گلونی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی ویرایش 21138073 توسط Nahid royyni (بحث) تحقیق دست اول
برچسب‌ها: حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
Nahid royyni (بحث | مشارکت‌ها)
خنثی‌سازی ویرایش 21138128 توسط احمد گراوند (بحث)
برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۱:
{{بازنویسی}}
{{تمیزکاری۲}}
[[پرونده:LurishGolvai.jpg|بندانگشتی|200px|طرحِ گُلوَنی]]
'''گُلوَنی''' (به فارسیگونه‌ای '''گلبندی'''<refسربند name=ToolAutoGenRef7و />)روسریِ بهایرانی گونه‌ایگفته سربندمی‌شود. وبیشترین روسریِاستفاده زناناین روسری در میان [[مردم لک|زنان لک]]<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان الشتر| ناشر= پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= تیر - مرداد ۱۳۸۵}}</ref><ref>صفحه ۹۸۹ فرهنگ کیانی</ref><ref>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:گلونی.jpg</ref><ref>http://rigakurdistan.ir/postID=4833/سیری-در-جایگاە،-ریشە-شناسی-و-تجزیە-و-تحل</ref><ref>http://sassanids.com/گُلوَنی-زنده-می-شود/</ref><ref>http://www.tabnak.ir/fa/news/500772/پاسداشت-روسری-زنان-لر-با-جشن-گلونی</ref><ref>سارا شرفی، گزارشی از تحقیقات باستان‌شناسی در دلفان، پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= بهمن - اسفند ۱۳۸۹</ref> و [[مردم لر| زنان لر]] گفته می‌شود.<ref name=clothing>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/clothing-xxv |عنوان =CLOTHING xxv. Clothing of the Baḵtīārīs and other Lori speaking tribes | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ =۲۵ اکتبر ۲۰۱۱ |تاریخ بازدید = ۸ مارس ۲۰۱۵}}</ref><ref name=ToolAutoGenRef5>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =برازنده کار| نام = هما | عنوان = رنسانس در پوشش‌های مردم ایران از دیرباز تا کنون | سال = ۲۰۱۷ | ناشر = نشر کتاب | شابک = 0692799567 | نشانی = https://books.google.com/books?id=LzHjDQAAQBAJ&pg=PT133&dq=گل+ونی&hl=fa&sa=X&ved=0ahUKEwj74JqBg8zUAhXCYJoKHSHdD3YQ6AEIIDAA#v=onepage&q=گل%20ونی&f=false | زبان = فارسی}}</ref><ref name=ToolAutoGenRef1>[http://www.mehrnews.com/news/2407461/تب-تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله تب تند شبکه‌های اجتماعی برای روسری 3000 ساله - خبرگزاری مهر]</ref><ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/02/26/741815/گُلوَنی-نماد-حجاب-و-عزت-زنان-قوم-لُر-با-قدمتی-3-هزار-ساله «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله - خبر گزاری تسنیم]</ref><ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/500772/پاسداشت-روسری-زنان-لر-با-جشن-گلونی پاسداشت روسری زنان لر با جشن «گلونی» - تابناک]</ref><ref name=ToolAutoGenRef2>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= پهلوانی|نام= لیلا|کتاب= مستندنگاری البسه محلی لرستان | ناشر= اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان – معاونت صنایع دستی |سال= بهار ۱۳۹۲}}</ref><ref name=ToolAutoGenRef7>قائدرحمت. عیسی. 1393. لباس لرهای فیلی.انتشارات مطیع. 135 صفحه</ref><ref>[http://article.tebyan.net/319578/26-اردیبهشت-روز-گلونی 26 اردیبهشت روز گلونی - تبیان]</ref><ref>[http://www.bartarinha.ir/fa/news/110727/گلونی-سربند-زیبای-بانوان-لُر-عکس گلونی، سربند زیبای بانوان لُر +عکس - پرتال خبری برترین‌ها]</ref><ref>[http://iana.ir/fa/news/30575/گلونی-سنتی-۳۰۰۰-ساله گلونی سنتی ۳۰۰۰ ساله - ایلناایانا]</ref> می‌باشد. این روسری حدود ۳٬۰۰۰ سال قدمت دارد و ریشه آن به زمان [[کاسیان|زنان کاسیتساسانیان]] (اجدادو زنان [[مردمآشوری]] لر|قومبر لر]]می‌گردد.<ref>[httpshttp://www.tasnimnewsmehrnews.com/fa/news/13942049276/02/26/741815/گُلوَنیحفظ-نمادپوشش-حجابکردی-ونشان-عزتاصالت-زنانفرهنگی-قومباید-لُربیش-بااز-قدمتیاین-3به-هزارفکر-ساله «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله ]حفظ-اصالت</ref>) می‌رسد.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> و در زبان فارسی به صورت گُلبَندی تلفظ می‌شود که بر گرفته از واژه گُل بَدن، نوعی پارچه هندی ابریشمی و لطیف، است.<ref name=ToolAutoGenRef7>قائدرحمت. عیسی. 1393. لباس لرهای فیلی.انتشارات مطیع. 135 صفحه</ref><ref>[httpshttp://www.vajehyabsassanids.com/dehkhodaگُلوَنی-زنده-می-شود/گل+بندی گلبندی - لغتنامه دهخدا]</ref><ref>[httpshttp://www.vajehyabmehrnews.com/dehkhodanews/گل+بدن گل بدن 2407461/تب-تند- لغتنامه دهخدا]شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله</ref> گلونی'''اندروز''' درمحقق واقع نوعی تَرهٔ (tarā){{معنی؟}} رنگین است که [[مردم لر|زنان لر]]انگلیسی در مراسماتبررسی جشنپوشش واقوام سرورایرانی آنآنرا رابه رویعنوان ترهپوششی معمولیکردی می‌بندند.<refکه name=ToolAutoGenRef5بیشتر />دختران این روسری امروزه به نمادجوان [[مردم لر|قوم لرکرد]] بدلاستفاده شدهمی‌کنند استمعرفی نموده‌است.<ref>[httpshttp://www.tasnimnewshawzah.comnet/fa/newsMagazine/1394View/023992/268035/741815105637/گُلوَنی-نماد-حجاب-و-عزتلباس-زنان-قوم-لُر-باکرمانشاهی-قدمتی-3به-هزاربلندای-سالهتاریخ</ref><ref>پ. «گُلوَنی»ا. نماداندروز حجاب(1382)؛ ولباس عزتکردی زنانکرمانشاه، قومترجمهٔ لُرپیمان بامتین، قدمتیتهران: ۳امیرکبیر، هزار ساله - خبرگزاری تسنیم]ص278</ref>
 
