی در ایجاد ارتباط توسط سیگنالهای [[فرومون|فرومونی]] دارند. غدد پوستی و بویایی آنها نقش مهمی در این توانایی بازی میکنند.<ref name="Nowak10" />
== ردهبندی ==
کیسهداران میان ۶ تا ۷ درصد گونههای پستاندار در جهان را تشکیل میدهند.<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۹|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=1|زبان=en}}</ref> این فرورده دارای نزدیک به ۳۳۰ گونهاست که در ۲۱ تیره، ۹۲ سرده، و ۷ [[راسته (زیستشناسی)|راستهی]] اصلی دستهبندی شدهاند. از میان راستهها، سه تایشان به همراه ۲۱ سرده در آمریکای جنوبی به سر میبرند.<ref name="Fragile13" /> نخستین ردهبندیها برای این جانوران توسط [[کارل لینه|لینه]] در کتاب [[سامانه طبیعت (کتاب)|سامانه طبیعت]] انجام شد. در ۱۷۵۸، او کیسهداران آمریکایی را به همراه [[آرمادیلو
فهرست زیر معرفیکننده نام تیرههای کیسهداران کنونی و بهتازگی منقرض شدهاست. منبع این فهرست کتاب ''یک تعادل شکننده'' اثر «کریستوفر دیکمان» است:<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۱۱|زبان=en}}</ref><ref group="پانویس">شمارههای بیرون پرانتز تعداد سردهها و گونههای درون استرالیا را نشان میدهند و عددهای درون پرانتز تعداد آنهایی را که در جاهای دیگر همچون گینه نو و دیگر مناطق [[استرالزی]] هستند، نشان میدهند.</ref>
خط ۱۲۱:
| [[کورموشان کیسهدار]]{{سخ}}از راسته [[کورموشسانان کیسهدار]] || ''Notoryctidae'' || [[موش کور کیسهدار]] || استرالیا || ۱ || ۲ || [[پرونده:Notoryctes typhlops.jpg|150px]]
|-
| [[کیسهسموران]]{{سخ}}از راسته [[کیسهداران همهچیزخوار]] || ''Peramelidae'' || [[باندیکوت
|-
| [[خوکان کیسهدار]]{{سخ}}از راسته کیسهداران همهچیزخوار|| ''Chaeropodidae'' || [[باندیکوت پا-خوکی]] || استرالیا || ۱ || ۱ || [[پرونده:PigFootedBandicoot.jpg|150px]]
خط ۱۲۷:
| [[ماهیچهکیسهایان]]{{سخ}}از راسته کیسهداران همهچیزخوار|| ''Thylacomyidae'' || [[بزرگگوشها]] || استرالیا || ۱ || ۲ || [[پرونده:Bilby at Sydney Wildlife World.jpg|150px]]
|-
| [[درختنوردان کیسهدار]]{{سخ}}از راسته [[کیسهداران علفخوار]] || ''Phalangeridae'' || [[کوسکوس (جانور)|کوسکوسها]]، صاریغهای دمقلمویی،
|-
| [[کوتولهصاریغان]]{{سخ}}از راسته کیسهداران علفخوار || ''Burramyidae'' || صاریغهای کوتوله || استرالیا و گینه نو || ۲ || ۵ || [[پرونده:Cercartetus nanus.jpg|150px]]
خط ۱۴۷:
| [[کانگوروهای موشوار]]{{سخ}}از راسته کیسهداران علفخوار || ''Potoroidae'' ||موش-کانگوروها || استرالیا || ۴ || ۱۰ || [[پرونده:Bettongia gaimardi.jpg|150px]]
|-
| [[درازپایان]]{{سخ}}از راسته کیسهداران علفخوار || ''Macropodidae'' || [[کانگورو
|}
== گستره و پراکندگی ==
کیسهداران در همه مناطق استرالیا و جزیرههای نزدیک به آن یافت میشوند. آنها همچنین در منطقه [[گینه نو]] نیز حضور دارند. آنها را میتوان در مناطق خشک و صحرایی استرالیا، مناطق کرانهای و شبهکرانهای، جنگلی با پوشش انبوه، و نیز ارتفاعاتی به بلندای بیش از ۲۰۰۰ متر نیز یافت. بعضی از آنها، همچون شیطان تاسمانی، در خاک اصلی استرالیا منقرض شدهاند و تنها در جزایر اطراف به زندگی ادامه میدهند.<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۶۵|زبان=en}}</ref> همانند دیگر جانوران، رژیم غذایی و تنوع طعمه در میان کیسهداران تعیینکنندهٔ مکان زندگی آنها
