قاورد: تفاوت میان نسخه‌ها

سلجوقیان شاخه‌ای از طوایف غز بودند که توانستند در میانه قرن پنجم تمامی [[ایران زمین]] را زیر سیطرهٔ خود درآوردند. ساختار قبیله‌ای حکومت آنها باعث شد قسمتهایی از [[حکومت مرکزی]] جدا شود. کرمان یکی از ایالاتی بود که به زودی بصورت نیمه مستقل درآمد و در تقسیم ممالک بین بازرگان سلجوقی نصیب قاورد شد. وضعیت کرمان مقارن هجوم سلاجقه باید مورد بررسی و تحقیق بیشتری قرار گیرد. در این منطقه بیشترین مقاومت در برابر هر هجوم خارجی از جمله حملهٔ سلاجقه از سوی کوه نشینان قفص و بلوچ بعمل می‌آمد. اوضاع نابسمان کرمان مقارن هجوم سلاجقه باعث شد که حکومت قاورد که ثبات و امنیت نسبی بوجود آورد تا حدی با موافقت مردم مواجه شود. قاورد توانست حکومت خود را استوار سازد و بعد از مرگ طغرل مدعی حکومت سلاجقه گردد. اما وی در مقابل قدرت برتر برادرش الب ارسلان سر تعظیم فرود آورد و به حکومت کرمان قناعت کرد. بعد از اینکه الب ارسلان کشته شد و فرزند جوانش ملکشاه بر تخت نشست. قاورد با اتکاء به سنت قبیله‌ای بزرگتر بودن مدعی تاج و تخت شد. اما دیگر دیر شده بود و صحرا نوردان سلجوقی مغلوب سنن ایرانی شده بودند. قاورد جانش را بر سر این کار گذاشت اما پس از وی فرزندانش کرمانشاه، سلطانشاه و تورانشاه توانستند به حکومت در کرمان ادامه دهند. سیزده تن از اخلاف قاورد در کرمان حکومت کردند و توانستند حکومت نیمه مستقلی برای خویش بوجود آوردند. سلاجقه به اوضاع اقتصادی کرمان سروسامانی دادند و باعث پیشرفت آن شدند. اما در اواخر حکومت سلاجقه جنگهای پیاپی بین مدعیان قدرت اقتصاد کرمان را به نابودی کشید و این یکی از عوامل اساسی در سقوط آنان و عدم قدرتشان در برابر ملک دینار غز بود. قاورد که نام اسلامی او احمد و لقب ترکی اش تراارسلان و لقب حکومتی اش ملک عماد الدوله بود. از قول راوندی گفته شده که واگذاری ولایت طبسین (درجنوب خراسان) وکرمان به قاورد (پسربزرگپسر بزرگ چغری) مورد توافق بزرگان سلجوقی قرارگرفته بود. اما شبانکاره‌ای نوشته‌است قاورد به حکومت کرمان و نواحی دیگری که به تصرف او درآید گماشته شد. وپس از مشخص شدن حوزهٔ قدرتش به سوی کرمان رهسپارگردید.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ سلجوقیان از آغاز تا فرجام|نام خانوادگی=فروزانی|نام=ابوالقاسم|ناشر=سمت|سال=1393|شابک=|مکان=تهران|صفحات=481}}</ref>

اما شکست سلجوقیان در رندانقان به مهاجمان سلجوقی فرصت داد که برای حمله به واحه‌های ولایت کرمان از طریق کوهستان و شهرهای طبس و قاین به جنوب رخنه کنند. معلوم نیست ابراهیم ینال و یاقاوردیا قاورد بوده که درسال ۴۳۴/۳–۴۲ ام به بردسیر شهر عمدهٔ ولایت کومان حمله برد اما مذهب الدوله وزیر آل بویه به مقابلهٔ سپاه مهاجم

به گفتهٔ محمد ابراهیم با بهرام قومی دیلمی بودند که مهاجر و بیچاره بودند و هرگز از لشکر چیزی ندیده و دربارهٔ کمان‌داری و قدرت بازوی آن‌ها چیزی نشنیده بودند. درخدمت ملک قاورد از حشم و خدم گرفته همه پنج هزار سوار بود که همهٔ آنها مسلح بودند. وقتی به حومهٔ شهر نزول کردند بهرام در شهر رفته و دردب چهارگانهٔ شهر را فروبست هنوز در ربض (نواحی اطراف شهر) بردسیر (کرمان فعلی) هیچ عمارتی وجود نداشت و درایام دولت سلجوقیان انارالله براهینهم ربض شهربردسیرشهر بردسیر عمارت یافت (به حکومت رسید). دیلمان ژوپینی سلاح ان‌ها بودند از تیر ترکان در امان نماندند جمع کثیری هلاک شدند. بهرام باعث نهی شدن بارگاه ملک باکلنجار (حاکم کرمان که بهرام نایب او بود) شد؛ و مدت حکومت او به پایان رسید و شد ت باس قاورد شاه به او مهلت انتظار نداد. بهرام مصلحت خود و رعیت را در مصاحب و دوستی و مدارا باقاورد دید و بعد از [[نامه نگاری]] و [[واسطه گری]] قرار برآن شد که بهرام ولایت خود راتسلیم کند و قاورد شاه دختر اورا به ازدواج خود دراورد. ملک باکلنجار به همراه طرفداران و موافقان خود با لشکری بسیار و حشر ی بی شمار از شیراز به سمت قاورد به ولایت اتفاق کرمان آمد.<ref name=":1" />