== کاربرد ==
گلونی را بیشتر زنان [[لر]] و [[لک]] در هنگام مراسمات شادی استفاده می‌کنند.<ref name=ToolAutoGenRef5 /><ref>صفحه ۹۸۹ فرهنگ کیانی</ref><ref>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:گلونی.jpg</ref> اما از دوره قاجار به بعد مردان نیز شروع به استفاده از آن کردند. مردان گُلوَنی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لری مرسوم در منطقه لرستان می‌بستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین و یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می‌کرده‌اند.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> زنان لر در زمان گذشته کت و گُلوَنی را باهم می‌پوشیدند به‌طوری‌که " کَت " را جدا زیر گُلوَنی می‌بستند تا موهای سر به‌خوبی پوشیده و مهارشوندومهارشوند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/02/26/741815/گُلوَنی-نماد-حجاب-و-عزت-زنان-قوم-لُر-با-قدمتی-3-هزار-ساله «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله - خبر گزاری تسنیم]</ref> این روسری در بین [[مردمان کرد|کردهای جنوبی]] و [[سورانی]] کاربرد گسترده دارد.<ref>http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/8035/105637/لباس-زنان-کرمانشاهی-قدمتی-به-بلندای-تاریخ</ref><ref>پ. ا. اندروز (1382)؛ لباس کردی کرمانشاه، ترجمهٔ پیمان متین، تهران: امیرکبیر، ص278</ref><ref>http://www.akabanoo.com/article/akadaneshha/ainha-marasem-iran-word/news201743019595058302.html</ref><ref>http://shooshmall.com/blog/لباس-سنتی-کرد؛-آمیزه-ای-از-رنگ-و-زیبایی/</ref><ref>http://yazdbanoo.ir/-/لباس-کردی؛-پوششی-کهن-با-حجاب-کامل‌-تصاویر</ref><ref>http://ostani.hamshahrilinks.org/Print?itemid=289188</ref><ref>http://www.isna.ir/news/8605-10259.58528/لباس-هاي-كردي-براساس-طبيعت-طراحي-مي-شوند</ref>
 