کیسهداران درختزی استرالیا نیز در مناطق جنگلی با پوشش گستردهٔ درختانی چون [[اکالیپتوس]] یافت میشوند. چنین جانورانی نیاز فراوان به تغذیه از برگ درختان و یا حشرات ساکن در تنها آنها دارند و بسیاری از آنها را میتوان در مناطقی که خاک مرغوب و برگهای مغذی حضور دارند، یافت.<ref>{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=
صاریغهای آمریکایی از جنوب غربی [[کانادا]] تا [[آرژانتین]] حضور دارند. آنها را همچنین میتوان در بعضی جزیرههای کوچک [[آنتیل]] یافت.<ref>{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=۱۴|زبان=en}}</ref> بیشترین [[تنوع زیستی]] در کیسهداران قاره آمریکا را میتوان در میان ارتفاعات پایین و قلههای با آب و هوای معتدل و [[جنگل بارانخیز استوایی|جنگلهای بارانخیز استوایی]] یافت. در میان زاویههای °۱۰ و °۲۰ درجه جنوبی، ۳۷ گونه جاندار کیسهدار زندگی میکنند؛ تا ۵ درجه بالاتر از این نوار نیز ۲۹ گونه و تا ۵ درجه پایینتر ۲۸ گونه یافت میشوند. بررسیهای ژنتیکی نشان میدهند که کیسهداران در دورههای زمانی طولانی چنین زیستگاههایی را اختیار کردهاند و ساکنان «قدیمی» جنگلهای استوایی بودهاند. از این رو، به نظر میرسد که در آمریکای جنوبی آنها تطابق بیشتری برای زندگی در مناطق بارانی گرمسیر یافتهاند تا جاهای دیگر. با این حال در بیرون جنگلهای بارانخیز نیز میتوان گونههای کیسهداری را یافت که گسترهشان را تا قلههای [[رشتهکوه آند|آند]] در جنوب [[بولیوی]]، [[پاراگوئه]]، و آرژانتین پیش بردهاند.<ref>{{پک|Nowak|۲۰۰۵|ک=Marsupials of the World|ص=۱۵|زبان=en}}</ref>
خط ۱۵۹:
== تغذیه ==
[[پرونده:Thylacine-chicken.png|بندانگشتی|گرگ تاسمانی در حال خوردن یک مرغ خانگی، تصویر مربوط به سال ۱۹۲۱]]
کیسهداران نیز همچون دیگر پستانداران دارای سه گروه عمده تغذیهکنندگان از گوشت ([[ستبردمسانان|کیسهداران گوشتخوار]])، تغذیهکنندگان از علفها و برگ درختان ([[کیسهداران علفخوار]])، و [[کیسهداران همهچیزخوار|همهچیزخواران]] هستند.<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=
کیسهداران گوشتخوار را میتوان به ۲ دسته اصلی اقسیم کرد: آن گونههایی همچون شیطان تاسمانی که از گوشت مهرهداران و دیگر پستانداران تغذیه میکنند، و آن گونههایی چون بیشتر اعضای تیره ستبردمان که جانداران [[بیمهرگان|بیمهره]] و [[حشرات]] را شکار میکنند. گروه نخست دارای تنها ۶ گونه ساکن استرالیا است که ۴ تایشان را [[کوئول
کیسهداران همهچیزخوار گستره بسیار وسیعی از غذاها اختیار میکنند؛ اگرچه اغلبشان تنها یک یا دو منبع غذایی را به عنوان منابع اصلیشان استفاده میکنند. چهار زیردسته اصلی این گروه عبارتند از همهچیزخواران حشرهخوار، همهچیزخواران میوهخوار، همهچیزخواران [[قارچ|قارچخوار]]، و همهچیزخواران کلی. در سه زیردسته نخست، منبع غذایی مشخص شده نیم یا بیش از نیمی از رژیم غذایی را تشکیل میدهد.<ref name="Dickman52">{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۵۵|زبان=en}}</ref> [[بادپر پردم]]، صاریغهای کوتوله، [[صاریغ راهراه]]، و [[صاریغ لیدبیتر]] از جمله کیسهداران همهچیزخوار-حشرهخوار هستند. آنها علاوه بر بیمهرگان از انواع گوناگونی از [[شهد]]، [[گرده]]، [[صمغ]]، و دیگر فراوردههای گیاهی بهره میگیرند. برای نمونه، [[بادپر شکمزرد]] به هنگام کندن پوست درختان برای به دست آوردن [[شیره|شیرهشان]] ردی V شکل بر روی درخت به جای میگذارد.<ref name="Dickman52" />
