گاه‌شماری هجری قمری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''گاه‌شماری هجری قمری'''، گاه‌شماری براساس چرخش ماه است که توسط [[مسلمانان]] و نیز در بسیاری از [[کشورهای اسلامی]] به عنوان سالنمای مذهبی یا در مواردی سالنمای مدنی استفاده می‌شود. از این سالنمای در بسیاری از آیین‌های [[اسلام|اسلامی]]،ی، از قبیل [[روزه]]، [[حج]]، تعیین [[ماه حرام|ماه‌های حرام]]، و [[عزاداری]] استفاده می‌شود. در زمان خلافت [[عمر بن خطاب]]، خلیفه دوم برای اداره ممالک مفتوحه با کمک [[دبیران]] ایرانی اقدام به تأسیس [[دیوانخانه]] به سبک ساسانی نمود از اولین اقدامات دبیران ایجاد مبدأ گاه شماری برای سررسید باژ و گزیه (بعدها باج و خراج و جزینه) به تقلید از مبدأ تاریخ یزدجردی بود برای همین تاریخ هجرت پیامبر اسلام جایگزین تاریخ تاجگزاری شاه ساسانی شد که ۱۶ سال با هم اختلاف داشتند.{{مدرک}} گاه اجمالاً از آن بعنوان '''تقویم قمری''' نیز یاد می‌شود.

'''گاه‌شماری هجری قمری قراردادی''' یا '''رسمی''' به‌عنوان گاه‌شماری قمری یکنواخت در سطح جهان شناخته شده‌است. در این گاه‌شماری از روش محاسباتی خطی و غیرتجربی برای تقریب زدن طول ماه‌های قمری استفاده می‌شود. ماه‌های قمری در آن به طور متناوب ۳۰ روزه (ماه‌های فرد) و ۲۹ روزه (ماه‌های زوج) در نظرگرفته می‌شود و در هر سی‌سال، ۱۱ سال، با ۳۰ روزه کردن آخرین ماه ([[ذیحجه]]) کبیسه می‌شود. بر اساس کبیسه‌گیری رایج در یکدوره سی‌ساله، سال‌های متوالی ۲، ۵، ۷، ۱۰، ۱۳، ۱۶، ۱۸، ۲۱، ۲۴، ۲۶، ۲۹ طول سال بصورت کبیسه (۳۵۵ روزه) می‌باشد، یعنی چنانچه باقی‌مانده حاصل تقسیم سال قمری به عدد ۳۰ یکی از اعداد مذکور باشد آن سال کبیسه‌است؛ و در نوزده‌سال دیگر طول سال عادی (۳۵۴ روزه) می‌باشد.<ref name="سال‌های کبیسه قمری">[http://www.rajaei.de/index.jsp?d=calendar/calendar_explanation_fa&header=thin%23lunarLeap#lunarLeap سال‌های کبیسه قمری] تقویم تطبیقی رجایی</ref><ref>[http://www.fourmilab.ch/documents/calendar/ کبیسه‌گیری قمری به شیوه رایج] تقویم تطبیقی</ref> باتوجه به خطی و قراردادی بودن محاسبه این گاه‌شماری نسبت به سال قمری حقیقی (برابر ۳۵۴٬۳۶۷۰۸ روز) طی حدود ۲۴۱۹ سال یکبار به اندازه یک روز نیاز به تصحیح دارد.<ref>گاهشماری ایرانی، موسی اکرمی، تهران دفتر پژوهش‌های فرهنگی (۱۳۸۰)، ص ۴۲.</ref>

در ایران معروف‌ترین شیوه کبیسه‌گیری شیوه [[احمد بیرشک]] است؛ که با شیوه رایج جهانی، در یکی از سال‌ها متفاوت است. [[ذبیح بهروز]] روش کبیسه‌گیری زیج حبش مروزی که بسیار متفاوت از دو شیوه دیگر است را به عنوان روش درست توصیه کرده‌است. بسته به اینکه از چه روشی برای حساب کردن سال‌های کبیسهٔ قمری استفاده شود در بعضی سال‌ها، یک یا حداکثر دو روز اختلاف در تقارن با هجری قمری هلالی [حقیقی] پیش می‌آید.<ref name="سال‌های کبیسه قمری" />

[[رده:گاه‌شماری‌ها|اصطلاحات قمریاسلامی]]