== ریشه نام ==
گُلوَنی، کلمه‌ای [[لکی]] است و نوعی روسری بسیار نازک شبیه [[مخمل]] است ولی مخمل نیست و از مخمل نازک‌تر بوده و با رنگ‌های شاد می‌باشد که مختص زنان لک است اما برخی از زنان لر و [[کردهای ایران]] و [[عراق]] هم از آن استفاده می‌کنند.<ref>کریم کیانی کولیوند، فرهنگ کیان (فرهنگ و واژه‌نامه لکی)،انتشارات زرین، ۱۳۹۱</ref><ref>سارا شرفی، گزارشی از تحقیقات باستان‌شناسی در دلفان، پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= بهمن - اسفند ۱۳۸۹</ref> واژه لکی '''گلونی از دو قسمت گل+ونی''' تشکیل شده، ونی گیاهیست که در مناطق لکستان می‌روید و هم استفاده خوراکی دارویی دارد و هم در رنگرزی از آن استفاده می‌کنند، '''در مناطق لکستان با استفاده از این گیاه پارچه‌ها را رنگ آمیزی کرده‌اند'''، گلونی نیز حاصل رنگ آمیزی گیاه ونی بر روی پارچه ابریشمی است.<ref>کریم کیانی کولیوند، فرهنگ کیان (فرهنگ و واژه‌نامه لکی)،انتشارات زرین، ۱۳۹۱</ref> گلونی یک پوشش مهم در بین زنان لک است البته مردان لک هم دور کلاه نمدی گلونی میبستن تا در مواقع سرما و گرد و خاک دور صورتشان بپیچند.<ref>کریم کیانی کولیوند، فرهنگ کیان (فرهنگ و واژه‌نامه لکی)،انتشارات زرین، ۱۳۹۱</ref> نام گلونی برگرفته از نقش و نگاره گل و گیاهی است که بر روی پارچه آن نقش بسته‌است، گیاهی که قدرت خارقالعاده‌ای در رفع عطش و تشنگی دارد؛ این مسئله بی ارتباط نیست با شیوه زندگی عشایری این مردمان که بیشتر در تقسیم وضایف زنان مسئول تأمین آب خانوار و رفع تشنگی بوده‌اند.<ref>http://rigakurdistan.ir/postID=4833/سیری-در-جایگاە،-ریشە-شناسی-و-تجزیە-و-تحل</ref> یاوریان (محقق لر) معتقد است گلونی از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده‌است و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= یاوریان |نام= اکبر |کتاب= واژه‌نامه لری | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷}}</ref>
گُلوَنی نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده است و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= یاوریان |نام= اکبر |کتاب= واژه‌نامه لری | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷}}</ref>در گذشته نوعی پارچه ابریشمی هندی به اسم «گل بدن» که سطح روی آن متشکل از فقط دو رنگ (مثلا زعفرانی و سیاه) بوده، از هندوستان به ایران وارد می‌شده است. واژه گلبدن در فارسی به صورت گلبندی و در زبان لکی و لری به صورت گلونی درآمد. به مرور زمان در بین لرهای فیلی واژه گلونی نه فقط برای پارچه‌های زعفرانی، بلکه برای تمام سربندهای رنگی (غیر سیاه) به کار رفت.<ref name=ToolAutoGenRef7>قائدرحمت. عیسی. 1393. لباس لرهای فیلی.انتشارات مطیع. 135 صفحه</ref><ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گل+بندی گلبندی - لغتنامه دهخدا]</ref><ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گل+بدن گل بدن - لغتنامه دهخدا]</ref>
 
[[دهخدا]] در وصف [[گلونی|گلبندی]] می‌نویسد:<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گلبند گلبند - لغتنامه دهخدا]</ref><ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گل+بندی گلبندی - لغتنامه دهخدا]</ref>
 
{{نقل قول| نوعی از جامه‌های رنگین که به هندی باندهنو گویند.}}
 
[[نظام دست غیب]] به در بیت زیر به زیبایی این پارچه اشاره می‌کند:<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گلبند گلبندی - لغتنامه دهخدا]</ref>
 