[[پرونده:Solingen - Fauna - Macropus rufogriseus 03 ies.jpg|راست|بندانگشتی|[[والابی گردنقرمز]] در حال چریدن، [[زولینگن]]]]
تنها گونهٔ کیسهداری که در رژیم غذاییش [[میوه]] جایگاه اصلی را دارد [[موش-کانگوروی مشکین]] است. این جانور ساکن شمال کوئینزلند اغلب میوههای خود را از میان آنانی که روی زمین سقوط کردهاند
کیسهداران علفخوار در استرالیا بیش از ۶۰ گونه هستند و به دو زیردسته اصلی برگخواران و چراکنندگان تقسیم میشوند. برگخواران از برگ و فراوردههای گیاهی تغذیه میکنند و شامل [[کوالا]]، [[بادپر بزرگ]]، هفت گونه صاریغ دمقلمویی، سه گونه صاریغ دمحلقهای، و دو گونه موشکانگورو میشوند. این جانوران درختنوردان ماهری هستند و درختان برای آنها هم منبع غذا هستند و هم پناه. آنها اما همواره ناچارند تا گاه به گاه از درختی که بر روی آن هستند پایین بیایند تا برای یافتن منابع جدید به درختان دیگر بروند.<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=
خوردن گیاهان دارای سودمندیها و مشکلات خود است. سختی خوردن گیاهان در این است که سلولهای مغذی گیاهان پنهان شده در میان دیوار محافظی از [[سلولز]] هستند و نیز بسیاری از گیاهان مواد غذایی خود را با روشهای گوناگونی چون رشد تیغ یا تلخ کردن مواد مغذی از گزند در امان نگاه میدارند. کیسهداران علفخوار اما در طول زمان روشهای جالبی برای مقابله با این مشکلات یافتهاند. سادهترین این روشها خوردن تنها آن برگهایی است که تازه روییدهاند و حفاظت چندانی ندارند. بعضیشان همچون صاریغها همچنین فرزی لازم برای رسیدن به بلندترین شاخههای درختان و تغذیه از برگهای تازهروییده را پیدا کردهاند.<ref name="Dickman63">{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۶۳|زبان=en}}</ref> به هنگام خوردن برگها یا علف، میزان بسیاری [[آب دهان]] تولید میشود تا به شکستن سلولهای سلولز کمک کند. در کانگوروها و والابیها غذا پس از خورده شدن نخست به درون «معده اولیه» میرود؛ جایی که میزان بالایی از [[میکروب
== رفتار ==
به دلیل وجود سامانه عصبی پیشرفته در میان پستانداران، این جانوران روشهای گوناگونی برای پیوند با محیط اطرافشان یافتهاند. [[کردارشناسی|رفتارهای]] کیسهداران نیز برآمده از نیاز آنها به حل مشکلات [[بومشناسی|زیستبومی]]
▲به دلیل وجود سامانه عصبی پیشرفته در میان پستانداران، این جانوران روشهای گوناگونی برای پیوند با محیط اطرافشان یافتهاند. [[کردارشناسی|رفتارهای]] کیسهداران نیز برآمده از نیاز آنها به حل مشکلات [[بومشناسی|زیستبومی]] بوده است که در طی میلیونها سال فرگشتیدهاند. این رفتارها در طول زمان نقش حیاتی در موفقیت گونهٔ کیسهدار در بقا و تولد مثل داشتهاند.<ref name="ArmatiDickmanHume229">{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=۲۲۹|زبان=en}}</ref> تاکنون هیچ گونهٔ کیسهداری [[اهلیسازی|اهلی]] نشده است، اگرچه برای عدهای از انسانها منبع غذایی بودهاند. از این رو شناخت انسانها نسبت به رفتارهای کیسهداران جز در مورد بعضی گونهها به نسبت کم است.<ref name="ArmatiDickmanHume229"/>
[[پرونده:Opossum2.jpg|بندانگشتی|راست|صاریغ ویرجینیا در حال «تقلید مرگ»]]
صاریغ آمریکایی از جمله گونههایی است که مورد مطالعه بیشتر قرار