در تکمله الاضار وحبیبو حبیب السیر نوشته‌اند به اجل طبیعی درگذشت<ref name=":2" />

قاورد شاه دراطراف کرمان جنگ کردازجملهکرد ازجمله دردربند سیستان فرزندش امیرانشاه نزدیک شش ماه با سجزیان جنگ کرد؛ و چون تمام ممالک کرمان قاورد را تمسخر می‌کردند و قاعدهٔ آل سلجوق راهیئت فصله می‌دانستند و برای ان طغری نام و القاب ساخته بود. در راه سیستان قاورد در چهارندسنگی اسفه در بندی ساخته و سردره تا مهنرج بم که ۲۴ فرسخ است در هر سهید گام میلی به قامت ارمی ساخت تاخلایق تفرقه و تشویش نکنند.<ref name=":1" />

ملک قاورد بعد از رفتن برادر، به بلوچستان سفرنموده،سفر نموده، بندر طیس را تعمیر کرده بر شهرهای مکران فرماندارانی معین فرمود، سی و دو سال در این دو مملکت سلطنت نمود، در آبادانی بلاد و ترفیه عباد کمال اجتهاد را کرده از ابنیهٔ او حال تحریر بر معمور است [[مسجد ملک]] در خود گواشیر می‌باشد.[مسجد با این وسعت در کمتر بلدی از بلدان ایران است.] در سال چهارصد و شصت و چهار که ملکشاه بن الب ارسلان بر تخت سلطنت جلوس کرد، بعضی از امراء و معارف سلجوقیه، که در موکب ملکشاه بودند، قاورد را مکتوبا تطمیع سلطنت همهٔ ایران نمودند، او با سپاهی رزم خواه از کرمانی و بلوچ عازم جنگ برادر زاده شد و چنین می‌پنداشت که با تلاقی دو دسته همهٔ لشکریان ملکشاه به طرف او خواهند آمد، در حوالی همدان تقارب دو گروه گردید، از حسن تدابیر [[خواجه نظام الملک]] وزیر هیچ‌کس از جنود ملکشاهی بخدمت ملک قاورد نپیوست. بعد از سه روز ستیز و آویز قشون کرمان شکست خورده شاه کرمان را طوعا او کرها به اردوی ملکشاه بردند، اورا با سلطان شاه پسر بزرگترش در خیمهٔ خاص محبوس نمودند. فردای آن روز متجنده به خدمت [[نظام الملک]] رسیده مرسوم و مقدری افزون از استقرار طلب داشتند و گفتند اگر نمی‌دهید: سر ملک قاورد سلامت باشد که پسر چغری بیک و برادر الب ارسلان است. مفهوم این کلام آن اگر استدعای ما با جایت مقرون نشود ملکشاه را خلع کرده قاورد را بسلطنت برمی‌داریم. خواجه نظام الملک گفت امشب شاه را می‌بینم و برای همه مرسوم و مواجب می‌گیرم. همان شب ملک قاورد را مسموم کردند. صاحب تکملة الاخبار گوید به زه کمان به ره دارالامان عقبی رفت. فردا که سپاهیان به تقاضای اضافه مرسوم به دارالوزارة آمدند، خواجه نظام الملک جواب داد، دیشب ملک قاورد انگشتری زهر آلود مکیده سلطان از غم عموی در هم بود، در چنین موقع جرات عرض مطلب نکردم. لشکریان که این سخن بشنیدند، دم درکشیدند، سلطان شاه پسر قاورد را نیز در همان شب میل کشیدن نام اصلی ملک قاورد احمد بود. صاحب روضه الصفا گوید: لقبش قرا ارسلان بود.<ref name=":2" />

عوفی در [[لباب الالباب]] شاعران دورهٔ سلجوقی را به جهار محفل ادبی شامل ۱)خراسان ۲)ماوراءالنهر ۳)عراق (عجم) ۴)غزنین و بلاد جبال منتسب کرده‌است. به عقیده [[ذبیح‌الله صفا]] گرشاسبنامهگرشاسب نامه «مسلماً یکی از آثار برگزیده حماسه ملی ایران و از جمله منظومه‌های مشهور و معتبر [[زبان فارسی]] است.» گفتنی است که مثنوی [[ویس و رامین]] از طبیعی‌ترین و موثرترین داستان‌های بزمی و عشقی در [[زبان پارسی دری]] محسوب است.<ref name=":0" />

رونق تجارت موجب افزایش تولیدات کشاورزی، دامی، کانی و صنایع کارگاهی و دستی می‌شد. برخی از شهرها به دلیل موقعیت جغرافیایی و بعضی دیگر به سبب جایگاه اقتصادی ارزنده کانون تجارت داخلی بودند. علاوه بر تأمین امنیت و آسایش کاروانها، ایجاد تأسیسات ضروری در راه‌ها و منزلگاه‌ها و کاهش یا لغو عوارض گوناگون بازرگانی درمواردیدر مواردی که لازم بود به گسترش [[تجارت خارجی]] کمک می‌کرد.<ref name=":0" />