{{شعر|نستعلیق}}
 
{{ب|همچو گلبندی که تا افتد گلی بندد بجا|داغ دیگر می‌نهم یک داغ چون بهتر کنم}}
 
{{پایان شعر}}
 
[[ملا مفید بلخی]] در بیت زیر به این پارچه اشاره کرده استکرده‌است:<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گل+بدن گل بدن - لغتنامه دهخدا]</ref>
 
{{شعر|نستعلیق}}
 
{{ب|اگرترا سر آرایش است چون طاووس |لباس [[گلونی| گلبدن]] داغ می‌توان پوشید}}
 
{{پایان شعر}}
 
[[میریحیی شیرازی]] نیز در بیت زیر نام این پارچه را برده استبرده‌است:<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گل+بدن گل بدن - لغتنامه دهخدا]</ref>
 
{{شعر|نستعلیق}}
 
{{ب|هوایش کار پوشش مختصر کرد|چو گلبن [[گلونی|گلبدن]] باید به برکرد.}}
{{پایان شعر}}
 
{{پایان شعر}}
'''علی قوبادی محقق و شاعر لک''' اشاره می‌کند که گلونی در بین [[گوران]] و [[کلهر]] و… با نام GOllWENI=گوڵوه‌نی موجود می‌باشد؛ چیزیکه بیشتر جالب توجه و بررسی است این مسئله می‌باشد که در بین [[لر کوچک|لرهای کوچک]] گیاهی با این نام وجود خارجی ندارد و برای گیاه «گلونی» در بین [[لر کوچک|لرهای کوچک]] معادلی بدور از ریشه معنایی گلونی که در گویشهای متفاوت کردی مصداق داشت به نام [[Pênume=پێنومه]] را دارا می‌باشند.<ref>http://rigakurdistan.ir/postID=4833/سیری-در-جایگاە،-ریشە-شناسی-و-تجزیە-و-تحل</ref>
 