کیسهداران برای برقراری ارتباط از روشهای گوناگونی بهره میگیرند. ایجاد صدا از جمله این روشها است و همه کیسهداران دارای توانایی تولید صدا هستند. صداها برای اهداف گوناگونی همچون جفتگیری، اعلام خطر، دفاع از خود، و یا روابط معمول میان مادر و فرزند در کیسه تولید میشوند. این صداها شامل صداهای ارتباطی،<ref group="پانویس">اغلب کیسهداران به تنهایی به تغذیه میپردازند، ولی تعدادی از آنها همچون کانگوروها در گروههایی زندگی میکنند که برای اعلام خطر و ارتباط نیاز به تولید صدا است.</ref> خشن و زبر با حالت هشدار دهنده،
نمایشهای ظاهری نیز برای رساندن سیگنال به دیگران به کار میروند. نشان دادن دندانها و تولید فشفش همزمان برای ترساندن مهاجم و نیز ایستادن بر روی دو پا به منظور تهدید مزاحمان از جمله این نمایشها هستند. در میان کانگوروهای قرمز، تکان دادن دم به دو طرف به شکل تناوبی میتواند نشان از آمادگی جنسی نر برای نزدیکی به ماده باشد؛ اگرچه کانگوروها نر در نبود ماده گاه به [[خودارضایی]] با بوتهها میپردازند.<ref>{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=۲۴5-۲۴6|زبان=en}}</ref> لمس کردن نیز راه دیگری از ارتباط است؛ چیزی که برای نمونه در روابط میان کانگوروهای مادر و فرزند اهمیت حیاتی پیدا میکند و وقت زیادی از دو طرف را به خود اختصاص میدهد.<ref>{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=247|زبان=en}}</ref>
سطر ۱۸۶ ⟵ ۱۸۵:
کیسهداران جوان نیز برای بالا بردن تواناییهای زندگی و یادگیری فنون آن به بازی میپردازند. این شامل جنگ–بازی، بازی جنسی، و دنبال کردن میشود.<ref>{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=276-277|زبان=en}}</ref> شیطانهای تاسمانی کوچک با هم کشتی میگیرند و جنگ–بازی در میان کانگوروهای بزرگ بسیار رایج است. کانگوروهای جوان برای نخستین بار جنگ کردن را با مادرشان میآموزند و پس از از شیر گرفته شدن این تنها نرها خواهند بود که به این بازی با دیگر کانگوروها ادامه میدهند. آنها برای آنچه «بوکسبازی» خوانده میشود با دستهایشان گردن نر مقابل را میگیرند و با جهش پا و در حالی که دمشان همچون ستونی بر زمین قرار گرفته به آن نر ضربه وارد میکنند. این بازیها اغلب تعیینکنندهٔ جایگاه نرها در گروه و غالب بودنشان است.<ref>{{پک|Armati|Dickman|Hume|۲۰۰۶|ک=Marsupials|ص=277|زبان=en}}</ref>
در مقایسه با پستانداران جفتدار، کیسهداران رفتارهای اجتماعی محدودتری را پرورش دادهاند. این میتواند به کوچک بودن نسبی نسبت جرم مغز به جرم بدن مرتبط باشد و پدید نیامدن رفتارهای دفاعی و اجتماعی پیچیده را ناشی از محدودیتهای مغزی معرفی کند؛ با این حال بعضی بررسیها نیز بر این نکته
== بیماریها ==
بیماری ماهیچه سفید<ref group="پانویس">White Muscle Disease</ref> یکی از بیماریهای رایج در میان کیسهداران است. این بیماری نوعی [[میوپاتی]] است که در میان بعضی درازپایان، به ویژه در میان [[کوئوکا
فک متورم<ref group="پانویس">Lumpy jaw</ref> نیز از گذشته به عنوان عاملی کشنده در میان درازپایان در اسارت شناخته میشد.<ref>{{پک|Stonehouse|Gilmore|۱۹۷۷|ک=The Biology of Marsupials|ص=۱۴۶|زبان=en}}</ref> بیماری در آغاز در محدوده [[پریودنتولوژی|دهانی]] پدیدار میشود و میتواند تبدیل به یک [[استئومیلیت]] موضعی شود و غشاهای [[مخاط|مخاطی]] حفره دهانی و زبان را آلوده کند و به چشمها و سوراخهای بینی برسد. در پایان، گسترش این بیماری به صورت [[گندخونی]] به [[شش
