منائیان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مَنّائیان'''<ref>[http://www.iranicaonline.org/newsite/index.isc?Article=http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/unicode/ot_grp10/ot_mannea_20060116.html دانشنامهٔ ایرانیکا]</ref> (مانناها)<ref>کریم کشاورز در ترجمه یترجمهٔ فارسی کتاب تاریخ ماد دیاکونوف در اکثر موارد،اینموارد، این اسم را ماننا یا مانا آورده استآورده‌است</ref> قومی بودند که حکومتی را در جلگه جنوبی [[دریاچه ارومیه]] تشکیل داده و از قرن هشتم قبل از میلاد تا قرن ششم قبل از میلاد بر این سرزمین حکومت می‌کرده‌اند. این دولت از فرصت مبارزه میان دول [[آشور]] و [[اورارتو]] استفاده کرد و بر قدرت خود افزود. پادشاهی مناها که در آن مقطع زمانی منا متحد آشور بود،بدستبود، بدست [[ماد]] (در حدود ۶۱۶ پ. م.) قبل از حمله ماد به آشور (۶۱۴ پ. م.) از میان رفت.<ref>بررسیهای تاریخی. شماره مخصوص دوهزار و پانصدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران. مهر ۱۳۵۰ مقاله قلمرو شاهنشاهی هخامنشی. حسینقلی ستوده</ref>

: از میان دولت‌هایی که نخست در سرزمین '''آیندهٔ ماد''' در آن عهد تشکیل شدند و ما تحت مطالعه قرار می‌دهیم، در آغاز، نقش رهبری را دولت‌های کوچک [[زاموآ]] که مسکن [[لولوبیان]] و [[گوتیان]] (کوتیان) بود،بازیبود، بازی می‌کردند. بعدها دولت منا در آن میان مقام اول را احراز کرد.

دولت '''منا''' از قرن هشتم پیش از میلاد بارها با [[آشور]] و [[اورارتو]] به مبارزه برخاست و در واقع مغلوب هیچیکهیچ‌یک از دولت‌های مزبور نشد. با این وجود دولت منا به مراتب کمتر از دیگر دول بزرگ آن زمان یعنی [[آشور]]، [[اورارتو]]، [[عیلام]] و [[فریجیه]] (فریگیا، فریگیه) شهرت و معروفیت داشت.

: منا در پایان قرن هشتم پیش از میلاد از مبارزهٔ آشور و اورارتو استفاده نمود و بر قدرت خود افزود و سراسر ناحیهٔ دریاچهٔ اورمیه را به زیر اطاعت خود در آورددرآورد. شاید به استثنای کرانهٔ غربی و بخش شمالی دریاچهٔ اورمیه که در دست اورارتو باقی‌ماند. محتملا منا از طرف شمال با پادشاهی [[اسکیت]] هم‌مرز شد.

== پیشینه یپیشینهٔ تاریخی ==

در زمان ورود آریاییان و چند قرن پس از آن، تجمع فشرده اقوام و قبایل مختلف (بومیان و مهاجران) در شمال و شمال غربی ایران باعث پیدایش دولت‌های محلی چون منا و [[الیپی]] در غرب [[ایران]] گردید که هر کدام قلمرو خاص خود را داشتند.داشتند؛ و در سالنامه‌های آشوری از آنها بسیار نام برده شده‌است. منائیان شامل اتحادی از طوایف منطقه بودند و خود، از گذشته جزیی از سازمان‌های حکومتی [[لولوبیان]] - [[گوتیان]] را تشکیل می‌دادند. دولت منا دردهه نخست سده هفتم ق. م. جزیی از دولت بزرگ ماد به شماربه‌شمار می‌رفت.

اقوام تازه واردتازه‌وارد در قلمرو جدید خود در شمال غربی ایران با [[آشوریان]] که قدرت برتر دنیای باستان به شماربه‌شمار می‌رفتند و [[اورارتو]]ئیان بومی همسایه شدند.

مرز شمالی منا رودخانه [[ارس]] بوده‌است. پیرامون [[دریاچه ارومیه]] و دشت‌های شمالی دریاچه [[ارومیه]] تا شهر تبریز کنونی و تا رودخانه سپیدرود قلمرو مانایی به شماربه‌شمار می‌آمده‌است.

پایتخت منا شهر [[بوکان]] کنونی بوده‌است که شهری کردنشین در [[استان آذربایجان غربی]] است.<ref>GODARD, A. ۱۹۴۹. Izirtu(Bukan), La capitale du pays des Manneens, Zibie et Armaid. Comptes de Académie des Inscriptions et Belles-Lettres: ۳۱۲312-۳۱۳313</ref>

اثارآثار باستانی منائیان بیشتر در [[کردستان]] و [[آذربایجان]] می‌باشد. گنج زیویه، آثار کشف شده در قلایچی بوکان و دژ حسنلو را به مانناها نسبت داده‌اند. در کاوش‌های تپه حسنلو و شهر سقز و زیویه در (نزدیک سقز) نیز اثارآثار باستانی منایی به دست آمده استآمده‌است.

در کتیبه‌ای از زمان سلطنت سارگون دوم پادشاه آشور چنین بر می آیدمی‌آید که بین سال‌های ۷۲۱-۷۰۵۷۲۱–۷۰۵ ق. م. گروه‌هایی از آشوری‌ها در فلات ایران و سرزمین ماد اسکان داده شده‌اند. سارگن دوم در کتیبه، به تسلیم شدن شاه منا اشاره کرده و از بخشیدن او خبر می‌دهد:

{{نقل قول|در مقابل [[اولوسونو]]،شاه، شاه منا میز مهمانی را بگستراندم، تخت و مقام سلطنتی او را نسبت به مقام پدرش بلند مرتبه تر کردم، سرکردگان منا را برابر و هم ردیف با سرکردگان آشور بر سر سفره مهمانی نشاندم، در مقابل خدای آشور و خدایگان سرزمین خودشان به درازی حکمرانی من دعای خیر کردند.}}

بخشی از نامهای حاکمان و فرمانروایان منائیان به [[زبانهای ایرانی]] هستند و بخشی نیز به [[زبانهای هوری-اورارتویی]].<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/mannea

* قبیلهٔ سونبی‌یان sunbi قرن ۹ پ. م. کتیبهٔ [[شامشی آداد پنجم]]

* قبیلهٔ ته‌اورلی‌یان teurli قرن ۹ پ. م. کتیبهٔ شامشی آداد پنجم.

* قبیلهٔ دالی‌ییان dali قرن ۷ پ. م. کتیبهٔ [[سارگون دوم]]

* قبیلهٔ [[مسی‌ییان]] mee-c-i قرن ۹ پ. م. کتیبهٔ شامشی آداد پنجم.

{{پانویس|۲}}

== پیوند به بیرون ==