== توصیف ==
در [[زبان لری|زبان لُری]] گلونی به گونه‌ای از سربند یا روسری چهارگوش که معمولاً از جنس [[ابریشم]] با نقش‌های سنتی است گفته می‌شود. این پوشش، بخشی از [[لباس لری|پوشاک مردم لر]] است که زنان [[مردم لر|لُر]] به طرز خاصی به سر می‌کنند<ref name=ToolAutoGenRef2 /><ref name=ToolAutoGenRef7 /> و دختران نسل جدید از نوع کوچک آن به عنوان روسری استفاده می‌کنند. این [[روسری]] یکی از سوغات‌های لرستان است. این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار می‌رفت و به طور کلی سربند و دستار از زمان [[ماد]]ها و [[هخامنشیان]] در لباس مردان و زنان منطقه ایران استفاده می‌شد.<ref name="mehrnews">{{یادکرد وب|نویسنده=آتوسا رحمتی|کد زبان=|تاریخ=۳۰ فروردین ۱۳۹۳|وب‌گاه=|نشانی=http://www.mehrnews.com/news/2407461/تب-تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله|عنوان=تب تند شبکه‌های اجتماعی برای روسری ۳۰۰۰ ساله|ناشر=مجله مهر|تاریخ بازبینی=۵ اردیبهشت ۱۳۹۳}}</ref><ref name=rashidimofrad>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان خرم‌آباد| ناشر= پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= مرداد - شهریور ۱۳۸۵}}</ref>گُلوَنی (Golvani) نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده استشده‌است و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= یاوریان |نام= اکبر |کتاب= واژه‌نامه لری | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷}}</ref> علیمردان عسکری عالم در کتاب ادبیات شفاهی قوم لُر، گُلوَنی را دستمال بزرگ ابریشمی و رنگارنگی می‌داند که ویژه سربند زنان جوان و دختران لُرستانی است. گاهی مردان هم از آن به عنوان سربند استفاده می‌کنند و آن را دور کلاه نمدی می‌پیچند. [[کَت]] و گلونی به همراه [[شال]] و [[ستره]] از لباس‌های سنتی و محلی لرستان است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= عسکری عالم |نام= علیمردان |کتاب= ادبیات شفاهی قوم لُر | ناشر= آرون |سال= ۱۳۸۸، صفحه ۸۱}}</ref> در کتاب لُرها هم، به جوه یا جوما اشاره شده استشده‌است و گفته شده که زنان لُر، جامه‌ای بلند می‌پوشند به نام جوه یا جوما که روی آن پیراهنی چاک‌دار و چین‌دار قرار می‌گیرد. آنان سربندی دستار مانند دارند که موها را با آن می‌پوشانند. پوشاک زنان لُر شاد و روشن است و با مهره‌های شیشه‌ای، سکه‌ها و منجوق‌ها تزئین می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= ابراهیمی |نام= معصومه |کتاب= لُرها | ناشر= مرکز پژوهش‌های فرهنگی مؤسسه انتشارات امیرکبیر |سال= ۱۳۸۵}}</ref> سعید شادابی در کتاب خود به نام فرهنگ مردم لرستان در بخش مربوط به لباس عروس و پوشش زنان عشایر به سرون (Sarvan) اشاره کرده استکرده‌است که همان حجاب و پوشش موهای سر و گیسوان عروس به وسیله چارقدهای ظریف و نازک گلدار ابریشمی در رنگ‌های مختلف است. این پوشش به نحو خاصی است زیرا سر عروس را با چند تخته از این چارقدها می‌پوشانند و دنباله آنها را از پشت سر آویزان می‌کنند. همان‌جا توضیح داده شده استشده‌است که گلونی همان سرون‌های رنگی هستند و چارقدهای ساده و بزرگتر که حاشیه‌های رنگی دارد و ریشه دار هستند کت (Kat) نام دارد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= شادابی |نام= سعید |کتاب= فرهنگ مردم لرستان | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۷۷ صفحات ۱۰۱ و ۱۰۲}}</ref> در گزارش مردم نگاری شهرستان الشتر آمده استآمده‌است که زنان مسن گلونی‌های سیاه به سر می‌کرده‌اند و زنان جوان رنگهای سبز، قرمز، نارنجی، آبی و … را به سر می‌بستند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان الشتر| ناشر= پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= تیر - مرداد ۱۳۸۵}}</ref> رشیدی مفرد در گزارش مردم نگاری دورود در بخش سرپوش زنان به «چار گلونی» اشاره می‌کند و می‌نویسد که چارگلونی عبارت است از چهار عدد روسری ابریشمی چهار گوش به ضلع تقریبی ۵/۱ متر و با رنگ زمینه مشکی و حاشیه‌های قرمز، آبی و سبز که زنان مسن و جا افتاده آنها را به هم دوخته و روی سر می‌بستند. لازم است ذکر شود که به شکل کلی بستن سرپوش‌های فوق بر روی سر، سرون sarvan یا ساوه sâwa می‌گویند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان ذورود| ناشر= پژوهشکده مردم شناسی میراث فرهنگی لرستان|سال= تابستان ۱۳۸۲}}</ref>گلونی در واقع نوعی تَرهٔ (tarā){{معنی؟}} رنگین است که [[مردم لر|زنان لر]] در مراسمات جشن و سرور آن را روی تره معمولی می‌بندند.<ref name=ToolAutoGenRef5 /> این روسری امروزه به نماد [[مردم لر|قوم لر]] بدل شده‌است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/02/26/741815/گُلوَنی-نماد-حجاب-و-عزت-زنان-قوم-لُر-با-قدمتی-3-هزار-ساله «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله - خبرگزاری تسنیم]</ref> و '''ونی که گیاهیست با خاصیت رفع تشنگی''' در سربند زنان کرد نقش بسته زیرا که اینان با حمل ظروف کوزه‌ای و سفالین در دست و بر سر مسئول تأمین آب خانوار بوده‌اند و همانند گل ونی تشنگی خانواده را بر طرف نموده‌اند از این رو گلونی را نماد زندگی، بخشندگی و پاکی زنان کرد می‌دانند.<ref>http://rigakurdistan.ir/postID=4833/سیری-در-جایگاە،-ریشە-شناسی-و-تجزیە-و-تحل</ref> لباس‌های کردی از جمله گلونی بر اساس طبیعت طراحی شده‌اند.<ref>http://www.isna.ir/news/8605-10259.58528/لباس-هاي-كردي-براساس-طبيعت-طراحي-مي-شوند</ref>
 