در میان کوالاها نوعی عفونت با نام ''کلامیدیا''<ref group="پانویس">Chlamydia infection</ref> شیوع پیدا میکند که باعث کاهش جمعیت بسیار آنها شدهاست. با آنکه واگیرشدن این بیماری به صورت کاتورهای و نامنظم پدید میآید، شیوع آن باعث نابینایی و عفونتهای جنسی منجر به نازایی میشود و در نهایت کاهش تعداد اعضای جمعیتهای محلی را به همراه میآورد. واکسن این بیماری
تیرههای [[ستبردمان]] و [[وامبتیان]] نیز بیماریهای ویژه خود را دارند. همهٔ [[موش کیسهدار استوارت|موشهای کیسهدار استوارت]] نر در دورهای دو هفتهای پس از جفتگیری میمیرند. این نرها پس از آنکه جفتگیری میکنند نشانههای تشویش و اضطراب شدید ناشی را نشان میدهند. پژوهشها نشان میدهند که نرها به این دلیل پس از جفتگیری میمیرند که بالا رفتن شدید [[تستوسترون]] خون در دوران جفتگیری باعث از هم گسیختگی سامانه دفاعی بدن و ایجاد تودهای لنفاوی – که احتمالاً به دلیل سطوح بالارفتهٔ پلاسمای [[کورتیکواستروئید|کورتیکواستروئیدی]] پدید آمده – میشود.<ref>{{پک|Bradley|2003|ف=Stress, hormones and mortality in small carnivorous marsupials|ص=|زبان=en}}</ref>
به تازگی بیماری ژنتیکی نوینی در میان شیطانهای تاسمانی فراگیر شده که باعث ایجاد [[تومور صورتی شیطان تاسمانی|سرطان بر صورت]] در این جانوران و مرگ همهٔ مبتلایان در کمتر از ۱ سال میشود.<ref>{{پک|Deakin|2012|ف=Marsupial Genome Sequences|ص=|زبان=en}}</ref> هنوز درمانی برای این بیماری پیدا نشدهاست.<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۴۹|زبان=en}}</ref> شایعترین نوع عفونت در میان وامبتها نیز بیماری ''سارکوپتیک مانژ''<ref group="پانویس">Sarcoptic mange به معنای «گَری عضلانی». به این بیماری «[[جرب]] سگسانان» نیز گفته میشود.</ref> است که تلفات بسیاری به این جانور وارد میکند. این بیماری منتقلشونده باعث [[اریتما]] و [[پاراکراتوزیس]]<!--Parakeratosis--> میشود و توانایی حرکت وامبتها را مختل میکند.<ref name="Borchard">{{پک|Borchard|Eldridge|Wright|2012|ف=Sarcoptes mange increases diurnal activity of bare-nosed wombats|ص=|زبان=en}}</ref> مانژ میتواند به انسانهایی نیز که وامبتها را در دست میگیرند منتقل شود و درمان آن توسط [[ایفرمکتین]] صورت میگیرد.<ref name="Borchard" /><ref>{{پک|Ruykys|Breed|Schultz|Taggart|2013|ف=Effects and Treatment of Sarcoptic Mange in Southern Hairy-Nosed Wombats|ص=|زبان=en}}</ref>
== رابطه با انسان ==
سطر ۲۰۳ ⟵ ۲۰۲:
نخستین ارتباط انسانها با کیسهداران به هنگامی میرسد که ساکنان آغازین استرالیا در کمینه ۴۵٬۰۰۰ سال پیش به آن سرزمین رسیدند. میان ۲۰٬۰۰۰ تا ۱۸٬۰۰۰ سال پیش، سرد شدن ناگهانی زمین باعث ایجاد خشکیهای فراوانی در اطراف استرالیا شد که راه را برای ورود انسانها به جزیرههای اطراف، همچون نیوزیلند و تاسمانی، گشود. سه موج مهاجرت اصلی انسانها به این مناطق، که واپسین آنها نزدیک ۵٬۰۰۰ سال پیش پدید آمد، نه تنها آشنایی انسان با این پستانداران را رقم زد که باعث خطرهای نوینی برای بقای آنها شد.<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۱۴۵|زبان=en}}</ref>
در هنگام مهاجرت ساکنان نخستین استرالیا، هنوز کیسهداران بزرگجثهای چون ''Diprotodon optatum'' در استرالیا حضور داشتند. کانگوروهای سرکوتاهی چون اعضای سردههای ''پروکوپتودون''<ref group="پانویس">''Procoptodon''</ref> و ''سیموسترونوس''<ref group="پانویس">''Simosthenurus''</ref> با قدی بلندتر از ۳ متر نیز به زندگی ادامه میدادند. با پایان نخستین موج مهاجرت، این اَبَرکیسهداران منقرض شدند و جای خود را به کیسهداران به نسبت کوچکجثهٔ کنونی دادند.<ref name="Fragile146">{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۱۴۶|زبان=en}}</ref> اَبَرکیسهداران منقرض شده اما به زندگی در افسانهها و قصههای شبانهٔ [[مردمان بومی استرالیا|مردمان بومی]] ادامه دادند و کیسهداران کوچک نیز بخش مهمی از فرهنگ آنان را تشکیل دادند.<ref name="Fragile146" />
کیسهداران برای بومیان استرالیا منبع غذا و پوشاک بودند. از [[خز|پوست]] این جانوران همچنین برای ساخت ابزارهای [[ساز کوبهای|موسیقی کوبهای]] بهره گرفته میشد. وابستگی بسیار بومیان به این پستانداران به گونهای بود که این جانوران در فرهنگ گفتاری بومیان حضور بسیار داشتند و طبیعیدانان اروپایی نخستینی که پا بر استرالیا گذاشتند از دانش بومیان در زمینه کیسهداران بهره بسیار بردند.<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=
نخستین برخورد اروپاییان با کیسهداران پس از اکتشاف قاره آمریکا در [[سده ۱۵ (میلادی)|سده پانزدهم]] صورت گرفت. [[ویسنت یانیز پینزون]]، کاشف اهل [[اسپانیا]]، در سال ۱۵۰۰ پا بر سرزمین [[برزیل]] کنونی نهاد و از وجود تنوع زیستی فراوان در آن منطقه در شگفت ماند. او دستور داد تا خدمهٔ کشتیاش تعدادی از کیسهداران را با خود به کشتی ببرند.<ref name="Fragile150">{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=۱۵۰|زبان=en}}</ref> از سوی دیگر، [[پرتقال|پرتقالیها]] در [[خاور دور]] پیش رفته بودند و در بعضی جزیرههای آن منطقه اقدام به تشکیل حکومت کرده بودند. اگرچه برای سالها خبرهایی از بعضی جانداران اسرارآمیز در خاور دور وجود داشت، نوشتههای آنتونیو گالوانیو، فرماندار [[جزایر ملوک]]، در میان سالهای ۱۵۳۶ تا ۱۵۴۰ نخستین یادداشتها از وجود پستانداران کیسهدار استرالزی هستند. او در نوشتههایش از جانوری نام میبرد که مردم بومی ''کوسوس'' یا ''کوسو'' میخوانندش و با چشمان خیرهکنندهٔ آبیرنگ بر روی درختان زندگی و زایش میکند. امروزه این جانور با نام [[کوسکوس (جانور)|کوسکوس]] خوانده میشود.<ref name="Fragile150" />
اروپاییان در آغاز برای توصیف جانوران استرالیا آنها را با دیگر پستانداران آشناتری چون [[گربه]] و [[موش]] و [[راکون]] مقایسه میکردند. گزارشها از این برخوردها اغلب از سوی ناخدایان کشتیهای گذری از آن منطقه صورت میگرفت. ساکن شدن مهاجران در خلیج سیدنی در سال ۱۷۸۸ اما توجههای بیشتری را به سوی کیسهداران جلب کرد.<ref name="Fragile150" /> ۶ سال پس از آن هنگام، کانگوروها را میشد در [[باغوحش لندن]] یافت و تا ۳۰ سال پس از آن، ۲۳ گونه کیسهدار به شکل رسمی طبقهبندی شده بودند. [[هانری دو بلانویل]] با ذکر ویژگیهای یگانهٔ زایشی این جانوران نشان داد که باید آنها را از دیگر پستانداران متمایز دانست.<ref>{{پک|Dickman|۲۰۰۸|ک=A Fragile Balance|ص=
=== حفاظت ===
[[پرونده:StateLibQld 1 166063 Kangaroo hunting, Thylungra, 1924.jpg|بندانگشتی|راست|کشتار کانگوروها و دیگر کیسهداران برای دهههای طولانی در استرالیا رواج داشت.]]