== تاریخچه گُلوَنی ==
این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار می‌رفت و به طور کلی گفته می‌شود که سربند و دستار «پوششی با سه هزار سال قدمت» است و از زمان [[ماد]]ها و [[هخامنشیان]] در لباس مردان و زنان [[ایران‌زمین]] استفاده می‌شد. به گفته عطا حسن پور، باستان‌شناس، «بر اساس بیان مورخانی چون [[هرودت]] ریشه سربند آن هم سربند لُریگلونی به [[دوره هخامنشیان]] و [[دوره ماد]] برمی‌گردد. براساس شواهد و نوشته‌های تاریخی، سربند از اجزای لباس‌های ایرانی همه ایرانیان، وابسته به آن و جدایی ناپذیر است. [[دیاکونوف]] روسی در کتاب ''[[تاریخ ماد (کتاب)|تاریخ ماد]]''، پوشش ایرانی را توصیف می‌کند و سربند را در مورد زن و مرد ایرانی، هر دو به کار می‌برد. وجود دستاری به دور سر در [[نقش برجسته]]‌های تاریخی تأیید می‌شود. در دوران میلادی و حتی پیش از مادها هم زنان و هم مردان دستار یا همان سربند بر سر دارند. در سالنامه‌های [[آشوریان]] نیز می‌بینیم که این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد و در توصیف اقوام زاگرس، آشوریان، [[عیلامی‌ها]] و مادها از این سربند یاد می‌شود و در میان نقش برجسته‌های به جامانده این سربند به وضوح دیده می‌شود."<ref name=ToolAutoGenRef6>{{یادکردریشه وباین |نویسندهروسری =به آتوسازمان رحمتی[[ساسانیان]] |نشانی=و زنان [[آشوری]] بر می‌گردد.<ref>http://webzinewww.mehrnews.com/FullStorynews/News2049276/حفظ-پوشش-کردی-نشان-اصالت-فرهنگی-باید-بیش-از-این-به-فکر-حفظ-اصالت</ref><ref>http://sassanids.com/گُلوَنی-زنده-می-شود/</ref><ref>http://www.mehrnews.com/news/2407461/?NewsId=12560|عنوان=تب -تند شبکه‌های -شبکه-های-اجتماعی -برای -روسری ۳۰۰۰ -3000-ساله | ناشر =مجله مهر |تاریخ = 30 فروردین 1393 |تاریخ بازبینی=5 اردیبهشت ۱۳۹۳}}</ref> در حفاری گورستان سه هزار ساله بابا جیلان'''باباجیلان''' (باباجان) در غرب [[شهرستان دلفان]] انگشتری پیدا شده که روی انگشتر انسانی دوبال از دل خورشیدی بیرون آمده که کفش مادی و شلوار مادی و باشلوق مادی که شبیه مقنعه‌های امروزی بر سر دارد که کلاهی روی آن قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه به گلونی امروزی قرار دارد.<ref>سارا شرفی، گزارشی از تحقیقات باستان‌شناسی در دلفان، پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= بهمن - اسفند ۱۳۸۹</ref>
 
در همان مصاحبه عطا حسن‌پور می‌گوید: «مثلاً در حفاری گورستان [[عصر آهن]] (سه هزار ساله) باباجیلان در غرب [[شهرستان دلفان]]، دامنه کوه سرکشتی انگشتر [[مفرغ]]ی‌ای به دست آمد که به جای نگین آن، نقش‌کنده‌ای وجود داشت. این نقش‌کنده، نقش یک انسان با دو بال است که از دل خورشید بیرون می‌آید. این نماد را در فرهنگ پیش از تاریخ، با عنوان [[فروهر|فَروَهَر]] یا همان «انسان خدای‌گونه» می‌شناسیم. این نماد شکلی روحانی دارد و لباس بر تن دارد. با نمادشناسی انجام شده روی اندام این نقش، کفش مادی، شلوار مادی و باشلوق مادی یعنی سربندی که مانند کلاه دور سر قرار می‌گیرد مشخص شده‌اند. این سربند همچون مقنعه‌های امروزی گوش، گردن و سینه را می‌پوشاند. روی این باشلوق مادی، کلاهی قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه گلونی‌های امروزی قرار گرفته استگرفته‌است. این نماد یکی از قدیمی‌ترین نمادها در لرستان به شماربه‌شمار می‌آید و در مجموع مرد را با جنبه الوهیت او و دستاری به سر آن هم شبیه گلونی نشان می‌دهد. همچنین چندین نمونه مفرغ‌های دیگر در لرستان به دست آمده استآمده‌است که تصاویر مرد و همچنین زن را با سربند و دستار نشان می‌دهد و بیشتر مورخان در توصیف هایشانتوصیف‌هایشان از پوشش اقوام ایرانی به این دستار یا همان سربند اشاره واضح و مشخص داشته‌اند. در دوره‌های متاخر نیز کاربرد گُلوَنی شکل رایج‌تری پیدا می‌کند و به عنوان مثال در در دوره قاجار در عکس‌های گرفته شده مردان با پوشش گُلوَنی دیده می‌شوند. مردان گلونی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لریانی مرسوم در منطقه لرستان می‌بستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین و یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می‌کرده‌اند. در نقش آناهیتا بر روی یک پلاک گچبری در محوطه برزقباله لرستان، [[آناهیتا]] درست مانند زنان لر، سربندی به دور سر بسته استبسته‌است و گیسوان بافته و طناب پیچش از زیر آن هویداست. همچنین در [[دوران ساسانی]] نمونه‌ای از سربند دیده می‌شود که بسیار شبیه گلونی امروزی لرستان است.»<ref name="mehrnews" /> در گزارش مردم نگاری خرم‌آباد نیز به پوشیدن گلونی توسط مردان هم اشاره شده استشده‌است و از آن به صورت سرپوشی از جنس [[ابریشم]] یاد شده که مردان در مراسم شادی و سرور روی [[کلاه نمدی]] به دور سر می‌پیچیدند.<ref name=rashidimofrad /> علاوه بر کاربرد گلونی به عنوان پوششی برای بانوان، مردان به ویژه [[لک]] زبان‌ها از گلونی به عنوان معرفی و نشان اصالت خود در جشن‌ها و یا در جنگ‌ها استفاده می‌کردند.<ref>https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/02/08/352691/گلونی-معرف-فرهنگ-ناب-و-چندهزارساله-لرستان-است</ref>{{خالی بماند}}
'''علی قوبادی''' محقق کوهدشتی اشاره می‌کند که از دیرباز نامگذاری هر مکان، کالا، صنعت و داشته‌ای بنابر زبان و گویش خاستگاه اصلی و اولیه آن بوده‌است همچنانکه نام اکثریت غریب به اتفاق اماکن و گل و گیاه‌های هر منطقه‌ای بنابر گویش و زبان معیار آن منطقه تعریف شده‌است و با گذران از مرز منطقه‌ای به منطقه دیگر اسامی بنابر زبان مردمان آن دیار دچار تغییرات نهادی شده و می‌شوند؛ و از جایی که در بین '''لرهای بزرگ''' سربند گلونی وجود ندارد و '''پوشش دیگری به نام مینا''' دارند هرچه از مناطق مرکزی [[زاگرس]] بیشتر به سمت جنوب می‌رویم و به مناطق لربزرگ نزدیکتر و از مناطق هم‌مرز با کردهای لک و کردهای فیلی دور تر می‌شویم این تغییر پوشش را بیشتر احساس می‌کنیم.<ref>http://rigakurdistan.ir/postID=4833/سیری-در-جایگاە،-ریشە-شناسی-و-تجزیە-و-تحل</ref>
 
== روزِ گُلوَنی ==
بر اساس یک ایده، به همت جمعی از دختران خرم‌آبادی، روز [[۲۶ اردیبهشت]] به عنوان روز روسری لُری نام‌گذاری شده استشده‌است. قرار است هر ساله در بهار و تا ۲۶ اردیبهشت دختران لُر با به سر کردن روسری لُری، این پوشش اصیل و زیبا را را به دیگران معرفی کنند. در روز ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۳ هم برنامه ویژه‌ای در [[خرم‌آباد]] برگزار می‌شود که اطلاع‌رسانی خواهد شد. بسیاری از دختران لُر اعم از معلمان، استادان، روزنامه‌نگاران، دانشجویان و فعالان فرهنگی جزو حامیان این حرکت هستند<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/02/26/741815/گُلوَنی-نماد-حجاب-و-عزت-زنان-قوم-لُر-با-قدمتی-3-هزار-ساله «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله - خبر گزاری تسنیم]</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
سطر ۶۱ ⟵ ۶۰:
[[رده:پوشاک ایرانی]]
[[رده:مردم لک]]
/ref>