با گسترش حضور اروپاییان در استرالیا، تقابل انسانها و کیسهداران مقیم و
کاهش جمعیت کیسهداران
هماکنون بالا رفتن فعالیتهای انسانی در مناطقی که کیسهداران در آنها زندگی میکنند باعث انقراض یا در معرض خطر انقراض جدی قرار گرفتن گونههای بسیاری از آنها
== تهدیدها ==
کیسهداران جهان در مناطق جغرافیایی محدودتری به نسبت پستانداران جفتدار زندگی میکنند و این مناطق تنها شامل استرالیا و جزایر اطرافش به همراه آمریکای جنوبی هستند. چنین محدودیت جغرافیایی آنها را در برابر تهدیدهای بیرونی بسیار
عوامل انسانی که حیات کیسهداران را در دو منطقه عمده زندگیشان در جهان تهدید میکنند عبارتند از نابود کردن جنگلها برای آمادهسازی به منظور کاشت، آبیاری بیش از حد (غرقابی کردن) زمینها و شور شدن خاک، چرای دام در جنگلها و مراتع، آتشسوزی، معرفی گونههای مهاجم، بیمار شدن توسط عوامل انسانی، و شکار بیرویه است.<ref name="Kennedy27">{{پک|Kennedy|1992|ف=Australian Marsupials and Monotremes|ص=27|زبان=en}}</ref>
شواهدی در دست نیست که نشان دهند در طول تاریخ بیماری توانسته نسل
معرفی گونههای نابومی از جمله مهمترین عوامل
== یادداشتها ==
سطر ۲۴۱ ⟵ ۲۴۰:
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Borchard|نام=Philip|نام۲ =David J.| نام خانوادگی۲ = Eldridge|نام خانوادگی۳= Wright|نام۳=Ian A.| عنوان=Sarcoptes mange (''Sarcoptes scabiei'') increases diurnal activity of bare-nosed wombats (''Vombatus ursinus'') in an agricultural riparian environment| ژورنال=Mammalian Biology|دوره = ۷۷|شماره = ۴|پیوند=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1616504712000584|صفحه=۲۴۴–۲۴۸|سال=۲۰۱۲|doi=10.1016/j.mambio.2012.04.004|زبان =en}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Bradley|نام=A.J.| نام خانوادگی ویراستار =Jones |نام ویراستار =M. | نام خانوادگی ویراستار۲ = Dickman|نام ویراستار۲ =C.| نام خانوادگی ویراستار۳ =Archer |نام ویراستار۳ =M. | فصل = Stress, hormones and mortality in small carnivorous marsupials|عنوان=Predators with Pouches: The Biology of Carnivorous Marsupials| ناشر=CSIRO Press|شهر=Sydney|صفحه=۲۵۰–۲۶۳|سال=۲۰۰۳|زبان =en}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Deakin|نام=Janine E.| عنوان=Marsupial Genome Sequences: Providing Insight into Evolution and Disease| ژورنال=Scientifica|دوره = |شماره = |پیوند=http://www.hindawi.com/journals/scientifica/2012/543176/|صفحه=
* {{یادکرد کتاب| نام خانوادگی=Dickman|نام =Christopher|سال= ۲۰۰۸| ناشر =University Of Chicago Press| کتاب=A Fragile Balance: The Extraordinary Story of Australian Marsupials | پیوند = | زبان =en|شابک =
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Jackson|نام=S.M.| کتاب=Australian Mammals: Biology and Captive Management| ناشر=CSIRO Publishing |سال=۲۰۰۳|مکان=Melbourne|شابک =9780643095076|زبان =en}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Ji|نام=Qiang|نام۲ =Zhe-Xi | نام خانوادگی۲ = Luo|نام خانوادگی۳= Yuan|نام۳=Chong-Xi|نام خانوادگی۴=Wible|نام۴=John R.|نام خانوادگی۵= Zhang|نام۵=Jian-Ping|نام خانوادگی۶=Georgi|نام۶=Justin A. | عنوان=The earliest known eutherian mammal| ژورنال=[[نیچر|Nature]]|دوره = ۴۱۶|شماره = |پیوند=http://www.nature.com/nature/journal/v416/n6883/full/416816a.html|صفحه=
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Kennedy|نام=Michael|عنوان=Australian Marsupials and Monotremes: An Action Plan for their Conservation| ناشر=IUCN/SSC Australian Marsupial and Monotreme Specialist Group|سال=1992|شابک = 2-8317-0052-3|زبان =en}}
* {{یادکرد ژورنال| نام خانوادگی =Loyola | نام =RD | نام خانوادگی۲ =Lemes | نام۲ =P | نام خانوادگی۳ =Faleiro | نام۳ =FV | نام خانوادگی۴ = Trindade-Filho| نام۴ = J | نام خانوادگی۵ = Machado | نام۵ =RB | عنوان = Severe Loss of Suitable Climatic Conditions for Marsupial Species in Brazil: Challenges and Opportunities for Conservation | ژورنال = PLoS ONE| نشانی = http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0046257| سال = 2012| دوره =7 | شماره =9 | doi=10.1371/journal.pone.0046257 | زبان =en}}
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Nowak|نام=Ronald M.| کتاب=Walker's Marsupials of the World| ناشر=Johns Hopkins University Press |مکان=Baltimore|سال=۲۰۰۵|شابک =۰-۸۰۱۸-۸۲۲۲-۲|زبان =en}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Polkinghorne|نام=Adam |نام۲ =Jon | نام خانوادگی۲ = Hanger|نام خانوادگی۳= Timms|نام۳=Peter| عنوان=Recent advances in understanding the biology, epidemiology and control of chlamydial infections in koalas| ژورنال=Veterinary Microbiology|دوره = ۱۶۵|شماره =۳–۴ |پیوند=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378113513001405|صفحه=۲۱۴–۲۲۳|سال=۲۰۱۳|doi=10.1016/j.vetmic.2013.02.026|زبان =en}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Ruykys|نام=Laura |نام۲ =Bill | نام خانوادگی۲ = Breed|نام خانوادگی۳= Schultz|نام۳=David | نام خانوادگی۴= Taggart|نام۴=David |عنوان=Effects and Treatment of Sarcoptic Mange in Southern Hairy-Nosed Wombats (''Lasiorhinus latifrons'')| ژورنال=Journal of Wildlife Sciences|دوره = ۴۹|شماره = ۲|پیوند=http://www.jwildlifedis.org/content/49/2/312.short|صفحه=
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Smith|نام=Joseph A. |عنوان=Macropod Nutrition| ژورنال=Veterinary Clinics of North America: Exotic Animal Practice|دوره = 12|شماره = ۲|پیوند=|صفحه=197–208|سال=2009|doi=10.1016/j.cvex.2009.01.010|زبان =en}}
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Stonehouse |نام=Bernard |نام۲ =Desmond| نام خانوادگی۲ = Gilmore| کتاب=The Biology of Marsupials | ناشر=University Park Press |سال=۱۹۷۷|شابک =۰-۸۳۹۱-۰۸۵۲-۴ |زبان =en}}
سطر ۲۵۸ ⟵ ۲۵۷:
== برای مطالعه بیشتر ==
{{چپچین}}
* {{یادکرد کتاب| نام خانوادگی =Breeden|نام =Stanley| نام خانوادگی۲=Breeden|نام۲ =Kay|سال= ۱۹۷۰| ناشر =Collins| کتاب=
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Lee|نام=Anthony K.|نام۲ =Cockburn| نام خانوادگی۲ = Andrew| کتاب=Evolutionary Ecology of Marsupials | ناشر=Cambridge University Press|سال=۱۹۸۵|شابک =0-521-25292-X |زبان =en}}
* {{یادکرد کتاب| نام خانوادگی ویراستار=Saunders|نام ویراستار=N. R.| نام خانوادگی ویراستار۲=Hinds|نام ویراستار۲ =L. A. |سال= ۲۰۰۶| ناشر =University of South Wales Press| کتاب=Marsupial Biology: Recent Research, New Perspectives| پیوند = | زبان =en|شابک =0-86840-311-3}}
|